باستان‌ژنتیک خاور نزدیک
ایران
بتازگی در سال ۲۰۱۳ پژوهشی در خصوص پراکندگی ژنتیکی اقوام ساکن ایران شامل فارس‌ها، لرها، کردها، آذری‌ها، سیستانی‌ها و …) انجام شده‌است. طبق این بررسی فارس‌ها، ارمنی‌ها و قشقایی‌ها قرابت زیادی با یکدیگر دارند.
رایج‌ترین رده دی‌ان‌ای میتوکندریایی در ایران، موسوم به U3b3، محدود به جمعیت‌های ساکن ایران و قفقاز است، در حالی که زیرخوشه U3b1a با کل ناحیه خاورمیانه مشترک است.
مردم گیلان و مازندران
پژوهش دیگری که در خصوص جمعیت‌های مردم گیلکی و مازندرانی شمال ایران انجام شده‌است، بررسی کروموزوم Y نشان می‌دهد که آنان با مردم قفقاز جنوبی اشتراک ژنتیکی دارند. نشانه‌های زبان شناختی شباهت زبان مازندرانی و زبان گیلکی با زبان‌های قفقازی نیز مؤید این فرضیه است. اما دی‌ان‌ای میتوکندریایی گیلکی و مازندرانی‌ها مشابه دیگر اقوام ساکن ایران است. سناریوی محتمل آن است که مردانی از ناحیه قفقاز جنوبی به سواحل جنوبی دریای خزر آمده و با زنانی از جمعیت‌های ساکن در این ناحیه وصلت کرده‌اند.
آذری ها
مطالعات ژنتیکی نشان داده که آذربایجانی‌های قفقاز هم از نظر میتوکندری دی‌ان‌ای، که فقط از مادر منتقل می‌شود و هم از نظر کروموزوم ایگرگ، که فقط از پدر به ارث می‌رسد، به همسایگان جغرافیایی خود یعنی اقوام قفقازی (گویشوران به زبان‌های قفقازی) شبیه ترند تا به خویشان زبانی خود یعنی اقوام ترک‌تبار در نقاط دیگر. مطالعات ژنتیکی دیگر در مورد ارمنی‌ها قوم همسایه هندواروپایی زبان آذربایجانی‌ها هم نشان داده که شباهت ژنتیکی آن‌ها هم در نسب مادری و هم در نسب پدری به همسایگان قفقازی بیشتر از هم‌زبانان ترک است. خصوصیات ژنتیکی قفقازی‌ها نیز در مجموع چیزی بین اروپائی‌ها و ساکنان خاورمیانه‌است که نسب مادری شباهت بیشتری را به اروپائی‌ها و نسب پدری شباهت بیشتری را به خاورمیانه‌ای‌ها نشان می‌دهد. این نتایج ایده جابجایی زبانی آذربایجانی‌ها را تقویت می‌کند.
منابع
- ↑ Derenko, M. , Malyarchuk, B. , Bahmanimehr, A. , Denisova, G. , Perkova, M. , Farjadian, S. , & Yepiskoposyan, L. (2013). Complete Mitochondrial DNA Diversity in Iranians. PloS one, 8(11), e80673.
- ↑ "Complete Mitochondrial DNA Diversity in Iranians". Retrieved 2 January 2015.
- ↑ "Concomitant Replacement of Language and mtDNA in South Caspian Populations of Iran". Retrieved 4 April 2014.
- ↑ «نسخه آرشیو شده» (PDF). بایگانی‌شده (PDF) از روی نسخه اصلی در ۳۰ اکتبر ۲۰۰۴. دریافت‌شده در ۳۰ اکتبر ۲۰۰۴.
- ↑ "Azerbaijani (people)" Encyclopædia Britannica
- ↑ An Introduction to the History of the Turkic Peoples by Peter B. Golden. Otto Harrasowitz (1992), ISBN 3-447-03274-X. Retrieved 8 June 2006.
- ↑ »Turkic Peoples", Encyclopedia Americana, volume 27, page 276. Grolier Inc. , New York (1998) ISBN 0-7172-0130-9. Retrieved 8 June 2006.
- Cruciani, F. ; La Fratta, R. ، Torroni, A. ، Underhill, P. A. , Scozzari, R. (۲۰۰۶). "Molecular Dissection of the Y Chromosome Haplogroup E-M78 (E3b1a): A Posteriori Evaluation of a Microsatellite-Network-Based Approach Through Six New Biallelic Markers." Human Mutation 916 April ۲۰۰۶.
- King, R. J. ; Ozcan, S. S. , Carter, T. ، Kalfoglu, E. ، Atasoy, S. ، Triantaphyllidis, C. ، Kouvatsi, A. ، Lin, A. A. , Chow, C-E. T. ، Zhivotovsky, L. A. , Michalodimitrakis, M. ، Underhill, P. A. ، (۲۰۰۸). "Differential Y-chromosome Anatolian Influences on the Greek and Cretan Neolithic." Annals of Human Genetics 72 Issue ۲ مارس ۲۰۰۸: ۲۰۵–۲۱۴.
- Shen, P; Lavi T، Kivisild T، Chou V، Sengun D، Gefel D، Shpirer I، Woolf E، Hillel J، Feldman MW, Oefner PJ (2004). "Reconstruction of Patrilineages and Matrilineages of Samaritans and Other Israeli Populations From Y-Chromosome and Mitochondrial DNA Sequence Variation." Human Mutation ۲۴: ۲۴۸–۲۶۰
- Zalloua, P. ، Wells, S. (۲۰۰۴) “Who Were the Phoenicians?” National Geographic Magazine, October ۲۰۰۴.