ایدئالیسم استعلایی

ایدئالیسم استعلایی آموزه‌ای از ایمانوئل کانت، فیلسوف آلمانی قرن هجدهم است. این آموزه می‌گوید که تجربهٔ انسان از اشیا برگرفته از نحوهٔ ظهور اشیا بر انسان است یعنی اساساً سوژه‌محور است و فعالیتی نیست که مستقیماً اشیا را به‌شکل فی‌نفسه دریابد. این آموزه عموماً مبتنی بر این ایده است که مکان و زمان صرفاً برداشت‌های انسان هستند و لزوماً مفاهیم واقعی نیست بلکه تنها ابزاری هستند که انسان‌ها از طریق آن، عالم را درمی‌یابند.

کسی که ایدئالیست استعلایی است، منکر آن است که اشیائی هستند که در زمان و مکان نمودار نمی‌شوند. به عبارت دیگر او منکر آن است که اشیاء بر دو نوع اند: «اشیای واقعی (اشیای فی نفسه) که متعالی هستند؛ و اشیای تجربی که همان انطباعات حسی یا تمثلاتی هستند که خود، معلول و ناشی از تأثیر اشیای متعالی هستند.» بنابراین ایده آلیست استعلایی بودن، یعنی منکر عقیده رئالیست‌های استعلایی بودن؛ چرا که رئالیست‌های استعلایی معتقدند اشیاءِ عالم خارج، محسوسِ بی‌واسطه ما نیستند، بلکه آنچه ما حس می‌کنیم انطباعات یا تمثلاتی هستند که این اشیای خارجی (متعالی) در ما ایجاد می‌کنند.