حساب کاربری
​
تغیر مسیر یافته از - ترکی قدیم
زمان تقریبی مطالعه: 2 دقیقه
لینک کوتاه

زبان ترکی باستان

صفحه ابهام‌زدایی ویکی‌مدیا

زبان ترکی باستان یا ترکی باستان شرقی یا ترکی اورخون یا اویغور باستان اولین طرح موجود در زبان‌های ترکی‌تبار در میان گوک‌ترک‌ها و خانات اویغور که از قرن یازدهم تا قرن سیزدهم به مدت کمتر از دویست سال رایج بوده، که البته با الفبای اسکاندیناوی و خط رونی بکار میرفته است. زبان ترکی باستان از شاخه زبان‌های جنوب‌شرقی زبان‌های ترکی‌تبار که در ردیف زبان‌های اویغوری و جغتایی قرار می‌گیرد. زبان ترکی جزء زبان‌های آلتایی است و ارتباط ژنتیکی یا نتیجه تعاملات این زبان‌ها بحث زیادی دارد. به نظر می‌رسد، ترکی غربی‌ترین زبان خانواده آلتایی باشد.
اجداد ترک‌زبان‌ها بی شک قسمتی از اتحادیه هون‌های آسیایی بودند که در مرزهای چین در قرن سوم قبل از میلاد مشکل ایجاد کرده بودند.

زبان ترکی باستان
منطقهآسیای مرکزی
دورهمنقرض شده در قرن ۱۳اُم
تبار
زبان‌های ترکی
  • قارلقی
    • زبان ترکی باستان
سامانه نوشتاری
خط اورخون، براهمی، آرامی-مشتق، اویغوری باستان
کدهای زبان
ایزو ۳–۶۳۹در زمان‌های گوناگون:

otk – ترکی باستان

oui – Old Uighur

xqa – Karakhanid
فهرست لینگوییست
otk Old Turkish
 oui Old Uighur
 xqa Karakhanid

نوشتار و زبان

نخستین اسناد به دست آمده از آسیای مرکزی به زبان‌های هند و اروپایی و چینی نوشته شده. اولین خاقان ترک، در قرن ششم میلادی و در مغولستان امروزی به زبان ایرانی سغدی می‌نوشتند. قدیمی‌ترین سند قابل خواندن ترکی، مربوط به دومین خاقان ترک، نوشته اورخون است که کمی قبل از ۷۲۰ میلادی نوشته شده‌است. ویلهلم تامسون در سال ۱۸۹۳ الفبای رونی این نوشته را رمز گشایی کرد.

سه دسته نوشته وجود دارد:

  1. دویست نوشته ترکی باستان به خط رونی (نشان و الفبای اسکاندیناوی) که احتمالاً مربوط به قرن هفتم تا دهم است و اکثر این‌ها در مغولستان پیدا شده. این‌ها در قلمروی دومین خاندان ترک‌ها بودند. قسمتی هم در بالای رود ینی سی در قلمروی قرقیزها پیدا شده. مقداری کمی به خط رونی قابل خواندن در کوه‌های آلتای پیدا شده که در قلمروی قرقیزها بوده.
  2. نوشته‌های اویغوری باستان که در چین امروزی است. این‌ها مربوط به قرن نهم میلادی است و به خط اویغوری مانوی، رونی، برهمایی، سغدی، آرامی و تبتی نوشته شده‌است.

۳- نوشته‌های ترکی قرن یازدهم دوره قره خانی به خط عربی. مانند دیوان لغت ترکی- عربی محمد کاشغری.

منابع

  1. ↑ Lars Johanson , The turkic language.p16
  2. ↑ Lars Johanson, The turkic Language. p17
  3. ↑ A GRAMMAR OF OLD TURKIC, Marcel Erdal, p4
  4. ↑ A GRAMMAR OF OLD TURKIC, Marcel Erdal, p 6-8
  • Ö.D. Baatar, Old Turkic Script, Ulan-Baator (2008), ISBN 0-415-08200-5

of Old Turkic, Handbook of Oriental Studies, Section 8 Uralic & Central Asia, Brill, Leiden (2004)], ISBN 90-04-10294-9.

  • M. Erdal, Old Turkic word formation: A functional approach to the lexicon, Turcologica, Harassowitz (1991), ISBN 3-447-03084-4.
  • Talat Tekin, A Grammar of Orkhon Turkic, Uralic and Altaic Series Vol. 69, Indiana University Publications, Mouton and Co. (1968). (review: Gerard Clauson, Bulletin of the School of Oriental and African Studies, University of London, 1969); RoutledgeCurzon (1997), ISBN 0-7007-0869-3.
  • L. Johanson, A History of Turkic, in: The Turkic Languages, eds. L. Johanson & E.A. Csato, Routledge, London (1998), ISBN 0-415-08200-5
  • M. Erdal, Old Turkic, in: The Turkic Languages, eds. L. Johanson & E.A. Csato, Routledge, London (1998),ISBN 978-99929-944-0-5

پیوند به بیرون

  • دانلود کتاب ترکی باستان
  • Old Turkic inscriptions (with translations into English), reading lessons and tutorials
  • Turkic Inscriptions of Orkhon Valley (with translations into Turkish)
  • VATEC, pre-Islamic Old Turkic electronic corpus at uni-frankfurt.de.
  • A Grammar of Old Turkic by Marcel Erdal
  • Old Turkic (8th century) funerary inscription (W. Schulze

آخرین نظرات
  • آسیای مرکزی
  • زبان‌های ترکی
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.