باباطاهر
نویسنده و شاعر ایرانی
باباطاهر یا باباطاهر عریان همدانی، عارف، شاعر ایرانی و دوبیتی‌سرای اواخر سده چهارم و اواسط سده پنجم هجری (سده ۱۱م) ایران، در دوران طغرل بیک سلجوقی می‌زیسته‌است. «بابا» لقبی بوده که به پیروان وارسته می‌داده‌اند و برای صفت عریان دلایل گوناگونی ذکر شده‌است. اغلب منابع او را اهل همدان معرفی کرده‌اند و خود او در چندین دوبیتی از همدان و الوند یادکرده است. اشعار بابا طاهر به گویش لری سروده شده‌اند. مسلک درویشی و فروتنی او که شیوهٔ عارفان است سبب شد تا وی گوشه‌گیر شده، گمنام زیسته و تفصیلی از زندگانی خود باقی نگذارد.
باباطاهر | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
نگاره‌ای از باباطاهر | |||||||
| نام اصلی | باباطاهر عریان | ||||||
| زاده | ۳۲۶ خورشیدی همدان | ||||||
| محل زندگی | لرستان | ||||||
| درگذشته | ۴۱۱ خورشیدی لرستان | ||||||
| آرامگاه | در لرستان<«مقبره باباطاهر، [[لرستان]]». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ مارس ۲۰۱۳. </ref></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="padding-top:0.225em;line-height:1.1em;padding-right:0.65em;">لقب</th><td class="infobox-data nickname" style="line-height:1.4em;">باباطاهر، باباطاهر عریان، باباطاهر همدانی</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="padding-top:0.225em;line-height:1.1em;padding-right:0.65em;">پیشه</th><td class="infobox-data role" style="line-height:1.4em;"><a href="/article/wp/%D8%B4%D8%A7%D8%B9%D8%B1" title="شاعر">شاعر</a>، <a href="/article/wp/%D8%AF%D9%88%D8%A8%DB%8C%D8%AA%DB%8C" title="دوبیتی">دوبیتی</a> <a href="/article/wp/%D8%B3%D8%B1%D8%A7" title="سرا">سرا</a></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="padding-top:0.225em;line-height:1.1em;padding-right:0.65em;">زمینه کاری</th><td class="infobox-data role" style="line-height:1.4em;"><a href="/article/wp/%D8%B4%D8%B9%D8%B1" title="شعر">شعر</a>، <a href="/article/wp/%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%82%DB%8C" title="موسیقی">موسیقی</a></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="padding-top:0.225em;line-height:1.1em;padding-right:0.65em;"><a href="/article/wp/%D9%85%D9%84%DB%8C%D8%AA" class="mw-redirect" title="ملیت">ملیت</a></th><td class="infobox-data category" style="line-height:1.4em;"><a href="/article/wp/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" class="mw-redirect" title="ایرانی‌ها">ایرانی</a></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="padding-top:0.225em;line-height:1.1em;padding-right:0.65em;">در زمان حکومت</th><td class="infobox-data" style="line-height:1.4em;">سلجوقیان<br>در زمان <span>طغرل بیک</span> سلجوقی</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="padding-top:0.225em;line-height:1.1em;padding-right:0.65em;">سبک نوشتاری</th><td class="infobox-data category" style="line-height:1.4em;"><a href="/article/wp/%D8%AF%D9%88%D8%A8%DB%8C%D8%AA%DB%8C" title="دوبیتی">دوبیتی</a>، <a href="/article/wp/%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B9%DB%8C" title="رباعی">رباعی</a></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="padding-top:0.225em;line-height:1.1em;padding-right:0.65em;">سال‌های فعالیت</th><td class="infobox-data" style="line-height:1.4em;">قرن پنجم قمری</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="padding-top:0.225em;line-height:1.1em;padding-right:0.65em;">کتاب‌ها</th><td class="infobox-data" style="line-height:1.4em;"><span>اشعار</span> <a href="/article/wp/%D8%AF%D9%88%D8%A8%DB%8C%D8%AA%DB%8C" title="دوبیتی">دوبیتی</a><br>مجموعه کلمات قصار</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="padding-top:0.225em;line-height:1.1em;padding-right:0.65em;">دلیل سرشناسی</th><td class="infobox-data" style="line-height:1.4em;">دوبیتی‌ها و اشعار</td></tr></tbody></table>
<div id="toc" class="toc" role="navigation" aria-labelledby="mw-toc-heading"><input type="checkbox" role="button" id="toctogglecheckbox" class="toctogglecheckbox" style="display:none"><div class="toctitle" lang="fa" dir="rtl"><h2 id="mw-toc-heading">فهرست</h2><span class="toctogglespan"><label class="toctogglelabel" for="toctogglecheckbox"></label></span></div>
<ul><li class="toclevel-1 tocsection-1"><a href="#%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C%E2%80%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87"><span class="tocnumber">۱</span> <span class="toctext">زندگی‌نامه</span></a></li>
<li class="toclevel-1 tocsection-2"><a href="#%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%85%DA%AF%D8%A7%D9%87"><span class="tocnumber">۲</span> <span class="toctext">آرامگاه</span></a></li>
<li class="toclevel-1 tocsection-3"><a href="#%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D9%82%D9%88%D9%85%DB%8C"><span class="tocnumber">۳</span> <span class="toctext">تبار قومی</span></a></li>
<li class="toclevel-1 tocsection-4"><a href="#%D8%A2%D8%AB%D8%A7%D8%B1_%D8%A8%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D8%B7%D8%A7%D9%87%D8%B1"><span class="tocnumber">۴</span> <span class="toctext">آثار باباطاهر</span></a></li>
<li class="toclevel-1 tocsection-5"><a href="#%D9%86%DA%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87"><span class="tocnumber">۵</span> <span class="toctext">نگارخانه</span></a></li>
<li class="toclevel-1 tocsection-6"><a href="#%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D9%87"><span class="tocnumber">۶</span> <span class="toctext">جستارهای وابسته</span></a></li>
<li class="toclevel-1 tocsection-7"><a href="#%D9%BE%D8%A7%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3"><span class="tocnumber">۷</span> <span class="toctext">پانویس</span></a></li>
<li class="toclevel-1 tocsection-8"><a href="#%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9"><span class="tocnumber">۸</span> <span class="toctext">منابع</span></a></li>
<li class="toclevel-1 tocsection-9"><a href="#%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%A8%DB%8C%D8%B1%D9%88%D9%86"><span class="tocnumber">۹</span> <span class="toctext">پیوند به بیرون</span></a></li>
</ul></div>
</section><h2 class="section-heading" onclick="mfTempOpenSection(1)"><div class="mw-ui-icon mw-ui-icon-element indicator mw-ui-icon-small mw-ui-icon-flush-left mw-ui-button mw-ui-quiet"></div><span id=".D8.B2.D9.86.D8.AF.DA.AF.DB.8C.E2.80.8C.D9.86.D8.A7.D9.85.D9.87"></span><span class="mw-headline" id="زندگی‌نامه">زندگی‌نامه</span></h2><section class="mf-section-1 collapsible-block" id="mf-section-1">
<p>از خاندان، تحصیلات و زندگی باباطاهر اطلاعات درستی در دسترس نیست، اما بنا به نوشتهٔ <span>راوندی</span> در <span>راحةالصدور</span>، باباطاهر در سال ۴۴۷ هجری با <span>طغرل سلجوقی</span> دیدار کرده و مورد احترام وی نیز قرار گرفته‌است. در یکی از <a href="/article/wp/%D8%AF%D9%88%D8%A8%DB%8C%D8%AA%DB%8C" title="دوبیتی">دوبیتی‌های</a> مشهورش سال تولدش را به حروف ابجد گنجانیده که پس از محاسبه توسط <a href="/article/wp/%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%B2%D8%A7_%D9%85%D9%87%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="میرزا مهدی استرآبادی">میرزا مهدی‌خان کوکب</a> به سال ۳۲۶ هجری رسیده‌است، اما <a href="/article/wp/%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D8%AF_%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D9%85%DB%8C" class="mw-redirect" title="رشید یاسمی">رشید یاسمی</a> با استناد به همان دو بیتی و اشاره به اهمیت عدد ۱٬۰۰۰ نزد اغلب ملل بر آن رفته‌است که مقصود باباطاهر از واژهٔ الف سال ۱۰۰۰م بوده و در نتیجه مقارن سال‌های ۳۹۰ و ۳۹۱ (برابر با ۱٬۰۰۰ میلادی) زاده شده‌است. او پس از ۸۵ سال زندگی، در همدان وفات یافته‌است.</p>
</section><h2 class="section-heading" onclick="mfTempOpenSection(2)"><div class="mw-ui-icon mw-ui-icon-element indicator mw-ui-icon-small mw-ui-icon-flush-left mw-ui-button mw-ui-quiet"></div><span id=".D8.A2.D8.B1.D8.A7.D9.85.DA.AF.D8.A7.D9.87"></span><span class="mw-headline" id="آرامگاه">آرامگاه</span></h2><section class="mf-section-2 collapsible-block" id="mf-section-2">
<div class="thumb tleft"><div class="thumbinner" style="width:267px;"><a class="image"><img src="https://cdn.wikibin.ir/wiki-images-stage/8e06cd64c9d9721be9baf69f1ba2e11f.jpg" class="thumbimage" width="265" height="353" alt="" srcset="https://cdn.wikibin.ir/wiki-images-stage/07fe1b4fd6e73fd3415bc561b3c7bf6c.jpg" imgerror="https://server.wikibin.ir/g_images/aHR0cHM6Ly91cGxvYWQud2lraW1lZGlhLm9yZy93aWtpcGVkaWEvY29tbW9ucy90aHVtYi85LzljL01hdXNvbCVDMyVBOWVfQmFiYV9UYWhlcl9IYW1lZGFuLmpwZy8yNjVweC1NYXVzb2wlQzMlQTllX0JhYmFfVGFoZXJfSGFtZWRhbi5qcGc.jpg"></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><span></span></div>آرامگاه باباطاهر عریان در همدان</div></div></div>
<p><a href="/article/wp/%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%85%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%A8%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D8%B7%D8%A7%D9%87%D8%B1_(%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86)" title="آرامگاه باباطاهر (همدان)">آرامگاه باباطاهر</a> در <a href="/article/wp/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84" title="شمال">شمال</a> شهر <a href="/article/wp/%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" title="همدان">همدان</a> و در میدانی به نام وی قرار دارد<a href="/article/wp/%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D9%85%D8%B3%D8%AA%D9%88%D9%81%DB%8C" title="حمدالله مستوفی">. حمدالله مستوفی</a> به سال ۷۴۰ ه.ق در نام بردن از همدان این شهر را به نام همدان باباطاهر اسم می‌برد که نشان از مشهور بودن همدان به نام باباطاهر است. این آرامگاه در سال ۱۳۴۴ ساخته شده و در سال ۱۳۸۳ بازسازی شده‌است. بنای مقبره باباطاهر در گذشته چندین بار بازسازی شده‌است. در قرن ششم هجری برجی آجری و هشت ضلعی بوده‌است. در دوران حکومت <a href="/article/wp/%D8%B1%D8%B6%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D9%87" title="رضاشاه">رضاشاه</a> <a href="/article/wp/%D8%AF%D9%88%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86_%D9%BE%D9%87%D9%84%D9%88%DB%8C" title="دودمان پهلوی">پهلوی</a> نیز بنای آجری دیگری به جای آن ساخته شده بود. درجریان این بازسازی لوح کاشی فیروزه‌ای رنگی مربوط به سده هفتم هجری به دست آمد که دارای کتیبه‌ای به <a href="/article/wp/%D8%AE%D8%B7_%DA%A9%D9%88%D9%81%DB%8C" title="خط کوفی">خط کوفی</a> برجسته و آیاتی از <span>قرآن</span> است و هم‌اکنون در <a href="/article/wp/%D9%85%D9%88%D8%B2%D9%87_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="موزه ایران باستان">موزه ایران باستان</a> نگهداری می‌شود. احداث بنای جدید در سال ۱۳۴۴ خورشیدی به همت انجمن آثار ملی و شهرداری وقت <a href="/article/wp/%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" title="همدان">همدان</a> و توسط مهندس <span>محسن فروغی</span> انجام شده‌است. این بنای تاریخی طی شماره ۱۷۸۰ در تاریخ ۲۱ فروردین ۱۳۷۶ به ثبت <a href="/article/wp/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D8%A2%D8%AB%D8%A7%D8%B1_%D9%85%D9%84%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="فهرست آثار ملی ایران">آثار تاریخی و ملی ایران</a> رسیده‌است. در اطراف بنای جدید فضای سبز وسیعی احداث شده‌است.</p><p>برخی از بزرگانی که درجوار مزار باباطاهر آرمیده‌اند:
</p>
<ul><li><a class="new" title="محمد ابن عبدالعزیز (صفحه وجود ندارد)">محمد ابن عبدالعزیز</a> از ادیبان سده ۳ هجری</li>
<li><a class="new" title="ابولفتح اسعد (صفحه وجود ندارد)">ابوالفتح اسعد</a> از فقیهان سده ۶</li>
<li><a class="new" title="میرزا علی نقی کوثر (صفحه وجود ندارد)">میرزا علی نقی کوثر</a> از <a href="/article/wp/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%85%D9%86%D8%AF" title="دانشمند">دانشمندان</a> سده ۱۳</li>
<li><a href="/article/wp/%D9%85%D9%81%D8%AA%D9%88%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="مفتون همدانی">مفتون همدانی</a> از شاعران سده ۱۴</li></ul><div class="thumb tleft"><div class="thumbinner" style="width:267px;"><a class="image"><img src="https://cdn.wikibin.ir/wiki-images-stage/9c7e62607950455ae349f223720e3bbf.JPG" class="thumbimage" width="265" height="199" alt="" srcset="https://cdn.wikibin.ir/wiki-images-stage/d96b853f96ef5435bdafa79e30d2ab7d.JPG" imgerror="https://server.wikibin.ir/g_images/aHR0cHM6Ly91cGxvYWQud2lraW1lZGlhLm9yZy93aWtpcGVkaWEvY29tbW9ucy90aHVtYi85Lzk3L0JhYmF0YWhlcl9LaG9ycmFtYWJhZC5KUEcvMjY1cHgtQmFiYXRhaGVyX0tob3JyYW1hYmFkLkpQRw.JPG"></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><span></span></div>آرامگاه منسوب به باباطاهر در خرم‌آباد</div></div></div>
<p>آرامگاهی نیز به نام <a href="/article/wp/%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%85%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%A8%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D8%B7%D8%A7%D9%87%D8%B1_(%D8%AE%D8%B1%D9%85%E2%80%8C%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF)" title="آرامگاه باباطاهر (خرم‌آباد)">آرامگاه باباطاهر</a> در <a href="/article/wp/%D8%AE%D8%B1%D9%85%E2%80%8C%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF" title="خرم‌آباد">خرم‌آباد</a> منسوب به این شاعر است که با شماره ۱۴۴۷۳ در اسفند ۱۳۸۴ ثبت ملی شده‌است.</p>
</section><h2 class="section-heading" onclick="mfTempOpenSection(3)"><div class="mw-ui-icon mw-ui-icon-element indicator mw-ui-icon-small mw-ui-icon-flush-left mw-ui-button mw-ui-quiet"></div><span id=".D8.AA.D8.A8.D8.A7.D8.B1_.D9.82.D9.88.D9.85.DB.8C"></span><span class="mw-headline" id="تبار_قومی">تبار قومی</span></h2><section class="mf-section-3 collapsible-block" id="mf-section-3">
<p>در برخی منابع اشعار او به <a href="/article/wp/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%84%DA%A9%DB%8C" title="زبان لکی">زبان لکی</a> نزدیکتر دانسته شده‌است. بااین حال برخی معتقدند که اشعار او به <a href="/article/wp/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D8%A7%D8%AC%DB%8C" title="زبان راجی">زبان راجی</a> سروده شده‌است. همچنین در یک دوبیتی که به او منسوب شده، وی از قوم <span>لر</span> و از ایلات <span>لک</span> معرفی شده‌است:</p>
<style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r26482291">.mw-parser-output .b{text-align:justify;text-align-last:justify;border:0}.mw-parser-output .beyt{white-space:nowrap}
| ||||||
آثار باباطاهر
برخی معتقدند ترانه‌ها یا دو بیتی‌های باباطاهر در بحر هزج مسدس محذوف سروده شده‌است. البته اطلاق عنوان فهلویات بر این نوع دوبیتی‌ها احتمالاً نشان می‌دهد که آن‌ها در زبان پهلوی و مربوط به گویش ایران میانه آن باشد. با این حال روبن آبراهامیان خاورشناس ارمنستانی به این نتیجه رسید که گویش بکار رفته در دوبیتی‌های باباطاهر گرایش نزدیکی با گویش مورد استفاده توسط یهودیان معاصر همدان دارد. گویش یهودیان همدان در شاخه شمال غربی زبان‌های ایرانی طبقه‌بندی شده‌است. دو قطعه و چند غزل و مجموعه کلمات قصار به زبان عربی از آثار دیگر اوست. کتاب سرانجام شامل دو بخش عقاید عرفاً و صوفی و الفتوحات الربانی فی اشارات الهمدانی است. تعداد دوبیتی‌های وی تا ۳۵۴ دوبیتی برشمرده‌اند. صرف نظر از مطالب فوق، به عقیده بسیاری از محققان اشعار بابا طاهر به گویش لری سروده شده اند، که با توجه به لر تبار بودن بابا طاهر می توان نتیجه گرفت عقیده این دسته از محققان نسبت به نظریه های دیگر مستدل تر و صحیح تر است. مستدل چند نمونه از دوبیتی‌های باباطاهر:
| مکن کاری که بر پا سنگت آیو | جهان با این فراخی تنگت آیو | |
| چو فردا نامه خوانان نامه خوانند | تو را از نامه خواندن ننگت آیو | |
* * * | ||
| مو آن رندم که نامم بی قلندر | نه خون دیرم نه مون دیرم نه لنگر | |
| چو روز آیه بگَردم گِرد گیتی | چو شو گَرده به خشتی وانهم سر | |
* * * | ||
| ز دست دیده و دل هر دو فریاد | که هر چه دیده وینه دل کنه یاد | |
| بسازم خنجری نیشش ز پولاد | زنم بر دیده تا دل گرده آزاد | |
* * * | ||
| خداوندا که بوشم با که بوشم | مژه پراشک خونین تا که بوشم | |
| همم کز در برانن سو ته آیم | تو کم از در برانی وا که بوشم | |
* * * | ||
| هزارت دل بغارت برده ویشه | هزارانت جگر خون کرده ویشه | |
| هزاران داغ ویش از ویشم اشمر | هنی نشمرده از اشمرده ویشه | |
* * * | ||
| چه خوش بی مهربونی هر دو سر بی | که یک سر مهربونی دردسر بی | |
| اگر مجنون دل شوریده‌ای داشت | دل لیلی از او شوریده‌تر بی | |
* * * | ||
| خداوندا به فریاد دلم رس | کس بی کس تویی مو مانده بی کس | |
| همه گویند طاهر کس نداره | خدا یار منه چه حاجت کس | |
| — باباطاهر عریان | ||
نگارخانه
آرامگاه باباطاهر در همدان، تجدید بنا شده در سال ۱۳۴۴
جستارهای وابسته
- بوستان باباطاهر
- آرامگاه باباطاهر (همدان)
- آرامگاه باباطاهر (خرم‌آباد)
- استودان (دخمه) باباطاهر
- فاطمه لره
پانویس
- ↑ «باباطاهر». لغت‌نامه دهخدا. بایگانی‌شده از اصلی در ۱ نوامبر ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۱ نوامبر ۲۰۱۴.
- ↑ «Bābā Ṭāher ʿOryān». Encyclopædia Britannica. دریافت‌شده در ۳۱ اکتبر ۲۰۱۴.
- ↑ «BĀBĀ ṬĀHER ʿORYĀN». Encyclopædia Iranica. دریافت‌شده در ۳۱ اکتبر ۲۰۱۴.
- ↑ «باباطاهر». دائرةالمعارف بزرگ اسلامی. ۲۰ خرداد ۱۳۹۹. دریافت‌شده در ۷ ژانویه ۲۰۲۱.
- ↑ «چرا باباطاهر را «عریان» می‌نامیدند؟». خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. ۲۰۱۵-۰۵-۳۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۵-۰۵.
- ↑ Most traditional sources call it loosely Farsi, while the name commonly applied from an early date to verses of this kind, fahlavīyāt, presumably implies that they were thought to be in a language related to the Middle Iranian dialect Pahlavi.
- ↑ «باباطاهر». لغت‌نامه دهخدا.
- ↑ تاریخ ادبیات شفق ص ۱۰۸ و ۱۰۹
- ↑
مو آن بحرم که در ظرف آمدستم مو آن نقطه که در حرف آمدستم به هر اَلفی اَلِف قَدّی برآیه اَلِف قَدّم که در اَلف آمدستم - ↑ پایگاه خبری یافته- شماره ثبت مقبره باباطاهر خرم‌آباد اشتباه درج شده‌است!
- ↑ «مقبره باباطاهر، خرم‌آباد». وبگاه سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان لرستان. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ مارس ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۸ فروردین ۱۳۹۰.
- ↑ مصطفوی دهکردی، سید اسدالله. دیوان باباطاهر عریان (عارف سوته‌دل همدان)، با مقابلهٔ شانزده نسخهٔ خطی قدیمی و نسخهٔ چاپی خاورشناسی کلمان هوآر و براساس لهجه‌شناسی علمی به ضمیمهٔ ادبیات راجی و ترجمهٔ ارمنی، انگلیسی، فرانسه و آلمانی، تهران: حیدری، ۱۳۵۲.
- ↑ دکتر نصرالله امامی. «نکاتی در مشرب عرفانی باباطاهر همدانی» (PDF).
- ↑ ادیب طوسی، محمد امین، «فهلویات للی»، نشریهٔ دانشکدهٔ ادبیات تبریز، ۱۳۳۷ ه. ش
- ↑ R. Abrahamian, Dialecte des Israélites de Hamadan et d’Ispahan et dialecte de Baba Tahir, Paris, 193
- ↑ http://www.iranicaonline.org/articles/hamadan-ix
- ↑ The Lament of Baba Tahir: Being the Rubaiyat of Baba Tahir, Hamadani (Uryan) By Elizabeth Curtis Brenton. Pages: 23, 33, 35, and 43
- ↑ [۱]
منابع
- ادیب طوسی، محمدامین، «فهلویات لری»، نشریه دانشکده ادبیات تبریز، ۱۳۳۷ش
- صفا، ذبیح‌الله، تاریخ ادبیات در ایران، تهران، ۱۳۳۶ش
- گبینو، ژ.آ. سفرنامه، ترجمة عبدالرضا هوشنگ مهدوی، تهران، ۱۳۶۷ش
- برخی محققان زبان وی را راژی یا راجی و رازی دانسته‌اند که از گویش‌های قدیمی اهالی ری هستند.
- آذربیگدلی، لطفعلی، آتشکده، به کوشش جعفر شهیدی، تهران، ۱۳۳۷ش
- هدایت، رضاقلی، ریاض العارفین، تهران، ۱۳۱۶ش
- بهار، مهرداد، جستاری چند در اساطیر ایران نشر فکرروز، تهران (ص۲۸۳).
- اذکایی، پرویز، همدان نامه (بیست گفتار دربارهٔ مادستان) ص ۳۳۶. نشر مادستان سال۱۳۸۰.