امارت بنیخالد
امارت بنی خالد (به عربی: إمارة بني خالد) امارت خاندان حمید از قبیلهٔ بنی خالد بود که در سال ۱۶۶۹ میلادی در منطقهٔ خاوری شبه جزیره عربستان پدید آمد. براک بن غریر در سال ۱۰۸۱ (قمری) توانست با تکیه بر قوای قبیلهٔ بنیخالد ، نیروهای ارتش عثمانی در احساء و خاور عربستان را شکست داده و حکومت مستقلی در شرق شبه جزیره عربستان با مرکزیت شهر المبرز در احساء پایهگذاری کند.
امارت بنی خالد إمارة بنی خالد | |||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
۱۶۶۹–۱۷۹۶ | |||||||||||||||
پرچم | |||||||||||||||
پایتخت | هفوف (نخستین) احساء (واپسین) | ||||||||||||||
زبان(های) رایج | زبان عربی | ||||||||||||||
دین(ها) | اسلام | ||||||||||||||
حکومت | امارت | ||||||||||||||
• ۱۶۶۹–۱۶۸۲ | براک بن غریر (نخستین) | ||||||||||||||
• ۱۷۹۳–۱۷۹۶ | براک بن عبدالمحسن (واپسین) | ||||||||||||||
دوره تاریخی | سده ۱۷ و ۱۸ | ||||||||||||||
• بنیانگذاری | ۱۶۶۹ | ||||||||||||||
• فروپاشی | ۱۷۹۶ | ||||||||||||||
واحد پول | دینار بنی خالد | ||||||||||||||
| |||||||||||||||
امروز بخشی از | عربستان سعودی کویت قطر |
امارت خاندان حمید در سال ۱۷۹۶ میلادی سرانجام پس از شکست براک بن عبدالمحسن از نخستین دولت سعودی به پایان رسید.
نخستین دولت خالدی
ریاست بر بنی خالد بهطور سنتی از سوی خاندان حمید انجام میشد. دولت بنیخالد در طی سدهٔ ۱۵ و ۱۸ م بر بیابانهای ججگ پیرامون احساء و قطیف چیرگی داشت.
بنی خالد توانست در زمان براک بن غریر از خاندان حمید، نیروهای عثمانی را از شهرها و روستاها بیرون و فرمانرانی خود را بر منطقه اعلام کند.
بر پایهٔ فرهنگ فولکلور عرب، یکی از رؤسای بنی خالد کوشید با جلوگیری از شکار غیرقانونی تخم مرغ بادیه در قلمرو خود، از جانور وحشی بیابان (هوبره) در برابر نابودی نگهبانی کند و اینگونه این قبیله به لقب «نگاهبان تخمهای هوبره» که کنایه از برتری مطلق رئیس بر قلمرو خود بود نامْوَر شد.
سرنگونی به دست سعودی ها
بنی خالدِ خاور عربستان با اعضای قبیله خود که در مهاجرت قبلی خود به سمت شرق در نجد ساکن شدهبودند، روابط خود را پابرجا نگه داشتند و همچنین در میان فرمانروایان شهرهای نجدی، مانند معمرِ عیینه، طرفدارانی پرورش دادند. هنگامی که امیر عیینه باورهای محمد بن عبدالوهاب را پذیرفت، رئیس خالدی به او دستور به دست برداشتن از پشتیبانی عبدالوهاب و بیرون راندن او از شهر داد.
امیر موافقت کرد، و ابن عبدالوهاب به شهر همسایه یعنی درعیه رفت و در آنجا به آل سعود پیوست.
بنی خالد همچنان دشمنان سرسخت سعودیها و هم پیمانان آنها بودند و برای جلوگیری از گسترش سعودیها سعی در یورش به نجد و درعیه را داشتند.
تلاشهای آنها با شکست روبرو شد و سعودیها پس از تسخیر نجد به قلمرو بنیخالد در احساء حملهکردند و دست العُرَیعر را در سال ۱۷۹۳ قطع کردند.
بازگشت دوباره و برافتادن از قدرت
هنگامی که عثمانیها به عربستان حمله و آل سعود را در سال ۱۸۱۸ سرنگون کردند، احساء و قطیف را گشودند و اعضای العُرَیعر را به عنوان فرمانرویان منطقه بازگرداندند.
بنی خالد دیگر آن نیروی قدرتمند نظامی که قبلاً بودند، نبود و قبایلی مانند عُجمان، دواسر، سبیع و مُطیْر شروع به دست درازی به سرزمینهای بیابانی بنیخالد کردند. آنها همچنین درگیر اختلافات داخلی بر سر رهبری بودند.
اگرچه بنی خالد در این دوره توانستند با قبیله «عَـنِزّه» هم پیمان شوند، ولی سرانجام از اتحاد چندین قبیله به همراه آل سعود که در سال ۱۸۲۳ فرمانروایی خود را دوباره در ریاض برپا داشتند شکستخوردند.
و نبردی دیگر با سُبیْع و آل سعود در سال ۱۸۳۰، حکومت بنی خالد را به پایان رساند.
عثمانی بار دیگر در سال ۱۸۷۴ یک فرماندار از بنیخالد بر احساء گماشت، ولی فرمانروایی او نیز کوتاه بود.
جستارهای وابسته
منابع
- Anscombe, Frederick F. , The Ottoman Gulf: the creation of Kuwait, Saudi Arabia, and Qater, 1870–1914, انتشارات دانشگاه کلمبیا, New York 1997
- Fattah, Hala Mundhir, The Politics of Regional Trade in Iraq, Arabia, and the Gulf, 1745–1900, SUNY Press, 1997 [۱]
- Ibn Agil al-Zahiri, Ansab al-Usar al-Hakima fi al-Ahsa ("The Genealogies of the Ruling Families of al-Ahsa, Part II: Banu Humayd (Al 'Uray'ir)"), Dar al-Yamama, ریاض, عربستان سعودی (Arabic)
- أبو عبدالرحمن بن عقیل الظاهری، "أنساب الأسر الحاکمة فی الأحساء، القسم الثانی: بنو حمید (آل عریعر)"، من منشورات دار الیمامة، الریاض، المملکة العربیة السعودیة
- Ingham, B. (1993). "Muṭayr". In Bosworth, C. E.; van Donzel, E.; Heinrichs, W. P. & Pellat, Ch. (eds.). The Encyclopaedia of Islam, New Edition, Volume VII: Mif–Naz. Leiden: E. J. Brill. ISBN 978-90-04-09419-2.
- Al-Jassir, Hamad, Jamharat Ansab al-Usar al-Mutahaddirah fi Nejd ("Compendium of the Geanologies of the Settled Families of Nejd"), entry on "Banu Khalid" (Arabic)
- al-Juhany, Uwaidah, Najd Before the Salafi Reform Movement, Ithaca Press, 2002
- Lorimer, John Gordon, دانشنامه خلیج فارس، عمان و عربستان مرکزی, republished by Gregg International Publishers Limited Westemead. Farnborough, Hants. , England and Irish University Press, Shannon, Irelend. Printed in Holland, 1970
- Mandaville, Jon E. , "The Ottoman Province of al-Hasā in the Sixteenth and Seventeenth Centuries", Journal of the American Oriental Society, Vol. 90, No. 3. (Jul. - Sep. , 1970), pp. 486–513 JSTOR 597091
- Meglio, R. Di (1960). "Banū Ḵh̲ālid". In Gibb, H. A. R.; Kramers, J. H.; Lévi-Provençal, E.; Schacht, J.; Lewis, B. & Pellat, Ch. (eds.). The Encyclopaedia of Islam, New Edition, Volume I: A–B. Leiden: E. J. Brill. OCLC 495469456.
- Nakash, Yitzhak, Reaching for Power: The Shi'a in the Modern Arab World, Princeton University Press, 2006, online excerpt at [۲] بایگانیشده در ۳ ژوئن ۲۰۱۶ توسط Wayback Machine, retrieved ۵ دسامبر ۲۰۰۷
- Oppenheim, Max Freiherr von, with Braunlich, Erich and Caskill, Werner, Die Beduinen, 4 volumes, Otto Harrassowitz Wiesbaden 1952 (German)
- Szombathy, Zoltan, Genealogy in Medieval Muslim Societies, Studia Islamica, No. 95. (2002), pp. 5–35 JSTOR 1596139
- Al-Rasheed, Madawi, A History of Saudi Arabia, Cambridge University Press, 2002 (through GoogleBooks [۳])
- Rentz, George, "Notes on Oppenheim's 'Die Beduinen'", Oriens, Vol. 10, No. 1. (31 Jul. 1957), pp. 77–89 JSTOR 1578756
- Al-Wuhaby, Abd al-Karim al-Munif, Banu Khalid wa 'Alaqatuhum bi Najd ("Banu Khalid and their Relations with Nejd"), Dar Thaqif lil-Nashr wa-al-Ta'lif, 1989 (Arabic)
- عبدالکریم الوهیبی، "بنو خالد وعلاقتهم بنجد"، دار ثقیف للنشر والتألیف، ۱۹۸۹
بنمایه
- همکاریکنندگان ویکیپدیا، «امارت بنیخالد»، ویکیپدیای انگلیسی، دانشنامهٔ آزاد (بازیابی ۰۶ بهمن ۱۳۹۹)