کوه نور (الماس)
کوه نور یا کوه روشنایی (به انگلیسی: Koh-i-Noor یا Kōh-i Nūr)، (به تلوگویی: కోహినూరు)، (به هندی: कोहिनूर) زمانی بزرگترین الماس جهان بود.
وزن | ۱۰۵٫۶۰۲ قیراط (۲۱٫۱۲۰۴ گرم) |
---|---|
ابعاد | ۳٫۶ سانتیمتر (۱٫۴ اینچ) طول ۳٫۲ سانتیمتر (۱٫۳ اینچ) عرض ۱٫۳ سانتیمتر (۰٫۵ اینچ) عمق |
رنگ | D (بیرنگ) |
نوع | IIa |
تراش | بیضی درخشان |
تعداد وجه | 66 |
کشور خاستگاه | هند |
معدن خاستگاه | معدن کلور |
تراشدهنده | Levie Benjamin Voorzanger |
مالک کنونی | تاجوتخت بریتانیا |
این الماس در گذشته ۱۸۶٫۰۶۲۵ قیراط برابر ۳۷٫۲۱ گرم وزن داشت که در تراش تازهای که در سال ۱۸۵۴ بر روی آن خورد وزن آن به ۱۰۵٫۶۰۲ قیراط برابر ۲۱٫۶۱ گرم کاهش یافت.
الماس کوه نور هماکنون بخشی از جواهرات سلطنتی پادشاهی بریتانیا است و نمونه جایگزین و بدل آن در برج لندن در بریتانیا به نمایش درآمده است. این الماس جفتِ الماس پرآوازه دریای نور است که هر دو از کهنترین جواهرات شناخته شده در جهان هستند. این الماس درشت سالها میان حاکمان هند، مغولستان، افغانستان، ایران و بریتانیا دست به دست شدهاست.
دانستن جایگاه و سرگذشت و تاریخ راستین یافتن کوه نور شدنی نیست. آنچه که پیدا و آشکار است این است که کوه نور نه از کانی که از زیر خاک بستر یک رود بیآب و به گمان بسیار در جنوب هند، بیرون آورده شدهاست.
از آنجا که الماسهای درشت دوره مغول بیشترشان فراموش شدهاند، زمانی در پینوشتهای تاریخی از الماسهای ویژه و از آن کس هند نامی به میان میآید پندار همگانی این است که مرادشان همان الماس کوه نور است.
کوه نور که بر روی تخت طاووس (هندی) بود در ابتدا درجنگ ایران و هند توسط نادر شاه از هند به ایران آورده شد و پس از مرگ نادر شاه از روی تخت کنده و از ایران خارج شد.
تاریخچه
این سنگ قیمتی از ناحیه قلعه باستانی گلکنده در نزدیکی حیدرآباد در ایالت آندرا پرادش هند در سال ۱۶۵۶ میلادی به دست آمد و توسط میرزا محمد میر جمله وزیر مشهور ایرانی عبدالله قطبشاه به شاه جهان پادشاه گورکانی هند تقدیم شد و در آنجا ماند.
در سال ۱۷۳۹ میلادی نادرشاه پس از تسخیر هند، این الماس را که بر تاج محمدشاه هندی میدرخشید، دید و گفت: «این کوهی از نور است» و از آن تاریخ نام کوه نور بر آن ماند. او این الماس را به همراه دو قطعه الماس دیگر دریای نور (در موزه جواهرات ملی ایران) و مغول کبیر (که جواهرشناسان دنیا معتقدند همان الماس اورلف است که بر روی گرز امپراتوری کاترین دوم روسیه در مجموعه الماسهای کاخ کرملین نگهداری میشود) به عنوان غنائم جنگی از هند بیرون آورد.
الماس کوه نور پس از تصرف ایران توسط احمدشاه درانی به افغانستان انتقال یافت و در حدود ۷۰ سال در افغانستان نگهداری گردید تا آنکه در دوره سلطنت شاه شجاع درانی، رنجیت سینگ (که در خدمت انگلیسها قرار داشت) خیلی تلاش کرد تا الماس کوه نور را از وی بگیرد، اما شاه شجاع قبول نکرد رنجیت سینگ در همدستی با بریتانیا خانواده شاه شجاع را تبعید کردند و خود شاه شجاع را خیلی شکنجه کردند اما بازهم شاه شجاع نخواست الماس کوه نور را به رنجیت سینگ و دولت بریتانیا تسلیم کند، اما رنجیت سینگ فرزند ۱۰ ساله شاه شجاع را آورده نزد چشمان وی ظالمانه شکنجه نمودند (پاهایش را روی زمین داغ سوختاندند) بالاخره شاه شجاع این حالت را تحمل نتوانست و الماس را به رنجیت سینگ تسلیم نمود رنجیت سینگ الماس را نخست به هند برد و از آنجا با پلان از قبل ساخته شده بریتانیا، تحت یک معاهده بین هند و دولت بریتانیا این الماس به بریتانیا تسلیم داده شد.
در جایی هم آمدهاست که الماس کوه نور از طرف دولت هند بریتانوی به ملکه انگلیس هدیه داده شدهاست.
در پی جنگ دوم انگلیس و سیکها، دولیپ سینگ، مجبور به قبول «سندِ پنج مادهای ۱۸۴۹ لاهور» شد که بر اساس بند سوم، الماس کوه نور را به کمپانی هند شرقی بریتانیا «تسلیم» کند. هنگامی که ملکه ویکتوریا در سال ۱۸۷۷ امپراتوریس هند شد، کمپانی هند شرقی آن را به ملکه هدیه کرد هنگامی که کوه نور به بریتانیا برده شد، وزن آن ۱۹۰/۳ قیراط بود.
محل نگهداری
پس از آنکه این الماس سالها بین حاکمان هندی، ایرانی، افغان، مغول و بریتانیایی دست به دست شد از ۱۵۰ سال پیش تاکنون جزئی از جواهرات سلطنتی بریتانیا بودهاست. این الماس ۱۰۵ قیراطی آخرین بار بر تاج الیزابت، همسر جرج ششم، شهبانوی مادر قرار داشت. اکنون الماس کوه نور، همراه با دیگر جواهرات سلطنتی بریتانیا در محل خاصی در برج لندن، قصری تاریخی در ساحل شمالی رود تیمز نگهداری میشود.
ادعاهای مالکیت الماس کوه نور در حال حاضر
افزون بر بریتانیا که الماس کوه نور را در اختیار دارد، کشورهای هند، پاکستان، افغانستان و ایران نیز مدعی مالکیت آن هستند.
کشور هند در مورد مالکیت الماس کوه نور ادعا کرده و گفتهاست که کوه نور بهطور غیرقانونی تصاحب شده و باید به این کشور پس داده شود. در سال ۱۹۹۷ هنگامی که ملکه الیزابت دوم در سفری رسمی به هند به مناسبت پنجاهمین سالگرد استقلال این کشور بود بسیاری از هندیها در هند و بریتانیا خواستار بازگشت الماس کوه نور به هند شدند. با این وجود و با اینکه شماری از نهادهای فرهنگی هند میکوشند دولت هند را وادار کنند که از بریتانیا بخواهد که الماس کوه نور را پس بدهد اما بنابر گزارش خبرگزاری هند (پیتیآی)، وی نارایاناسامی، وزیر مشاور در امور برنامهریزی هند در پاسخ به سؤال مجلس عوام (لوکسابا) گفت که دولت هند تصمیمی برای بازپس گرفتن الماس کوه نور و تخت طاووس (نادری) ندارد.
دیوید کامرون، نخستوزیر بریتانیا، در سال ۲۰۱۰ با اشاره به معاهده سال ۱۹۷۰ یونسکو که به اعاده میراث فرهنگی مربوط است گفت: «اگر به یکی [از این درخواستها] بله بگویید ناگهان میبینید که موزه بریتانیا خالی شدهاست. متأسفانه باید بگویم که کوه نور همانجا که هست میماند.» او همچنین در ۲۱ فوریه ۲۰۱۳ در حالی که از هند بازدید میکرد، دربارهٔ کسانی که خواهان بازپس گرفتن الماس هستند به سادگی گفت «کسی پشتیبان آنها نیست».
در دسامبر ۲۰۱۵، یک وکیل پاکستانی به نام جاوید اقبال جعفری با ثبت دادخواستی در دادگاه، خطاب به ملکه الیزابت دوم بهعنوان خوانده و پاسخگو برای بازپس گرفتن الماس کوه نور اقدام کرد. جعفری مدعی شد که الماس کوه نور متعلق به ایالت پنجاب پاکستان بود اما انگلیسیها در میانه سده ۱۹ میلادی که هند مستعمره آنها بود این الماس را به زور گرفتند. اما پاکستان نمیتواند بهسادگی این الماس را برگرداند چون مقامات هند نیز بارها یادآور شدهاند که این الماس متعلق به آنهاست و ایران و افغانستان نیز دلایلی برای مطرح کردن ادعای مالکیت این الماس گرانبها برخوردارند.
در آوریل ۲۰۱۶ دولت هند اعلام کرد این کشور دیگر ادعایی بر الماس کوه نور ندارد. مشاور عالی حقوقی دولت هند به دیوان عالی این کشور گفت که این الماس «نه دزدیده شده و نه به زور برده شدهاست.» رانجیت کومار گفت: این الماس توسط زمامداران سابق پنجاب، به کمپانی هند شرقی بریتانیا «هدیه داده شده بود.»
افسانهها و حقیقتها
پس از این که در سال ۱۸۴۹ کوه نور به دست لرد دالهوسی، فرماندار کل هند افتاد او تصمیم گرفت این الماس را همراه با تاریخچه رسمی آن برای ملکه ویکتوریا بفرستد؛ بنابراین یک دادرس جزء به نام «تئو متکالف» را در دهلی (که به قمار و خوشگذرانی علاقه زیادی داشت) مأمور کرد دربارهٔ تاریخچه کوه نور تحقیق کند. اطلاعاتی که او جمعآوری کرده بود از شایعات جذاب کوچه و بازار فراتر نرفتند.
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ Sucher and Carriere, p. 126.
- ↑ Smith, p. 77.
- ↑ "Crown Jewels". Parliamentary Debates (Hansard). United Kingdom: House of Commons. 211. col. 944W. .
- ↑ هماکنون بزرگترین الماس برشخورده جهان ۵۴۵٫۶۷ قیراط وزن دارد و کوه نور با درخورد ۱۰۵ قیراط در ردهٔ بیست و چهارم است.
- ↑ ویکیپدیای انگلیسی، دانشنامه آزاد، ویرایش ۱۶ آوریل ۲۰۰۸
- ↑ جواهرات پادشاهی ایران. چاپخانه بانک مرکزی ایران. اداره نشر اسکناس. ۱۳۳۹
- ↑ «کوه نور؛ شش افسانه از یک الماس گرانبها». بیبیسی فارسیُ ۳ دی ۱۳۹۵.
- ↑ «هند قصد پسگرفتن کوه نور و تخت طاوس را از بریتانیا و ایران ندارد». بیبیسی فارسی. ۱۹ اوت ۲۰۱۰. دریافتشده در ۷ دسامبر ۲۰۱۵.
- ↑ .حیدرآباد در یک نگاه، وبگاه سرکنسولگری جمهوری اسلامی ایران ـ حیدرآباد
- ↑ Royal tribute to first Sikh settlerBBC News
- ↑ کوه نور: تاریخ بدنامترین الماس جهان، ترجمان
- ↑ «دولت هند دیگر ادعایی بر الماس کوه نور ندارد». بیبیسی فارسی. ۳۱ فروردین ۱۳۹۵. دریافتشده در ۱۹ آوریل ۲۰۱۶.
- ↑ «وکیل پاکستانی خواستار بازگرداندن الماس "کوه نور" از بریتانیا است». Sputnik فارسی. ۴ دسامبر ۲۰۱۵. دریافتشده در ۷ دسامبر ۲۰۱۵.
- ↑ "Indian MPs demand Kohinoor's return". BBC News. 2000-04-26. Retrieved 2009-08-10.
- ↑ Nelson, Sara C. (21 February 2013). "Koh-i-Noor Diamond Will Not Be Returned To India, David Cameron Insists". The Huffington Post. Retrieved 2013-07-27.
- ↑ Bukhari, Mubasher (3 December 2015). "Pakistan court filing asks British queen to return Koh-i-Noor diamond". Reuters.
- ↑ «الماس کوه نور کجاست». وبگاه سفرانه.
تاج امپراتوری Imperial State Crown حامل الماس کولینان ۲ هست و تاج ملکه الیزابت Crown of Queen Elizabeth The Queen Mother حامل کوه نور koh-i_noor هست. خبرگزاریها اشتباه عکس کولینان ۲ را به جای کوه نور منتشر میکنند.
منابع
- جواهرات سلطنتی ایران. چاپخانه بانک مرکزی ایران. اداره نشر اسکناس. ۱۳۳۹
- ویکیپدیای انگلیسی، دانشنامه آزاد، ویرایش ۱۶ آوریل ۲۰۰۸
- حیدرآباد در یک نگاه، وبگاه سرکنسولگری جمهوری اسلامی ایران ـ حیدرآباد
پیوند به بیرون
- «کوه نور؛ شش افسانه از یک الماس گرانبها». بیبیسی فارسی. دریافتشده در ۲۳ دسامبر ۲۰۱۶.