قانون مجازات اسلامی ایران

آثار فقهای شیعه و بیش از همه لمعه دمشقیه،شرح المعه،شرائع الاسلام، جواهرالکلام و تحریرالوسیله منابع تدوین قانون مجازات اسلامی بوده‌اند.

قانون مجازات اسلامی به پنج کتاب بخش شده و به شیوه آثار فقهی هر کتاب در چند باب و هر باب در چند فصل تنظیم شده‌است:

• کتاب اول: کلیات در ۲۱۶ ماده که موضوعات کلی حقوق کیفری را در بر می‌گیرد.
• کتاب دوم: حدود ۲۱۱

ماده که شرایط جرایم مشمول مجازات شرعی را بیان می‌کند

• کتاب سوم: قصاص در ۹۰ ماده که به جرایم و جنایات عمدی مستحق قصاص نفس و قصاص عضو می‌پردازند.
• کتاب چهارم: دیات در ۲۰۳ ماده که به جنایات مشمول دیه می‌پردازد.
• کتاب پنجم: تعزیرات و مجازات‌های بازدارنده در ۲۳۱ ماده که تعزیرات شرعی و مجازات‌های بازدارنده را در بر می‌گیرند. این بخش از قانون در ۲ خرداد ۱۳۷۵ به تصویب مجلس رسید.

قانون مجازات اسلامی در ۸ مرداد ۱۳۷۰ توسط کمیسیون امور قضائی مجلس شورای اسلامی تصویب و اجرای آزمایشی آن به مدت پنج سال آغاز گردید. قانون یادشده پس از اختلاف شورای نگهبان و مجلس بر سر ماده پنج آن به مجمع تشخیص مصلحت نظام ارجاع شد و این نهاد در ۷ آذر ۱۳۷۰ موافقت خود را با نظر مجلس اعلام کرده و آن را به تصویب رساند قانون مجازات کیفری (تعزیرات)؛ بخش دوم این قانون نیز که در مجموعه فعلی کتاب پنجم (تعزیرات و مجازات‌های بازدارنده) نام دارد، در ۲۳۱ ماده در ۲ خرداد ۱۳۷۵ به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید.

مدت اجرای آزمایشی این قانون یک بار در تاریخ ۱۲ اسفند ۱۳۷۵ برای ده سال تمدید شد. در سال ۱۳۸۹ نیز نمایندگان بار دیگر مدت اجرای آزمایشی این قانون را تا پایان سال ۱۳۹۰ تمدید کردند. قانون مجازات اسلامی ایران مدتش تمام شده بود و مجلس نیز این قانون را تمدید نکرده بود که در نهایت قانون مجازات اسلامی جدید ایران که در سال ۱۳۸۸ به تصویب مجلس رسیده بود در ۲۸ دی ماه ۱۳۹۲ به تأیید شورای نگهبان رسید.

اقدام علیه امنیت ملی یکی از بزه‌هایی است که بنابر قانون مجازات اسلامی مصوب حکومت جمهوری اسلامی، در ایران مستوجب کیفر است. فصل نخست کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی (با عنوان تعزیرات) به این موضوع می‌پردازد و در فصل‌های دیگری از آن و نیز در بخش‌هایی از کتاب حدود به این بزه اشاره شده است.

نام ماده ۵۰۰ قانون مجازات اسلامی است که در دادگاه‌های انقلاب، گروه بی‌شماری از فعالان سیاسی، روزنامه‌نگاران، فعالان اجتماعی، مدنی، حقوق زنان و حقوق بشر به استناد به آن محکوم شده‌اند. ماده ۵۰۰ (مصوب ۱۳۹۲/۰۲/۰۱) هر کس در قالب فرقه، گروه، جمعیت یا مانند آن و استفاده از شیوه‌های کنترل ذهن و القائات روانی در فضای واقعی یا مجازی مرتکب اقدامات زیر گردد، چنانچه رفتار وی مشمول حد نباشد، به حبس و جزای نقدی درجه پنج یا یکی از این دو مجازات و محرومیت از حقوق اجتماعی درجه پنج محکوم می‌گردد. مجازات سردستگی فرقه یا گروه مزبور مطابق ماده (۱۳۰) قانون مجازات اسلامی مصوب اول اردیبهشت ۱۳۹۲ تعیین می‌شود:

۱- هر اقدام غیرقانونی یا نامشروعی که موجب تسلط روانی یا جسمی بر دیگری شود به نحوی که فرد مورد بهره‌کشی و سوءاستفاده جنسی، جسمی یا مالی واقع شود و یا در اثر آسیب‌رسانی به قدرت تصمیم‌گیری فرد و تشویق وی به ارتکاب جرایمی از قبیل اعمال منافی عفت، مصرف مشروبات الکلی، مواد مخدر و یا مواد روانگردان، خودآزاری یا دیگر زنی، فرد مرتکب این اقدامات گردد.

۲- هرگونه فعالیت آموزشی و یا تبلیغی انحرافی مغایر و یا مخل به شرع مقدس اسلام از طرقی مانند طرح ادعاهای واهی و کذب در حوزه دینی از قبیل ادعای اولوهیت، نبوت یا امامت و یا ارتباط با پیامبران یا ائمه اطهار (علیهم السلام)

تبصره ۱: تأمین مالی و یا هر نوع حمایت مادی دیگر از گروه‌های موضوع این ماده با آگاهی از ماهیت آنها موجب محکومیت به حبس درجه پنج و جزای نقدی معادل دو تا پنج برابر ارزش کمک‌های مالی و حمایت‌های مادی ارائه شده می‌باشد. چنانچه مرتکب شخص حقوقی باشد به انحلال و پرداخت جزای نقدی مذکور محکوم می‌گردد.

تبصره ۲: ارتباط گروه‌های موضوع این ماده در خارج از کشور برای دریافت حمایت یا هدایت‌های تشکیلاتی موجب تشدید مجازات مقرر به میزان یک درجه می‌گردد.

تبصره ۳: اموال سردسته‌ها و اشخاص تأمین کننده مالی گروه‌های موضوع این ماده که ناشی از جرم بوده یا برای ارتکاب جرم استفاده یا به این منظور تهیه شده باشد و اموال متعلق به گروه‌های مزبور مصادره می‌گردد.

تبصره ۴: امور آموزشی و پژوهشی و سایر اقدامات مشابه به منظور رد و طرد و پاسخگویی به شبهات و نقد عقاید گروه‌های موضوع این ماده از شمول حکم این ماده و ماده (۴۹۹) این قانون خارج است.

پس از اعتراضات مردم ایران به نتایج انتخابات ریاست جمهوری (۱۳۸۸)، بسیاری از بازداشت‌شدگان با استناد به همین ماده به فعالیت تبلیغی علیه نظام و زندان محکوم شدند.

در دولت حسن روحانی، کوروش زعیم فعال ملی مذهبی، عیسی سحرخیز اصلاح طلب، مهدی خزعلی فرزند ابوالقاسم خزعلی و کاندیدای رد صلاحیت شده مجلس،آذر منصوری فعال اصلاح طلب،آرش شعاع شرق روزنامه نگار و فعال ملی و مذهبی، قاسم شعله سعدی وکیل و نماینده پیشین مجلس و پیمان عارف فعال دانشجویی تعدادی از چهره‌های مطرحی بودند که با این اتهام دادگاهی و محاکمه شدند همچنین سیاوش خشنود فرد(علی اکبر)مولف و محقق و فعال اجتماعی(فعال حقوق کودکان وزنان) در پی اعتراضات کازرون در26اردیبهشت 97 بازداشت شد و به‌طور مجدد در شانزدهم مهرماه همین سال به اتهام اخلال درنظم و امنیت عمومی و تبلیغ علیه نظام دستگیر،محاکمه وزندان شد و مورد شکنجه و بازجویی قرار گرفت.سیاوش خشنودفردطی حکم جلبی ازطرف دادگاه عمومی وانقلاب کازرون در 2اسفند98 احضاروهرکدام به یکسال ونیم ونیزیکسال وسه ماه حبس و۷۰ضربه شلاق محکوم شد وپرونده ی وی واردمقام واخواهی شد.جلسه واخواهی وی روز۱۳/۳/۱۳۹۹درابلاغیه یی به وی اعلام شد .سیاوش خشنودفرد سه باره در18آبان1399 درپی انتشار ویدیویی درمخالفت با کودک همسری ومخالفت با اعدام ونشر منشور حقوق بشربازداشت وبه سه سال وشش ماه به اتهام تبلیغ علیه نظام واجتماع وتبانی محکوم وزندانی شدموردشکنجه های جسمی روحی که منجر به آرتروز زانوی وی شد قرارگرفت . بخشهایی از دفاعیات وی چنین آمده : ((نمیدانم درباره ی چه چیزی حرف میزنید اما یک سری پست های حقوق بشری گذاشته ام .... من صدای سالها مطالبه ی حقوق شهروندی مردم هستم ...دلم برای زباله گردی که دنبال نان درزباله میگردد به رنج میآید....ایران ازفقر وتبعیض رنج میبرد...من از کسی خط والگو نمیگیرم واهل هیچ حزبی نیستم ...من به دنبال هوا وهوس نیستم .... بامید لغو اعدام،هرچه آزارگری است ، اجرای حقوق زنان وحقوق بشر...بامید اجرای سکولار ،دمکراسی وآزادی ...آرمان من این است ودرست است.))

• قانون مجازات اسلامی مصوب ۲۵ آذر ۱۳۸۸