بردار برگرز

در علم فیزیک، بردار برگرز برداری است که بزرگی و جهت اعوجاج شبکه را که نتیجه یک نابجایی در شبکه کریستالی است، بیان می‌کند.نام گذاری این بردار به دلیل قدردانی از کارهای ارزشمند فیزیکدان هلندی، جان برگرز، می‌باشد .بردار برگرز را معمولاً با b نمایش می دهند.

برای درک بهتر بردار برگرز ابتدا به ساختار کریستال بدون وجود نابجایی یعنی کریستال کامل می پردازیم.در ساختار کریستال کامل، مستطیلی که طول و عرضش ضرایب صحیحی از a (طول لبه واحد سلولی) است، دور محل اصلی نابجایی کشیده می‌شود. هنگامی که این مستطیل در ساختار کریستال اصلی کشیده شود، نابجایی دیده می‌شود.این نابجایی باعث تغییر شکل در کریستال کامل و در نتیجه مستطیل مذکور می‌شود.در نتیجهٔ نابجایی، یکی از اضلاع مستطیل در یکی از زوایا به ضلع عمودش نمی‌رسد.مستطیل مذکور در کریستال کامل به شکل هندسی بازی تبدیل می‌شود که بخش کم شده ضلع مستطیل، بزرگی و جهت بردار برگرز را تعیین می‌کند. به‌طور خاص،عرض بخش باز بزرگی بردار برگرز را مشخص می‌کند.جهت بردار برگرز بعد از قرار دادن دستگاه مختصات فرضی تعیین می‌شود. این جهت به صفحه ای که نابجایی در آن قرار دارد که غالباً صفحه ای متراکم از ساختار کریستالی است، وابسته است.بزرگی بردار برگرز از رابطه زیر بدست می آید:

${\displaystyle \Vert b\Vert =(a/2)\sqrt{(h^2+k^2+l^2)}}$

که در آن a، طول لبه ای واحد سلولی ساختار کریستالی، b بردار برگرز و h و k و l مؤلفه‌های بردار برگرز هستند: <B=<h k l

در بیشتر فلزات، بزرگی بردار برگرز برای یک نابجایی برابر با بزرگی فاصله بین اتمی ماده است؛ از آنجایی که یک نابجایی باعث انحراف در شبکه کریستالی بایک فاصله کریستالی متراکم می‌شود.

روش دیگری نیز برای شناسایی بردار برگرز یک نابجایی پیشنهاد شده‌است. در این روش، از مشخصه‌های تصاویر نابجایی بویژه عدم تقارن در

میکروسکوپ های الکترونی استفاده می‌شود. عدم تقارن با علامت g.bیا(${\displaystyle b\times u}$