آن لمبتون
آن کاترین سوینفورد لَمبتون (به انگلیسی: Ann Katherine Swynford Lambton) (۸ فوریه ۱۹۱۲ – ۱۹ ژوئیه ۲۰۰۸) پروفسور ایران‌شناسی در دانشگاه لندن. و پارسی‌دان انگلیسی و کارشناس تاریخ ایران در دوره‌های سلجوقیان، مغول‌ها، صفویان و قاجاریان و پژوهشگر برجستهٔ مسائل ایران بود.
او مدتی وابستهٔ مطبوعاتیِ سفارت بریتانیا در تهران و نیز از مأموران برجستهٔ سازمان‌های اطلاعاتی بریتانیا در دهه‌های ۱۹۴۰ و ۱۹۵۰ میلادی در ایران بود که در کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ نقش داشت.
بر اساس روایت روزنامهٔ تایمز لندن لمبتون در دوران جنگ جهانی دوم در وقایعی که منجر به خلع رضاشاه از سلطنت شد، نقش مهمی داشت و در رساندن خبرهای ایران به بخش فارسی بی‌بی‌سی فعال بود.
| Ann Lambton | |
|---|---|
| نام در زمان تولد | آن کاترین سوینفورد لَمبتون |
| زادهٔ | ۸ فوریهٔ ۱۹۱۲ نیومارکت، سافک |
| درگذشت | ۱۹ ژوئیهٔ ۲۰۰۸ (۹۶ سال) وولر، نورث‌آمبرلند |
| ملیت | بریتانیایی‌ها |
| محل تحصیل | دانشکده مطالعات شرقی و آفریقایی |
| پیشه | تاریخ‌دان |
کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲
یکی از طراحان موضع خصمانه بریتانیا در قبال دولت مصدق، آن کاترین سوینفورد لمبتون بود که ایرانیان او را با نام میس لمتون می شناختند. لمتون از ۱۹۳۹ تا ۱۹۴۵ رایزن مطبوعاتی سفارت بریتانیا در تهران بود. او به زبان فارسی صحبت می کرد، به گوشه و کنار ایران سفر کرده بود و متخصص امور ایران بود. لمبتون عقیده داشت بریتانیا به ” شیوه های پنهانی قادر است آن گروه از ایرانیانی را که نگران متهم شدن به خیانت هستند، اما برداشتشان از منافع ملی ایران با برداشت انگلیسی ها همسو است» بسیج کند. لمبتون معتقد بود پیش از آنکه بتوان دولت مصدق را سرنگون کرد، لازم است با آموزش و شگردهای روابط عمومی این تابوی ایرانی را از بین برد که هرکس با انگلیسی ها همکاری کند خائن محسوب می شود." در خرداد ۱۳۳۰، لمبتون رابین زنر فردی دانشگاهی، محقق و یکی مأمور SOE ( سازمان عملیات ویژه) در ایران بین سال های ۱۳۲۲ تا ۱۳۲۴ - را به عنوان بهترین شخص برای تماس با ایرانیان دوستدار اهداف بریتانیا معرفی کرد، آن هم به منظور ایجاد جوی مناسب برای تغییر دولت. از نظر [لوئیس]، خاستگاه برنامه پنهانی برانداختن مصدق که به کودتاانجامید را می توان به ’’ مأموریت زنر" و لمتون رساند.
زندگی
آن لمبتون در سال ۱۹۱۲ در نیومارکت، سافک به دنیا آمد. او دختر بزرگ جرج لمبتون و سیسیلی مارگارت بود. ادوارد دنیسن راس خاورشناس انگلیسی یکی از دوستان خانوادگی آنان بود و آن لمبتون به تشویق او در دانشکده مطالعات شرقی و آفریقایی شروع به تحصیل زبان فارسی و تاریخ ایران کرد. وی در اواسط دهه ۱۹۳۰ میلادی برای تکمیل مطالعاتش برای اولین‌بار به ایران سفر کرد. لمبتون در ایران به تکمیل زبان فارسی خود پرداخت. وی علاوه بر فارسی، زبان‌های ترکی و عربی نیز می‌دانست. آن لمبتون طی سال‌های ۱۹۳۹ تا ۱۹۴۵ وابسته مطبوعاتی سفارت انگلیس در تهران بود. او از ۱۹۵۳ تا ۱۹۷۹ استاد دانشگاه لندن در رشتهٔ ایران‌شناسی بود و از چند دانشگاه دکترای افتخاری داشت. لمبتون مسیحی معتقدی بود و روابط نزدیکی با کلیسای انگلستان داشت. آن لمبتون روز شنبه ۱۹ ژوئیهٔ ۲۰۰۸ در ۹۶ سالگی در شهر نورتن برلن در انگلستان درگذشت.
آثار
مهم‌ترین کتاب‌های تألیفی او عبارتند از:
- اصلاحات ارضی در ایران
- مالک و زارع در ایران (۱۹۵۲)
- انجمن‌های سرّی و انقلاب (مشروطه) ایران در سال ۱۳۲۴ ه. ق (۱۹۵۸)
- ایران در دورهٔ قاجار (۱۹۸۷)
- سه لهجه از لهجه‌های ایرانی (۱۹۳۸)
- دستور زبان فارسی (۱۹۵۳)
- تداوم و تحول در تاریخ میانهٔ ایران (۱۹۸۸)
- مشارکت در نوشتن تاریخ اسلام کمبریج
مهم‌ترین مقالات او عبارتند از:
- شرحی دربارهٔ قم (۱۹۴۸)
- دوسیورغال متعلق به دورهٔ صفویه (۱۹۵۰)
- جامعهٔ اسلامی در ایران (۱۹۵۴)
- اندیشه‌هایی دربارهٔ آیین جهانداری از نظر ایرانیان (۱۹۵۶)
- جهانداری سنجر بنا به شرح و تفصیل عَتَبةالکَتَبه (۱۹۵۷)
- نصیحةالملوک و آیین شهریاری (۱۹۵۸)
- تأثیر تمدن غرب در ایران (۱۹۵۸)
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ Cambridge History of Iran, Vol 7, p. Vlll, 1991, Cambridge University Press
- ↑ آن لمبتون، ایران‌شناس بریتانیایی؛ از سفارت تا پژوهش (وبگاه رادیو فردا)
- ↑ رهنما، علی (۱۴۰۰). پشت پرده کودتا: اوباش، فرصت طلبان، ارتشیان، جاسوسان. تهران: نشر نی. شابک ۹۷۸۶۲۲۰۶۰۲۷۳۶.
- ↑ «فرنگیس محبی - مجله لندنی - دکتر یارشاطر: لمبتون انقلاب ایران را پیش‌بینی کرد». رادیو زمانه. ۲۰۰۸-۰۸-۱۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۲-۰۲.
- ↑ صفوی، فاطمه (۱۳۸۶). «دوشیزه لمبتون». مطالعات تاریخی (۱۹): ۸۴–۱۲۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۲-۰۲.
- ↑ Ann Lambton, Ann K. S