اردشیر چهارم
ارشک (پارسی باستان:𐎠𐎼𐏁𐎣) که با نام سلطنتی اردشیر چهارم (پارسی باستان:𐎠𐎼𐎫𐎧𐏁𐏂𐎠) بر تخت نشست، دوازدهمین شاهنشاه هخامنشی در میانه سال‌های ۳۳۸ تا ۳۳۶ پیش از میلاد بود.
| اردشیر چهارم 𐎠𐎼𐎫𐎧𐏁𐏂𐎠 | |||||
|---|---|---|---|---|---|
پرتره‌ای منسوب به اردشیر چهارم با تاج فرعون مصر | |||||
| دوازدهمین شاهنشاه هخامنشی | |||||
| سلطنت | ۳۳۸ – ۳۳۶ پ. م (۲ سال) | ||||
| تاج‌گذاری | ۳۳۸ پ. م | ||||
| پیشین | اردشیر سوم | ||||
| جانشین | داریوش سوم | ||||
| فرعون مصر | |||||
| سلطنت | ۳۳۸ – ۳۳۶ پ. م (۲ سال) | ||||
| پیشین | اردشیر سوم | ||||
| جانشین | داریوش سوم | ||||
| زاده | ح. ۳۵۷ پ. م | ||||
| درگذشته | ۳۳۶ پ. م | ||||
| |||||
| خاندان | هخامنشیان | ||||
| پدر | اردشیر سوم | ||||
| مادر | آتوسا | ||||
| دین و مذهب | مزدیسنا | ||||
ارشک پس از مسموم شدن پدرش اردشیر سوم — که با تلاش‌های خود سبب تجدید حیات امپراتوری ایران شده بود — بر تخت نشست. باگواس خواجه که اردشیر سوم را به قتل رسانده بود، ارشک را به این امید بر تخت سلطنت نشاند که بتواند او را کنترل کند اما ارشک در تلاش برای رهایی از تأثیرات باگواس بود و در این جهت سعی کرد تا خواجه را مسموم کند اما موفق نشد، در عوض خودش به دستور باگواس مسموم شد و درگذشت. پس از آن باگواس پسر عموی ارشک به نام داریوش سوم را بر تخت سلطنت نشاند.
نام
اردشیر چهارم در منابع یونانی با نام ارشک شناخته شده‌است اما در کتیبه سه زبانه‌ای که در لیکیه پیدا شده، اردشیر نامیده شده‌است. احتمالاً ارشک نام شخصی او بوده و سپس اردشیر را به عنوان نام شاهنشاهی خود برگزیده است. ارشک به شکل آرشام (Aršāma) نیز تلفظ می‌شود و شکل اوستایی آن Aršan- است. این نام به معنای «مردانه» است.
خانواده
اردشیر چهارم فرزند اردشیر سوم و آتوسا دختر اردشیر دوم بود. از زمان تولد او اطلاعات زیادی در دسترس نیست و ما تنها می‌دانیم که او آخرین پسر اردشیر سوم بوده‌است. ارشک زمانی که به سلطنت می‌رسد بسیار جوان بوده. وی یک خواهر تنی به نام پروشات داشته‌است که او بعداً با اسکندر مقدونی ازدواج می‌کند و همچنین نام یکی از برادران ناتنی او در منابع یونانی به شکل بیسدانس دیده می‌شود. ارشک احتمالاً چند فرزند داشته‌است که همگی همراه او به قتل رسیده‌اند.
سلطنت
با به تخت‌نشینی اردشیر سوم، دولت هخامنشی بار دیگر احیا می‌شود. او چندین شورش در بخش‌های مختلف شاهنشاهی را سرکوب و مصر را یک‌بار دیگر ضمیمه امپراتوری کرد. اما با کشته شدن اردشیر سوم در پاییز ۳۳۸ به دست باگواس، خواجه جاه‌طلب دربار هخامنشی، این امیدها پایان می‌یابد. با مسموم شدن اردشیر سوم، اوضاع شاهنشاهی هخامنشی رو به بحران می‌رود. باگواس که می‌خواست کنترل اوضاع را در دست خود نگاه دارد، همه پسران اردشیر سوم، به جز ارشک و بیسدانس را به قتل می‌رساند. سپس ارشک جوان با نام اردشیر چهارم به عنوان شاهنشاه جدید برگزیده می‌شود.
در همان زمان باگواس کنترل اوضاع دربار ایران را دست داشت، در یونان وضعیت متفاوتی برقرار بود. فیلیپ دوم مقدونی، پدر اسکندر مقدونی، با توجه به اوضاعی که در ایران برقرار بود، تقریباً همه دولت-شهرهای (پولیس) یونانی را زیر پرچم مقدونیه متحد کرده بود. وی از هخامنشیان به دلیل پشتیبانی از شهر پرینتوس علیه مقدونیه در زمان اردشیر سوم، درخواست غرامت کرد اما این درخواست توسط اردشیر چهارم رد شد. به همین بهانه، فلیپ در سال ۳۳۶ پیش از میلاد سپاهی مرکب از ۱۰ هزار سرباز مقدونیه‌ای را روانه آسیا کرد. در همین زمان، ارشک که مشغول خلاص کردن خود از نفوذ باگواس بود، تلاش کرد تا خواجه را مسموم کند، اما این نقشه با موفقیت پیش نرفت. در پاسخ، باگواس ارشک و همه خانواده‌اش را به وسیله سم کشت و سپس پسر عموی شاه، یعنی داریوش سوم را به عنوان شاهنشاه بعدی برگزید.
در تبلیغات پس از جنگ مقدونیه‌ای‌ها، برای مشروع جلوه دادن حکومت اسکندر مقدونی بر ایران، عنوان داشته شد که آخرین شاهنشاه هخامنشی، داریوش سوم، یکی از هم‌دستان باگواس در طرح ترور اردشیر چهارم بوده‌است.
سکه‌شناسی
هیچ سکه‌ای با تصویر و نام اردشیر چهارم که در خاک اصلی ایران ضرب شده باشد پیدا نشده‌است. با این حال احتمالاً نگارهٔ فرمانروای جوانی که با تاج فراعنه در پشت تعدادی از سکه‌هایی که مازادیوس، ساتراپ کیلیکیه ضبط کرده‌است به چشم می‌خورد اردشیر چهارم است.
منبع‌شناسی برای زندگانی اردشیر چهارم
آریان، یوستین و دیودوروس سه تاریخ‌نگار باستانی هستند که به زندگی و دوران کوتاه شاهنشاهی اردشیر چهارم پرداخته‌اند.
جستارهای وابسته
- فهرست شاهان هخامنشی
پانویس
- ↑ CHRONOLOGY OF IRANIAN HISTORY PART 1 iranicaonline.org
- ↑ LeCoq 1986, p. 548.
- ↑ Schmitt 1986, pp. 658–659.
- ↑ Waters 2014, p. 197.
- ↑ Schmitt 1986, pp. 658-659.
- ↑ Briant 2002, p. 770.
- ↑ Kovacs, Frank L. (2002). "Two Persian Pharaonic Portraits". Jahrbuch für Numismatik und Geldgeschichte (به انگلیسی). R. Pflaum. pp. 55–60.
منابع
باستانی
- آریان، آناباسیس اسکندری
- دیودور سیسیلی، کتابخانه تاریخی
- ژوستین، خلاصه تاریخ پومپیوس تروگوس
مدرن
- Waters, Matt (2014). Ancient Persia: A Concise History of the Achaemenid Empire, 550–330 BCE. Cambridge University Press. pp. 1–272. ISBN 978-1-107-65272-9.
- Schmitt, R. (1986). "Artaxerxes III". Encyclopaedia Iranica, Vol. II, Fasc. 6. pp. 658–659.
- LeCoq, P. (1986). "Arses". Encyclopaedia Iranica, Vol. II, Fasc. 5. p. 548.
- Briant, Pierre (2002). From Cyrus to Alexander: A History of the Persian Empire. Eisenbrauns. pp. 1–1196. ISBN 978-1-57506-120-7.
اردشیر چهارم 𐎠𐎼𐎫𐎧𐏁𐏂𐎠 هخامنشیان زادهٔ: ۳۵۷ پ.م. درگذشتهٔ: ۳۳۶ پ.م.
| ||
عنوان سلطنتی
| ||
|---|---|---|
| پیشین: اردشیر سوم | شاهنشاه ایران ۳۳۸ – ۳۳۶ پ.م. | پسین: داریوش سوم |
| فرعون مصر ۳۳۸ – ۳۳۶ پ.م. | ||