تیشه مشتی
تیشهٔ مُشتی یا دو-رویه (biface) گونه‌ای ابزار سنگی دوران پیش از تاریخ بود که بصورت دورویه تراشیده شده‌است. از این نوع تیرهای سنگی برای کشتن حیوانات، قصابی، کندن چوب و زمین بهره می‌برده‌اند. دوران استفاده از تبردستی طولانی‌تر از هر ابزار دیگری در تاریخ بشر بوده‌است. برای تیشه مشتی در برخی متن‌های فارسی «تبر دستی» هم نوشته‌اند که نام دقیقی نیست و بیشتر به تبرهای دستی رایج امروزی اشاره دارد و می‌تواند با آن اشتباه شود.
تیشه‌های مشتی را با تراشیدن یا برداشت تراشه‌های سنگی درست می‌کردند و معمولاً نوکی تیز و قاعده‌ای مدور داشتند. تبرهای دستی ابزار ویژه فرهنگ پارینه سنگی قدیم آشولی و فرهنگ پارینه سنگی میانی (موستری) هستند.
دو رویه‌ها تنها در آفریقا، اروپا، و غرب اوراسیا، هند و غرب چین یافته شده‌اند و در مناطق خاوری‌تر از آن دیده نشده‌اند. این مرز استفاده از دوتراشه‌ها را خط موویوس می‌گویند. دورویه‌ها را می‌شود در پانزده دقیقه از سنگ آتشزنه تراشید. برای این تیشه‌ها از ریولیت، کوارتزیت و فنولیت هم استفاده می‌شده اما ابسیدین به خاطر شکنندگی‌اش استفاده نمی‌شده‌است. تراشه‌های سنگی که تنها در یک طرف تراش خورده باشند را یک‌رویه می‌گویند. در ایران تاکنون تعدادی دورویه در شمال، شمال غرب و غرب کشور یتفت شده‌اند که مربوط به فرهنگ آشولی‌اند
انواع دو رویه‌ها
| ||||
 | ||||
سه‌گوش
| بادامی
| دلی‌شکل
| سرنیزه‌ای
| |
گرد
| تخم‌مرغی
| بیضی
| قایقی
| لوزی
|
 |  | |||
شکافنده
| کاردکی
| هسته‌ای
| غیره
| |
منابع
- ↑ بیگلری، فریدون و سونیا شیدرنگ ۱۳۹۸ ایران در دوران پارینه‌سنگی: عصر شکارگر- گردآوران، تاریخ و باستان‌شناسی ایران (به روایت موزه ملی ایران)، صص. ۳۳-۲۶، به کوشش: جبرئیل نوکنده و وینسنت ون ویلسترن، موزه ملی ایران، تهران
- Wikipedia contributors, "Hand axe," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Hand_axe&oldid=573912983 (accessed September 23, 2013).