جعفر سبحانی

پس از فراغت از تحصیلات ابتدایی، در مکتب‌خانه میرزا محمود فاضل به فراگیری متون ادب پارسی پرداخت و کتاب‌هایی مانند:گلستان، بوستان، تاریخ معجم، نصاب الصبیان، ابواب الجنان و… پرداخت. سپس در ۱۴ سالگی رهسپار مدرسه علمیه طالبیه تبریز گردید و به آموختن مقدمات علوم و سطوح پرداخت. علوم ادبی را نزد حسن نحوی و علی‌اکبر نحوی و بخشی از مطول، منطق منظومه و شرح لمعه را از محمدعلی مدرس خیابانی آموخت. سبحانی، در آن زمان سخت مشغول تعلیم و تعلم دروس مقدمات، و مباحثه و تألیف بود. یادگار قلمی ایشان در آن زمان با اینکه نوجوانی هفده ساله بود، دو کتاب است که اینک موجود می‌باشد: ۱. معیارالفکر (درمنطق) ۲. مهذب البلاغة (در علم معانی، بیان و بدیع)

در مهرماه ۱۳۲۵ به قم رفت و به تکمیل سطوح، همت گماشت. باقی‌مانده فرائد الاُصول را نزد میرزا محمد مجاهدی تبریزی و احمد کافی آموخت و کفایة الاصول را هم نزد محمدرضا گلپایگانی فراگرفت.

به غیر از تحصیل دروس فقه و اصول، به آموختن فلسفه و کلام و تفسیر نیز اشتغال داشت. از همین رو در تبریز از سید محمد بادکوبه‌ای استفاده کرد و از او شرح قواعد العقائد را آموخت. سپس در حوزه علمیه قم مطالعات فلسفی‌اش را با شرکت در درس‌های منطق و فلسفه سید محمدحسین طباطبایی تکمیل نمود و در سال‌های ۱۳۲۸ تا ۱۳۳۰ شرح منظومه و پس از آن بخش اعظم اسفار را نزد او فرا گرفت. او بعد از انتشار کتاب اصول فلسفه و روش رئالیسم به خواست سید محمد حسین طباطبایی، این کتاب را به عربی ترجمه کرد که نخستین جلد آن با مقدمه سید محمد حسین طباطبایی به چاپ رسید. کتاب «تهذیب‌الاصول وی تقریر درس‌های سید روح‌الله خمینی است.

• سید حسین طباطبایی بروجردی (۱۲۵۴-۱۳۴۰ خورشیدی) که در آن روزها مبحث وقت از کتاب صلاة را تدریس می‌کرد.
• سید محمد حجت کوه‌کمری که در آن زمان تدریس خارج بیع را آغاز کرده بود.
• سید روح‌الله موسوی خمینی
• سید محمدکاظم شریعتمداری
• سید محمدحسین طباطبایی
• سید محمدتقی خوانساری
• میرزا محمد مجاهدی تبریزی
• میرزا احمد کافی
• محمدرضا گلپایگانی
• سید محمد بادکوبه‌ای
• سیدمحمد محقق داماد

در جریان واقعه ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ و دستگیری آقای خمینی، سبحانی از کسانی بود که نامه اعتراضی فضلای حوزه قم به هیئت دولت وقت را امضا کرد. همچین از امضاکنندگان نامه‌ای به حسنعلی منصور، نخست‌وزیر وقت در اسفند ۱۳۴۲ش بود که طی آن به ادامه زندانی‌شدن خمینی و جمعی از علما اعتراض شد. وی در جریان انتقال آقای خمینی از ترکیه به نجف اشرف نیز متن تلگرام علما در حمایت از وی را امضا کرد. جعفر سبحانی بعد از درگذشت سید مصطفی خمینی، به آقای خمینی تسلیت گفت.

• شرکت در تأسیس مجله مکتب اسلام
• شرکت در تدوین قانون اساسی
• بنیانگذار تفسیر موضوعی قرآن
• تأسیس مؤسسه تعلیماتی و تحقیقاتی امام صادق (این مؤسسه با انگیزه فراهم آوردن کتابخانه‌ای ویژه برای محققین و مؤلفین تأسیس شد).
• ایجاد رشته تخصصی کلام اسلامی در حوزه علمیه قم

جعفر سبحانی با درگذشت آقا شیخ جواد تبریزی در ۲۹ آبان ۱۳۸۶ و به درخواست گروهی از مردم آذربایجان، رساله عملیه خود را منتشر کرد.

جعفر سبحانی از دوران جوانی تاکنون به تدریس علوم اسلامی اشتغال داشته‌است. وی علاوه بر تدریس‌های خصوصی در مؤسسه امام صادق، در حوزه علمیه قم، حرم فاطمه معصومه و مدرسه حجتیه و در تابستان‌ها در مشهد به تدریس فقه، اصول فقه، کلام و تفسیر می‌پردازد و درس وی یکی از شلوغ‌ترین دروس حوزه علمیه محسوب می‌گردد و تعداد شاگردان حاضر شده در درس اصول فقه جعفر سبحانی در سالیان اخیر به بیش از ششصد نفر می‌رسد. با توجه به تدریس طولانی مدت (بیش از ۷۰ سال) سبحانی موفق شده تعداد زیادی از طلاب را با علوم اسلامی آشنا گرداند.

تالیفات وی عبارتنداز:

• جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم. گلشن ابرار. ج ۵، چ ۱، نشر معروف، قم: ۱۳۸۴.

• وبگاه آیت‌الله جعفر سبحانی(عربی)
• وبگاه آیت‌الله جعفر سبحانی(فارسی)
• شبکه اطلاع‌رسانی اجتهاد
• [۱]