بند میزان
بند میزان سدی است در شوشتر و ساختهٔ دست انسان، مربوط به دوره ساسانیان که تا امروز پابرجاست. ساختن بند میزان شوشتر را به شاپور اول ساسانی نسبت می‌دهند. بند میزان شوشتر در تاریخ ۸ خرداد ۱۳۷۸ با شمارهٔ ثبت ۲۳۳۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. در سال ۲۰۰۹ نیز این بند به همراه ۱۵ اثر تاریخی دیگر شوشتر در نشست سالانه کمیته میراث جهانی یونسکو در ۲۶ ژوئن ۲۰۰۹ (۵ تیرماه ۱۳۸۸) در شهر سویل اسپانیا، با احراز معیارهای ۱، ۲ و ۵ با عنوان نظام آبی تاریخی شوشتر به عنوان دهمین اثر ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو با شماره ۱۳۱۵ به ثبت رسید.
| میراث جهانی یونسکو | |
|---|---|
| مکان |  ایران، استان خوزستان |
| معیار ثبت | فرهنگی: i، ii، v |
| شمارهٔ ثبت | ۱۳۱۵ |
| تاریخ ثبت | ۲۰۰۹ (طی نشست سی‌وسوم) |
| اطلاعات ثبت ملی | |
| شماره ثبت ملی | ۲۳۳۱ |
| تاریخ ثبت ملی | ۸ خرداد ۱۳۷۸ |
این سد، آب کارون را به نسبتهای ۱ به ۲ بین رودهای گرگر و شطیط تقسیم می‌کند. رود گرگر را دودانگه یا مسرقان نیز گویند و رود شطیط را چهاردانگه هم خوانند. مصالح بکار رفته در بند میزان سنگ (تراشیده شده شوشتر) و ساروج هستند. در توصیف اهمیت این سد کافیست تاریخ شوشتر را مرور کنیم که، شکسته شدن این سد بمنزله ازدیاد فقر و بدبختی در شوشتر و پابرجا بودن به‌همراه دیگر سازه‌های آبی شوشتر باعث آبیاری ۴۰هزار هکتار دشت میان آب شوشتر بوده‌است. این بند از چند دهانه تشکیل شده‌است که مهمترین آنها دهانه‌ای است جدا که تنظیم آب دو شاخهٔ رودخانه را انجام می‌دهد به گونه‌ای که اگر دبی گرگر بیشتر از یک سوم دبی کل رودخانه باشد آن را به شاخهٔ شطیط انتقال می‌دهد و بالعکس و این خود از شاهکارهای معماری این بند است.
مشکلات و تهدیدها
این بند تاریخی، به دلیل بی‌توجهی مسئولان و سازمان میراث فرهنگی شهرستان شوشتر دچار مشکلاتی گردیده و دهانه‌های این بند، توسط شاخ‌وبرگ و تنهٔ درختانی که طغیان رودخانه به‌همراه آورده، کاملاً مسدود شده‌است. این اتفاق نه تنها باعث افزایش فشار آب بر بدنه این سازه آبی شده، بلکه جریان آب به سمت مجموعه آبشارهای شوشتر را نیز به شدت کند نموده‌است. در نتیجه تعدادی از آبشارها کاملاً خشک شده‌اند و مکانی که تا امروز سالم مانده در حال تخریب است.
بعلاوه در سال‌های اخیر ترک‌هایی بر بدنه این بند تاریخی پدیدار شده که می‌تواند مقدمه‌ای برای تخریب این میراث جهانی باشد.
جستارهای وابسته
- شوشتر
- ساسانیان
منابع
- ↑ روحانی، بیژن، آبشارهای شوشتر و فاضلاب شهری، رادیو زمانه، ۹ تیر ۱۳۸۷.
- ↑ «دانشنامهٔ تاریخ معماری و شهرسازی ایران‌شهر». وزارت راه و شهرسازی. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۶ اکتبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۱۰ اکتبر ۲۰۱۹.
- ↑ «نظام آبی تاریخی شوشتر».
- ↑ «آیا برای ترکهای بندمیزان فکری شد؟». ایسنا.