موشه‌لان
محوطه باستانی موشه لان در استان تهران، شهرستان ساوجبلاغ و در موقعیت کنونی روستای اسماعیل‌آباد واقع گردیده است. در سال ۱۳۳۷و۱۳۳۸ طی دو فصل سه‌ماهه حفاری و کاوش روی این محوطه توسط مهندس علی حاکمی انجام گرفت و منجر به کشف آثاری از اواخر هزاره پنجم و اوایل هزاره چهارم قبل میلاد گردید. آثار معتبر و چشمگیری که با تکیه بر کم و کیف آن می‌توان راجع به فرهنگ اسماعیل‌آباد در ارتباط با چشمه علی، قره تپه شهریار، زا غه دشت قزوین و سایر میادین باستانی سخن گفت، سفال آن دارای پوسته درخشان است. این پوسته درخشان در حقیقت دوغابی از رس لطیف با مواد سیلیسی است.
لایه نگاری سفالینه‌های اوخرایی موشه لان تپه بر حسب طبقه‌بندی
- الف)سفالینه‌هایی که عمق ۱متری از راس تپه به دست آمده‌اند، دارای پوسته‌ای اخرایی و نقوش هندسی و تصاویر انسان و جانوران مختلف از قبیل بز کوهی، اسب، الاغ و پرندگانی مانند مرغ‌های ماهیخوار و مرغابی بوده‌اند.
- ب)سفالینه‌های یافت شده از عمق بیشتر فقط با نقوش هندسی آراسته شده و از لحاظ ضخامت و خمیره خشن تر از طبقات جدیدتر است. ترکیب سفالینه‌ها عبارت است از ظروف پایه دار به اندازه‌های بزرگ و کوچک که پایه‌ها عموماً مجوفند. گروه دیگر قدح‌های بدون پایه و گروه بعدی دسته دار و زنبیلی شکل است. در بین این مجموعه، کاسه‌های دهانه تنگ در اندازه‌های متنوع، کاسه‌هایی با آبریز ناودانی شکل کوچک و کاسه‌هایی با نشیمن‌های مخروطی یافت شده‌است که روی سه‌پایه یا در ماسه مستقر می‌گردیده‌اند. خطوط هندسی در ظروف اسماعیل‌آباد به صورت افقی، عمودی و شکسته است و عموماً دو خط به صورت موازی ترسیم گردیده است. گاه سفالگر در حد فاصل این ترسیمات، نقش دیگری شبیه ستاره یا گل طراحی کرده‌است و بدین ترتیب جلوه بیشتری به نقوش داده، از فضاهای خالی بین خطوط موازی پرهیز کرده‌است. در نقوش دیگر نیز پرندگانی مشابه لک لک، مرغابی و مرغ‌های ماهیخوار به صورت گروهی و پشت سر هم در روی برخی سفالینه‌ها ترسیم شده‌است. مجموعه این ظروف به رنگ اخرایی و قرمز رنگ با نقوش سیاه‌رنگ و براق است. ترکیبات دیگر ظروف عبارت از میوه خوری‌هایی با پایه‌های مدور بوقی شکل مجوف است. سفالینه‌ها از نظر اندام‌شناسی و نقوش و خطوط هندسی گیاهی و جانوری با مشابهات خود در قره تپه شهریار و زاغه دشت قزوین قابل مقایسه است.
جستارهای وابسته
- محوطه‌های باستانی شهرستان ساوجبلاغ
- شهرستان ساوجبلاغ
منابع
- سفال و سفال‌گری در ایران. سیف‌الله کامبخش. نشر ققنوس ۱۳۸۳
- ذکرالله زنجانی، شناسنامه تاریخی ساوجبلاغ و امامزادگان. به سفارش فرمانداری ساوجبلاغ. ۱۳۸۵شمسی