تعامل انسان و رایانه

هدف آن تقویت تعاملات کاربر و رایانه به وسیله کاربردی‌تر کردن رایانه‌ها و مطابقت آن‌ها با نیاز کاربران است. به عبارت دیگر این رشته مرتبط است با:

• روش‌شناسی و فرایندهای طراحی واسطه‌ها
• روش‌های پیاده‌سازی واسطه‌ها
• تکنیک‌های ارزیابی و مقایسه واسطه‌ها
• توسعه طراحی و پیاده‌سازی واسطه‌های جدید
• روش‌های تولید نمونه اولیه

این رشته در اوایل دههٔ نهم قرن بیستم (۱۹۸۰) میلادی به عنوان شاخه‌ای تخصصی از علوم کامپیوتر که با علوم شناختی، مهندسی عوامل انسانی و طراحی سر و کار دارد ایجاد شد.

این علم در مؤلفه انسانی با دیگر رشته‌های علوم رایانه و در مؤلفه رایانه با دیگر رشته‌های ماشینی و صنعتی تفاوت دارد. همچنین تأکید آن بر قسمت‌های فیزیکی طراحی صنعتی مثل طراحی کیبورد و موس آرگونومیک (متناسب با ساختار بدن انسان) کم است.

برای طراحی یک واسط یا ارزیابی آن توجه به این نکات لازم است:

1. ابتدا تمرکز روی کاربران و وظایف سیستم
2. اندازه‌گیری‌های تجربی:عرضه نسخه آزمایشی واسط و عیب‌یابی آن توسط کاربران
3. طراحی متناوب یعنی مراحل زیر باید تا دستیابی به نتیجه تکرار شوند.

• طراحی
• تست و ارزیابی
• تحلیل نتایج

• طراحی کاربر محور(UCD):

کاربر در مرکز توجه طراحان است و همه چیز طبق خواست نیاز و سلایق او طراحی می‌شود.

این کار ۷ اصل دارد:

1. حدود تغییرات مجاز (تلرانس)
2. سادگی
3. پدیداری (اجزای قابل مشاهده)
4. تونا بودن
5. پایداری
6. ساختار و استخوان بندی
7. بازخورد

که ۱۳ اصل دارد:

قوانین ادراکی:

1. ارائه را خوانا کنید.
2. از محدودیت هاى قضاوت مطلق جلوگیری کنید.
3. پردازش بالا به پایین
4. حصول یک درک از یک عمل با تکرار زیاد آن و ترکیب با رنگ (برای ماندگاری در ذهن)
5. شباهت گیج کنند است.

قوانین روحی:

1. قانون واقع گرایی تصویری (اگر چیزی در واسط است شبیه اصل آن در دنیای بیرون باشد)
2. .........

قوانین مبتنی بر توجه:

1. به حداقل رساندن زمان و هزینه دسترسی اطلاعات
2. قانون نزدیکی و سازش‌پذیری اجزا در واسط گرافیکی
3. قانون واسط‌های چند منبعی (دیداری، شنیداری، گفتاری، ...)

قانون حافظه:

• ۱۱. جایگزینی حافظه با اطلاعات دیداری

قانون جعبه پیش گویی:

1. اصل پیش‌بینی و پیشگویی نیاز کاربر به کمک
2. اصل سازگاری و یکنواختی ظاهر واسط

انتظار می‌رود در آینده این رشته ویژگی‌های زیر را خلق کند:

• ارتباطات فراگیر و همه جا حاضر
• سیستم‌های کاربردی عالی
• در دسترس بودن اجزای گرافیک کامپیوتری در همه جا و ارزان و سازگار با تمام سیستم‌ها
• ترکیب و میکس انواع رسانه‌ها (صوت، تصویر، فیلم، انیمیشن و…)
• تعاملات با پهنای باند زیاد
• کامپیوترهای کوچک جاسازی شده در تمام وسایل زندگی
• واسطه‌های کاربری گروهی (کنفرانس‌ها…)
• امکانات گسترده سازماندهی اجزای واسطه‌ها توسط کاربران
• اجزای کاربردی اطلاعات (خرید اینترنتی…)

واسط‌های انسان و رایانه شامل جنبه‌های زیر می‌شود:

1. وظایف محیطی پیرامون
2. محیط ماشینی
3. بخش‌های واسط (هم پوشانی آن‌ها و…)
4. جریان داده‌های ورودی
5. خروجی
6. بازخورد

• رایانش اجتماعی

• سخاوت، یونس، طراحی تعامل انسان و رایانه، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، ۱۳۹۶
• Rogers, Y. , Sharp, H. , & Preece, J. (2011). Interaction design: beyond human-computer interaction. John Wiley & Sons.
• MacKenzie, I. S. (2012). Human-computer interaction: An empirical research perspective. Newnes.
• https://www.interaction-design.org/literature/book/the-encyclopedia-of-human-computer-interaction-2nd-ed/human-computer-interaction-brief-intro