جزیره هنگام
جزیرهٔ هِنگام یکی از جزیره‌های ایران در خلیج فارس است که با آبادی‌های کوچک با وسعت حدود ۵۰ کیلومتر مربع در جنوب جزیرهٔ قشم در استان هرمزگان واقع شده و دارای معادن نمک و خاک و سرب است.
| جغرافیا | |
|---|---|
| مکان | خلیج فارس |
| مساحت | ۳۶٫۶ کیلومتر مربع (۱۴٫۱ مایل مربع) |
| طول | ۹٫۵ کیلومتر (۵٫۹ مایل) |
| عرض | ۵ کیلومتر (۳٫۱ مایل) |
| بیشترین ارتفاع | ۳۴۸ متر (۱٬۱۴۲ پا) |
| بلندترین نقطه | کوه ناکس |
| کشور | |
 ایران | |
| تقسیمات کشوری | |
| استان | هرمزگان |
| شهرستان | قشم |
| بخش | شهاب |
| جمعیت‌شناسی | |
| جمعیت | ۲٬۵۰۰ |
| تراکم جمعیت | ۶۸٫۳ /کیلومتر مربع (۱۷۶٫۹ /مایل مربع) |
| گروه‌های قومی | عرب هوله |
این جزیره در دو کیلومتری جنوب شرقی جزیره قشم بوده و نُه کیلومتر طول و شش کیلومتر عرض دارد. هنگام ۶/۳۳ کیلومتر مربع مساحت دارد و به شکل مخروط ناقصی است که در کرانه‌های جنوبی جزیره قشم واقع شده‌است. فاصله آن تا بندرعباس حدود ۴۳ مایل دریایی و تا شهر قشم حدود ۲۹ مایل دریایی می‌باشد. این جزیره ارتفاعات پست آهکی دارد و بلندترین نقطه آن کوه ناکس با ۱۰۶ متر ارتفاع است. طولانی‌ترین قطر آن از «روستای هنگام کهنه» تا «روستای هنگام جدید» ۹ کیلومتر است. بومیان اصیل منطقه از قبیله آل بو فلاسه هستند جد محمد بن راشد آل مکتوم حاکم دبی هم به بو فلاسه میرسد حاکم قدیم جزیره هنگام قبل از پهلوی شیخ جمعه بن عبید الفلاسی آل مکتوم دایی شیخ راشد بن سعید آل مکتوم حاکم سابق دبی است جزیره هنگام از نظر تقسیمات سیاسی استان هرمزگان جزو شهرستان قشم و به‌عنوان یکی از دهستان‌های این شهرستان به مرکزیت روستای ماشی (هنگام جدید) به‌شمار می‌رود. دیگر روستاهای جزیره هنگام غیل و هنگام قدیم می‌باشند نام پیشین این جزیره به‌صورت هنجام، هنیام متداول بوده‌است. هنگام در پارسی باستان: هنگاما، در ارمنی: انگ‌ام، به معنی وقت، زمان و گاه است، ولی این واژه از دو پاره «هن» و «گام» تشکیل‌شده‌است.
فعالیت اقتصادی در جزیره هنگام، که بیشتر اهالی از دیرباز به آن مشغول بوده‌اند، ماهیگیری بوده‌است و هم‌اکنون فروش صدف و پذیرایی از گردشگران نیز از جمله فعالیت‌های مردم محلی است. پرورش ماهی در قفس، پرورش میگو از جمله فعالیت‌های آبزی‌پروری جزیره هنگام است.
جزیره هنگام دارای ۱۴۱خانه و مساحتی به اندازه ۵۰ کیلومتر است که کار اکثر مردم صیادی؛ و همه اهالی با هم فامیل و خویشاوند هستند. طول نوار ساحلی جزیره حدود۵۰ کیلومتر و جمعیت آن ۶۱۵ نفر است جزیره هنگام جاذبه‌هایی شگفت‌انگیز دارد که عبارت‌اند از:
- دلفین‌ها
- آهوها (جبیر)
- خاردم مصری (آفتاب‌پرست)
- سواحل ناب (ساحل نقره‌ای)
- کشتی به گل نشسته پرتغالی‌ها
- غرفه‌های سنتی (از جمله رستوران غذاهای محلی و دریایی+صدف‌های دریایی و …)
پیشینه
این جزیره به واسطه موقعیت جغرافیایی مهمی که دارد و قرار گرفتن در میانه خلیج فارس و نزدیکی تنگه هرمز و جزیره قشم، از اهمیت راهبردی و نظامی شایانی برخوردار بوده‌است. از همین رو، پرتغالی‌ها در عصر صفویه و انگلیس‌ها در دوران قاجاریه، جزیره هنگام را اشغال کردند. البته دولت انگلیس همواره بر مالکیت دولت ایران نسبت به هنگام اذعان داشت ولی در عمل با حضور نظامی در هنگام، مانع از اعمال حاکمیت دولت ایران بر این بخش از کشورش می‌گردید. افزون بر حضور نظامی انگلیس در هنگام، شیوخ عرب قبیله بنی فلاسی و سنی مذهب نیز در هنگام حضور داشت و بر این جزیره حکمفرمایی می‌کرد. سلطان مسقط نیز بر هنگام ادعا داشت و ضمن بازدید از این جزیره تلاش داشت بر هنگام تسلط یابد. در این میان، دولت انگلیس با وجود اینکه حضور نظامی‌اش در هنگام با مجوز دولت ایران بود و بر حاکمیت دولت ایران بر هنگام اقرار داشت، اما از نافرمانی‌های شیخ هنگام نسبت به دولت ایران و مداخلات سلطان مسقط در هنگام به‌طور ضمنی پشتیبانی می‌نمود. دولت انگلیس به شیوه‌های گوناگون تلاش کرد تا در مقابل اعمال حاکمیت دولت ایران بر هنگام ایستادگی ورزد.
چنین وضعیتی تا سال ۱۳۰۷ خورشیدی پابرجای می‌ماند تا اینکه مدتی پس از آغاز سلطنت رضاشاه و در اردیبهشت ماه ۱۳۰۷، دولت ایران درصدد اعمال حاکمیت بر جزیره هنگام برمی‌آید. در بیستم اردیبهشت ماه ۱۳۰۷، سه کشتی نظامی ایران به نام‌های: گیلان، آذربایجان و پهلوی به فرماندهی ریاست ساخلوی بندرعباس به عزم تصرف هنگام و آزادسازی این جزیره از اشغال نظامیان انگلیسی حرکت می‌نمایند. در نوزدهم آبان ماه ۱۳۱۱، سفارت انگلیس در تهران طی یادداشتی به وزارت امور خارجه ایران از دولت ایران درخواست می‌کند از تقاضای تخلیه جزیره هنگام از نظامیان و کشتی‌های انگلیسی صرف نظر نماید. البته این درخواست، تأثیرگذار نمی‌گردد و نظامیان انگلیسی وادار به خروج از جزیره هنگام می‌گردند و حاکمیت دولت ایران بر این جزیره به‌طور کامل اعمال می‌گردد.
جستارهای وابسته
منابع
- ↑ کتاب جزیره هنگام، جزیره دلفین ها-انتشارات تعالی اندیشه -تهران
- ↑ بهمنی قاجار، محمدعلی: تمامیت ارضی ایران: سیری در تاریخ مرزهای ایران. تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی، ۱۳۹۰. صص ۳۶۸–۳۷۵.
- بدیعی، ربیع. جغرافیای مفصل ایران
- زنده دل، دستیاران، حسن. (مجموعه کتابهای راهنمای جامع ایرانگردی استان هرمزگان) ج۱. چاپ وانتشار سال ۱۹۹۸ میلادی.
- کتاب جزیره هنگام جزیره دلفین‌ها