تقی مدرسی
سیدمحمدتقی مدرّسی روحانی (زاده ۱۳۱۱ - درگذشت ۱۳۷۶) نویسنده، رمان‌نویس و روانپزشک ایرانی بود. رمان یکلیا و تنهایی او که با نوعی نگاه اسطوره‌وار و برداشتی از داستان‌های عهد عتیق نوشته شده یکی از آثار فارسی اوست.
| سیدمحمدتقی مدرسی روحانی | |
|---|---|
| زادهٔ | ۱۸ مهر ۱۳۱۱ تهران، ایران |
| درگذشت | ۳ اردیبهشت ۱۳۷۶ بالتیمور آمریکا |
| مدفن | بالتیمور |
| محل زندگی | تهران، دورهام کارولینای شمالی، مونترال، بالتیمور |
| ملیت | ایرانی |
| آثار | یکلیا و تنهایی او، شریفجان شریفجان |
| همسر(ها) | آن تایلر |
| فرزندان | تژ و میترا |
| والدین | اسماعیل و راضیه |
سرگذشت
کودکی و نوجوانی
سیدمحمدتقی مدرسی روحانی رمان‌نویس و روانپزشک ایرانی در ۱۷ مهر ۱۳۱۱ در خیابان عین الدوله شهر تهران زاده شد. پدرش اسماعیل محضر اسناد رسمی داشت و مادرش راضیه طباطبایی نوه سید محمد طباطبایی از رهبران جنبش مشروطه بود. دوران دبستان را دبستان ناصر خسرو، هفده دی و دبستان عنصری گذارند، هنوز دو سال از ورودش به دبستان نمی‌گذشت که پدرش را از دست داد و به ناچار به همراه مادر و دو برادرش به خانه پدربزرگ نقل مکان کردند. سیدمحمدتقی مدرسی روحانی پس از اتمام دوره دبستان، برای تحصیلات متوسطه به دبیرستان رهنما رفت. در سال ۱۳۲۵ و در حالی که در سال پنجم متوسطه بود مجموعه داستان دائم‌الخمر را منتشر کرد.
دانشگاه و انتشار یکلیا و تنهایی او
پس از اتمام دوره دبیرستان وارد دانشکده پزشکی شد و همزمان برای کمک به مخارج تحصیل در بانک ملی تهران نیز کار می‌کرد. در سال ۱۳۳۳ رمان یکلیا و تنهایی او را نوشت و با کمک ابوالحسن نجفی توانست آن را منتشر کند. این رمان در سال ۱۳۳۵ از سوی مجله سخن به عنوان کتاب برگزیده سال انتخاب شد. این کتاب با نگاه و استناد به شخصیت و داستان‌های عهد عتیق نوشته شد و مدرسی در آن ارجاعات فراوانی به کتاب مقدس داده است. این رمان در واقع واگویه سرخوردگی‌های شخصی و سیاسی پس از کودتای ۲۸ مرداد است. تقی مدرسی در گفتگویی با علی دهباشی چنین عنوان کرد که فکر نوشتن یکلیا بعد از کودتای ۱۳۳۲ به سرم افتاد. زبان توصیفی، محکم و زیبا و نیز روایتی منظم و منسجم رمان باعث شهرت نویسنده‌اش می‌شود و نامش را به عنوان داستان‌نویس تثبیت می‌کند. این رمان یکی از اولین تجربه‌ها در استفاده از اسطوره‌های غیربومی در زیرساخت روایی یک اثر داستانی ایرانی است. در سال ۱۳۳۷ مدرسی با همکاری ابوالحسن نجفی، عبدالحسین آل‌رسول، محمود کیانوش، بهرام صادقی و سیروس پرهام مجله صدف را منتشر می‌کند. مدرسی به منظور مطالعه مراسم زار جهت استفاده در پایان‌نامه دکتری به جنوب ایران سفر می‌کند و با تکمیل این مطالعات در سال ۱۳۳۸ تحصیلاتش را در رشته پزشکی به اتمام می‌رساند.
مهاجرت به آمریکا
وی در سال ۱۳۳۸ به ایالات متحده آمریکا رفت و دو سال بعد به عنوان رزیدنتی در رشته روانپزشکی دانشکده پزشکی دانشگاه دوک شهر دورهام کارولینای شمالی دست یافت. سیدمحمدتقی مدرسی روحانی در سال ۱۳۴۱ داستان کوتاهش با نام (یک شب بارانی) را منتشر کرددر سال۱۳۴۲ با آن تایلر ازدواج نمود و در سال ۱۳۴۳ نیز در رشته روانپزشکی نوزادان و کودکان با درجه ممتاز از دانشگاه مک‌گیل مونترال کانادا فارغ‌التحصیل شد. مدرسی در سال ۱۹۶۷ به استخدام دانشکده روانپزشکی دانشگاه مریلند در می‌آید. در همین دانشگاه بود که در سال ۱۹۸۲ مرکز تحقیقات نوزادان را بنیاد نهاد. مدرسی در سال ۱۳۴۳ با آن تایلر رمان‌نویس آمریکایی ازدواج کرد که حاصل این ازدواج دو دختر به نام‌های تژ و میترا است.
مرگ
مدرسی در ۲ اردیبهشت ماه ۱۳۷۶ در شهر بالتیمور در ایالت مریلند در سن ۶۵ سالگی بر اثر بیماری سرطان درگذشت.
پس از مرگ وی کتابخانه شخصی‌اش به دانشگاه دوک اهدا شد.
کتابشناسی
- دائم‌الخمر (۱۳۲۵)
- یکلیا و تنهایی او (۱۳۳۴)
- شریفجان، شریفجان (۱۳۴۴)
- کتاب آدم‌های غایب (۱۳۶۵)
- آداب زیارت (۱۳۶۸)
- عَذرای خلوت‌نشین (۱۳۷۷) [منتشر نشد]
پانویس
- ↑ روحانی-که-بود «تقی مدرسی که بود؟». ایسنا. ۱۶ مهر ۱۳۹۳. دریافت‌شده در ۲۹ فروردین ۱۳۹۴.
- ↑ عابدینی، حسن. داستانی، حاصلش درد. مجله کلک. فروردین - تیر 1374. شماره 61 - 64.
- ↑ محمد قاسمی. «سید محمدتقی مدرسی روحانی و یکلیا و تنهایی او/ ادبیات پشت پرده».
- ↑ دهباشی، علی. مصاحبه با تقی مدرسی. مجله کلک. فروردین - تیر 1374. شماره 61-64.
- ↑ «تقی مدرسی که بود؟». ایسنا. ۱۶ مهر ۱۳۹۳. دریافت‌شده در ۲۹ فروردین۱۳۹۴.
- ↑ قاسم‌زاده، سید علی؛ جعفری هرفته، الهه. مجله پژوهشهای ادبی. بهار ۱۳۹۲. سال دهم. شماره ۳۹.
- ↑ شجره نامه خاندان مدرس، سیدمحمدصادق مدرس مصدق
- ↑ دکتر تقی مدرسی. روانپزشک کودک و نویسنده. بالتیمور سان، ۲۵ آوریل ۱۹۹۷
- ↑ مدخل تقی مدرسی در دانشنامه ایرانیکا
منابع
- شجره نامه خاندان مدرس، سیدمحمدصادق مدرس مصدق
- دهباشی، علی. سالشمار و کتابشناسی تقی مدرسی. مجله کلک. فروردین و تیر ۱۳۷۶. شماره ۸۵ و ۸۶
- رحیمیه، نسرین. یاد رفتگان: تقی مدرسی. مجله ایران‌نامه. تابستان ۱۳۷۶. شماره ۵۹
- [تقی مدرسی]. ایرانیکا (به انگلیسی) http://www.iranicaonline.org/articles/modarresi-taqi. Retrieved 17 April 2015. ;