باب‌الابواب

نام شهر دربند در دوره اسلامی، واقع در داغستان، در غرب دریای خزر ، در ۲۶۱ کیلومتری شمال شهر باکو و یکی از معبر (دربند) های قدیم ورودی و خروجی بزرگ کوه‌های قفقاز. چون در دهانه دره‌های رشته کوه‌های قفقاز، دیوارها و قلعه‌هایی از جمله مدینه باب قرار داشت، به آن (دربند) باب‌الابواب گفته‌اند. کتزیاس (Ctesias)، جغرافیانویس یونانی، آن را دروازه خزر ضبط کرده است.

بنابر مطالب تاریخ آغوان (Agvan)، به آن دروازه هون‌ها گفته‌اند. ظاهراً این نامگذاری به لحاظ هجوم اقوام خزر و هونها از آنجا (باب) به بلاد قفقاز بوده است. به نوشته مارکوارت به یونانی به آن چور (Tchor) و به ارمنی چول (Tchols) می گفته‌اند.

در منابع ساسانی باب را دربند نوشته‌اند.

دانشنامه جهان اسلام، ب، زیر نظر سید مصطفی میر سلیم، تهران ۱۳۷۵، شابک ‎۹۶۴−۴۴۷−۰۰۱-X