ببر سیبری

ببر سیبری (نام علمی: Panthera tigris altaica) که با نام‌های ببر آلتایی، ببر منچوری، ببر کره‌ای، ببر آمور و ببر اوسوری نیز شناخته می‌شود، یکی از زیرگونه‌های ببر است که در گذشته در بخش‌های وسیعی از شرق آسیا می‌زیست اما امروزه تنها در منطقهٔ حفاظت شده‌ای در شرق سیبری زندگی می‌کند. ببر سیبری بزرگ‌ترین زیرگونهٔ ببر و بزرگ‌ترین گربه‌سان زندهٔ جهان است. ببر منقرض‌شده مازندران، نزدیک‌ترین زیرگونه ببر به ببر سیبری است و مطالعات ژنتیکی جدید حکایت از آن دارد که این دو را حتی می‌توان یک زیرگونه به‌شمار آورد.

ببر سیبری در دهه ۱۹۳۰ در آستانه انقراض قرار داشت و تعداد آن‌ها تنها به ۲۰ تا ۳۰ ببر کاهش یافته بود. اما این جانور به طرزی باورنکردنی از انقراض قریب‌الوقوع رهایی جست و جمعیت آن تا سال ۲۰۱۰ به حدود ۳۶۰ ببر رسید. ببر سیبری با توجه به همین افزایش جمعیت، از سال ۲۰۱۰ از بالاترین ردهٔ حفاظتی یعنی «در بحران انقراض» خارج شده و در یک رده پایین‌تر یعنی «در نزدیکی تهدید» قرار گرفته‌است. ببرهای سیبری تنوع ژنتیکی بسیار پایینی دارند که این به دلیل کاهش شدید جمعیت این جانور در دهه ۱۹۴۰ و تعداد اندک توله ببرهایی است که به بلوغ می‌رسند. ضمن اینکه بیشتر از ۹۰ درصد ببرهای سیبری در منطقه کوهستانی سیخوته-آلین زندگی می‌کنند و تبادل ژنتیکی اندکی با گروه‌های کوچک‌تر ببر سیبری در جنوب غربی استان پریموری دارند.

تازه‌ترین مطالعات ژنتیکی بر روی میتوکندری دی‌ان‌ای به‌جامانده از ببرهای هیرکانی و نمونه‌های زنده ببر سیبری نشان داده‌است که نیایِ مشترک این دو نوع ببر در شرق چین می‌زیسته‌است و سپس از مسیر راه ابریشم-گانسو وارد آسیای میانه شد و سپس گروهی از آن‌ها به سوی شرق سیبری و اطراف رود آمور رفته و ببر سیبری امروزین را شکل داده‌اند.

محل سکونت ببرهای سیبری در بخش جنوبی شمال شرق روسیه در کنار رودخانه آمور و مرز روسیه با چین و کره شمالی است. تعداد کمی از ببر سیبری در چین هم سکونت دارند اما این جمعیت کوچک نمی‌تواند مستقل از جمعیت روسی به زندگی خود ادامه دهد؛ یعنی بقای این ببرها در چین وابسته به جابجایی ببرها در طول مرز چین و روسیه است. مشخص نیست که آیا هنوز هم این ببر در کره شمالی حضور دارد یا در آن‌جا کاملاً منقرض شده‌است.