تندیس مصری داریوش بزرگ
تندیس مصری داریوش بزرگ یکی از اصلی‌ترین آثار باقیمانده از هنر هخامنشیان است. جنس این تندیس از مرمر است. این تندیس در موزه ملی ایران، موزه ایران باستان نگهداری می‌شود.
| تندیس مصری داریوش بزرگ | |
|---|---|
| اطلاعات کلی | |
| نام | تندیس مصری داریوش بزرگ |
| دوره | هخامنشیان |
| تاریخ ساخت | ۴۹۶–۴۹۲ ق. م |
| منسوب به | داریوش اول |
| محل اکتشاف | شوش در استان خوزستان |
| تاریخ کشف | ۱۹۷۲ میلادی |
| محل نگهداری | موزه ملی ایران، بخش موزه ایران باستان |
| اطلاعات فیزیکی | |
| جنس | مرمر |
| اندازه | ۳ متر (بلندی) با احتساب سر، ۲ متر و ۴۶ سانتی‌متر بدون احتساب سر |
این مجسمه که داریوش اول را نشان می‌دهد در حین کاوش‌های کاخ داریوش واقع در شوش توسط گروهی ایرانی-فرانسوی که ژان پرو آن‌ها را هدایت می‌کرد، در سال ۱۹۷۲ کشف شد. این اثر از سال ۱۹۷۳ در موزه ملی ایران، بخش موزه ایران باستان نگهداری می‌شود. بر روی این مجسمه که در مصر حکاکی شده، تزئیناتی به خط هیروگلیف و بر روی آن نوشته‌هایی به خط میخی پارسی قدیم، ایلامی و بابلی وجود دارد که مشخص می‌کند مجسمه مربوط به داریوش بزرگ است.
اکتشاف
کاوشگران فرانسوی در دسامبر سال ۱۹۷۲ میلادی در شوش به کشفی شگفت‌انگیز دست یافتند. آنان تندیسی بزرگ‌تر از اندازه طبیعی از داریوش یافتند که متأسفانه سر نداشت. با این همه، تنهٔ بدون سر تقریبأ سه متر بلندی داشت. این تندیس در محلی نزدیک به شرق تالار قصر داریوش بر بالای آپادانا یافته شد.
موقعیت
مجسمه در سمت غربی ورودی کاخ داریوش در شوش پیدا شد. در سمت شمالی نیز احتمالاً مجسمه دیگری وجود داشت که از آن به جز چند قطعه‌ای که رولان دو مکنم در سال‌های ۱۹۱۲ تا ۱۹۱۳ کشف کرد، چیزی باقی نمانده‌است.
مشخصات
ارتفاع مجسمه بدون احتساب سر آن که هنوز کشف نشده‌است به ۲ متر و ۴۶ سانتی‌متر می‌رسد.
این نخستین تندیس تقریبأ کاملی است که از دوران هخامنشیان به دست آمده‌است. پیشتر، قطعه‌هایی از تندیس‌های هخامنشیان یافت شده بودند. این تندیس در اصل رنگی بوده، زیرا باقیمانده‌های رنگ قرمز روی کفش آن یافت شده‌است. کتیبه‌ای مصری در دو طرف پایهٔ تندیس در بر دارندهٔ نام ۲۴ نفر از رعایاست. متن مصری چنین بیان می‌کند: «اَتوم، خدای هلیوپولیس، او [داریوش] را برگزیده است تا خداوندگار همهٔ کسانی باشد که در احاطهٔ پرتو خورشید قرار دارند، زیرا می‌داند که او پسرش است.»نیث ایزدبانوی سائیس، نیز داریوش را برگزید تا خداوندگار جهان گردد.
در متون میخی سه زبانه چنین آمده‌است: «این همان تندیس سنگی است که داریوش شاه دستور داد در مصر بسازند تا هر کس در آینده آن را ببیند، بداند که ایرانیان مالک مصرند.» ژان یویوت بر اساس این ارزیابی که مرمر این تندیس از کوه‌های زاگرس استخراج شده‌است، این نظر را مطرح کرده که این تندیس نمونه‌ای از اصل آن به‌شمار می‌رود که در برابر معبد اَتوم در هلیوپولیس نصب شده بوده‌است.
از سویی دیگر ایدیت پروئادا اظهار کرده‌است: «ده کتیبه کوتاه در جاهای مختلف وادی (حمامه) کشف شده‌اند که رئیس کارگزاران پادشاه بین سال‌های ۴۹۶ تا ۴۹۲ پ. م آن‌ها را نوشته‌است. هر چند می‌توان تصور کرد که سنگی از جنس سنگی که این تندیس را از آن ساخته‌اند، در ایران و در ناحیهٔ میان همدان تا بروجرد نیز وجود داشته‌است، مصری بودن اصل آن که شکل و شمایل این پیکره نیز آن را تأیید می‌کند، محتمل تر به نظر می‌آید.»
فرانسوا والا نیز معتقد است چنان‌که متن گواهی می‌دهد، این تندیس را در مصر ساخته‌اند، و اهمیت متن‌های مصری را یادآوری می‌کند. به نظر او، این تندیس را خشایارشا در پی یکی از شورش‌های مصریان به شوش منتقل کرد.
منابع
- ↑ Yoyotte, J (1972). "Les Inscriptions hieroglyphiques de Darius et I Egypte". JA (به فرانسوی). 260: 64-263.
- ↑ Stronach, D (1972). "Description and Comment". JA (به فرانسوی). 260: 241.
- ↑ Kervran, M (1972). "Une Statue de Darius decouverte a suse". JA (به فرانسوی). 260: 235.
- ↑ Roaf, M (1974). "The Subject Peoples on the Base of the Statue of Darius". GDAFI (به انگلیسی). 4: 73.
- ↑ Yoyotte, J (1972). "Les Inscriptions hieroglyphiques de Darius et I Egypte". JA (به فرانسوی). 260: 254.
- ↑ Vallat, F (1972). "L inscription cunefiforme trilingue". JA (به فرانسوی). 260: 249.
- ↑ Yoyotte, J (1972). "Les Inscriptions hieroglyphiques de Darius et I Egypte". JA (به فرانسوی). 260: 64-263.
- ↑ Porada, E. "Classic Achaemenian Architecture and Sculpture,in Gershevitch". CHI (به فرانسوی): 816.
- ↑ Vallat, F (1974). "Les texts cuneiforme de la statue de Darius". CDAFI (به فرانسوی). 4: 165-168.