انگشت روی
انگشت روی یا انگشتهٔ روی (انگلیسی: Zinc finger) یک موتیف ساختاری کوچک پروتئین است که حاوی یک کمپلکس شیمیاییِ دارایِ یک یا چند روی است و در پایداری تاشدگی پروتئین‌ها نقش دارد. وجه تسمیهٔ این موتیف پروتئینی، شباهت آن به «انگشت» در فاکتور رونویسی ۳-آ در قورباغه پنجه‌دار آفریقایی بود؛ اما امروزه دربرگیرندهٔ انواع گوناگونی از ساختارهای پروتئینی است. در واقع نخستین بار در سال ۱۹۸۳ میلادی بود که مشاهده گردید فاکتور رونویسی ۳-آ در قورباغه پنجه‌دار آفریقایی حاوی فلز روی است و این نخستین باری بود که پژوهش‌گران فهمیدند برای عملکرد تنظیمی یک پروتئین بر روی ژن، به این فلز نیاز هست. انگشت روی در پروتئین‌هایی که دارای چندین دومِـین هستند به صورت «دومین متصل‌شونده به فلز» نمود می‌یابد.
پروتئین‌هایی را که دارای انگشت روی هستند، به چندین خانواده ساختاری مختلف تقسیم‌بندی می‌شوند. گرچه این خانواده‌ها با استفاده از ساختار سه‌بعدی خاص‌شان متمایز می‌گردند، اما می‌توان آنها را از روی ساختار اولیهٔ پروتئین یا مشخصات لیگاندهای حاوی «یون روی» هم شناخت. این پروتئین‌ها بیشتر در نقش یک مولکول واکنش‌دهنده با دی‌ان‌ای، آران‌ای یا پروتئین ظاهر می‌شوند.
از زمان کشف «انگشت روی» تا کنون، مشخص شده که این ساختار در همه جا موجود است و ۳٪ ژن‌های ژنوم انسان حاوی آن است. علاوه بر این، انگشت‌های روی در پژوهش‌ها و مقاصد درمانی گوناگونی مورد استفاده واقع شده‌اند. مهندسی و ساخت «انگشت روی» به‌منظور اتصال به توالی ژنی خاص، از حوزه‌های جذاب و فعال پژوهش است و امروزه «آنزیم نوکلئاز انگشت روی» و «فاکتور رونویسی انگشت روی» دو نمونه از این مولکول‌های ساخته شده هستند.
جستارهای وابسته
منابع
- ↑ Hanas JS, Hazuda DJ, Bogenhagen DF, Wu FY, Wu CW (December 1983). "Xenopus transcription factor A requires zinc for binding to the 5 S RNA gene". The Journal of Biological Chemistry. 258 (23): 14120–5. PMID 6196359.
- ↑ Berg JM (April 1990). "Zinc fingers and other metal-binding domains. Elements for interactions between macromolecules". The Journal of Biological Chemistry. 265 (12): 6513–6. PMID 2108957.
- ↑ Klug A (2010). "The discovery of zinc fingers and their applications in gene regulation and genome manipulation". Annual Review of Biochemistry. 79: 213–31. doi:10.1146/annurev-biochem-010909-095056. PMID 20192761. – via Annual Reviews (نیازمند آبونمان)