استخوان پیشانی
استخوان پیشانی (به انگلیسی: Frontal bone) استخوانی است که قسمت جلو و بالای جمجمه (پیشانی) را ساخته‌است. این استخوان پیشانی بخش جلویی جمجمه یا پیشانی، بخش بالایی حفره چشم و قسمت اعظم بخش جلویی کف جمجمه را به وجود می‌آورد. استخوان پیشانی از دو بخش راست و چپ تشکیل شده که به شکل استخوانی واحد درمی‌آید.
| استخوان پیشانی | |
|---|---|
استخوان پیشانی جمجمهٔ انسان. | |
| جزئیات | |
| مفصل‌ها | با دوازده استخوان: استخوان پروانه‌ای، استخوان پرویزنی، دو استخوان آهیانه، دو استخوان بینی، دو آرواره، دو استخوان اشکی، دو استخوان گونه. |
| شناسه‌ها | |
| لاتین | Os frontale |
| MeSH | D005624 |
| TA98 | A02.1.03.001 |
| TA2 | 520 |
| FMA | 52734 |
استخوان پیشانی دارای یک صفحه افقی و یک صفحه عمودی است. بخش عمودی، پیشانی و جدار قدامی کاسه سر را می‌سازد. سطح برونی این بخش محدب است و روی آن برآمدگی‌های پیشانی دیده می‌شود. در زیر این برآمدگی‌ها، قوس‌های ابرویی وجود دارد. سطح درونی بخش عمودی دارای چین‌هایی است که مربوط به چین‌های نیمکره‌های مغزی است. بخش افقی این استخوان در تشکیل حفره مغزی قدامی و بخش برونی آن در تشکیل سقف کاسه چشم شرکت می‌کند.
کالبدشناسی
استخوان پیشانی شامل یک قسمت وسیع عمودی، یک قسمت کوچک افقی و یک لبه بینی–کاسه‌چشمی است. بخش عمودی آن به طرف عقب می‌رود. بخش افقی آن یک‌دست نیست و استخوان پرویزنی باعث ایجاد فاصله بین این بخش شده‌است. این استخوان در جلوی کاسه سر قرار دارد و پیشانی را می‌سازد.
اجزاء این استخوان به دو قسمت تقسیم می‌شود: عمودی (صدفی) و افقی (حدقه‌ای) . بخش صدفی دارای نماهای درونی و بیرونی و پسین است. در نمای بیرونی بخش صدفی، کمان ابرو و ابرومیان قرار دارند. در نمای درونی بخش صدفی نیز شیار پیکانی (سهمی) و ستیغ پیشانی قرار دارند.
در بخش چشمخانه‌ای (حدقه‌ای) هم این اجزاء دیده می‌شود: بریدگی پرویزنی ، حفره غده اشکی ، گودی قرقره‌ای ، سینوس پیشانی ، و مجرای پیشانی‌بینی .
نمای بیرون‌سری
نمای بیرون‌سری استخوان پیشانی شاخص‌های استخوانی زیر را دارد:
برآمدگی پیشانی: دو برآمدگی که در دو طرف خط میانی و بالاتر از قوس‌های ابرویی قرار دارند. این برجستگی‌ها در بعضی افراد خیلی واضح است ولی در بعضی چندان واضح نیست. در ضخامت این برجستگی‌ها سینوسی وجود ندارد و روی این سطح خشونت استخوانی دیده نمی‌شود.
کمان ابرو کمی بالاتر از لبه فوقانی حلقه چشم و در طرفین خط وسط قرار دارند که در مردان برجسته‌تر است. در ضخامت این قوس‌ها سینوس‌های پیشانی وجود دارد. افزون بر این که در زن و مرد حجم سینوس‌های این ناحیه متفاوت است ممکن است در یک فرد حجم سینوس‌های پیشانی راست و چپ متفاوت باشد. این قوس‌ها محل رویش ابرو است.
ابرومیان در خط وسط بین کمان‌های ابرویی و کمی پایین‌تر از این کمان‌ها و بالای بخش بینی، ناحیه‌ای به نام ابرومیان وجود دارد که در دوره جنینی محل درز شدن دو بخش استخوان پیشانی است.
حاشیه بالاچشمخانه‌ای : این ناحیه کمی پایین‌تر از کمان‌های ابرویی قرار گرفته و انتهای داخلی آن به بخش بینی و انتهای خارجی آن به زائده گونه‌ای ختم می‌شود.
در مرز یک‌سوم داخلی و دوسوم خارجی حاشیه بالاچشمخانه‌ای یک بریدگی یا سوراخی به نام سوراخ یا شیار بالاچشمخانه‌ای (بالاحدقه‌ای) وجود دارد که محل عبور عروق و اعصاب بالاچشمخانه‌ای است.
در شیار حدقه‌خیشومی ناحیه‌ای وجود دارد که به استخوان بینی می‌چسبد و به آن «بخش بینی» می‌گوییم که در قسمت عقب این بخش خار بینی وجود دارد. این خار در جلو با استخوان بینی و در عقب با تیغه عمودی استخوان پرویزنی مفصل می‌شود و به این طریق قسمت کوچکی از دیواره بینی را می‌سازد. در انتهای خارجی حاشیه بالاچشمخانه‌ای زائده‌ای به نام زائده گونه‌ای وجود دارد که در آن این بخش از استخوان پیشانی با استخوان گونه مفصل می‌شود. از ریشهٔ زائده گونه‌ای، خطوطی به سمت بالا و بیرون کشیده می‌شود که به آنها خطوط گیجگاهی می‌گویند. این خطوط نهایتاً به استخوان آهیانه می‌رسند که خطوط گیجگاهی بالایی و پایینی را روی این استخوان ایجاد می‌کنند.
نمای درون‌سری
نمای درون‌سری استخوان پیشانی مقعر است و در قسمت فوقانی خط وسط آن، یک شیار عمودی برای سینوس ساجیتال فوقانی دیده می‌شود. دو لبه این شیار در پایین به هم می‌پیوندند و ستیغ پیشانی را می‌سازند. لبه‌های شیار عمودی و ستیغ پیشانی، محل اتصال داس مغزی است. ستیغ پیشانی در پایین منتهی به یک بریدگی کوچک می‌شود که وقتی با استخوان پرویزنی مفصل می‌شود سوراخ کور را می‌سازند. در طرفین خط وسط بر روی سطح خلفی قسمت عمودی پیشانی فرورفتگی‌هایی مربوط به شکنج‌های نیمکره مغزی دیده می‌شود.
کناره خلفی: این کناره با استخوان آهیانه مفصل شده و درزهای تاجی (سوچورهای کورونال) را می‌سازند. قسمت پایین این کناره با بال بزرگ پروانه‌ای (اسفنوئید) مفصل می‌شود.
بخش افقی: قسمت افقی استخوان پیشانی شامل دو تیغه استخوانی سه‌گوش است به نام صفحه حدقه‌ای (چشمخانه‌ای، اربیتالی) است که قسمت اعظم سقف کاسه چشم را می‌سازند و توسط یک بریدگی U شکل به نام بریدگی پرویزنی (اتموئیدال) از هم فاصله دارند. هر صفحه حدقه‌ای شامل یک سطح تحتانی یا کاسه‌چشمی و یک سطح فوقانی یا مغزی است.
سطح تحتانی یا صفحه حدقه‌ای (چشمخانه‌ای): در قسمت قدامی – خارجی آن حفره کم عمق غده اشکی قرار دارد که جایگاه غده اشکی می‌باشد. در قسمت قدامی – داخلی آن، حفره یا خار کوچکی است به نام حفره یا خار قرقره‌ای که محل اتصال قرقره لیفی – غضروفی عضله مایل فوقانی کره چشم است. لبه خلفی صفحه اربیتال که تقریباً رأس آن را تشکیل می‌دهد با بال کوچک پروانه‌ای (اسفنوئید) مفصل می‌شود.
سطح فوقانی صفحه حدقه‌ای: محدب است و دارای شکنج‌هایی است که در اثر تماس با سطح تحتانی لوب پیشانی نیمکره مغزی ایجاد شده‌است.
بریدگی پرویزنی: تقریباً شبیه U است که توسط صفحه پرویزنی استخوان پرویزنی (اتموئید) اشغال می‌شود. روی سطح تحتانی لبه محیطی این بریدگی، نیم حجره‌های هوایی متعددی وجود دارد که روی نیم حجره‌های مشابه از استخوان پرویزنی قرار می‌گیرند و سلول‌های هوایی پرویزنی را می‌سازند.
سینوس پیشانی: دو حفره نامنظم با حجم متغیرند که در ضخامت استخوان پیشانی قرار دارند و توسط یک تیغه استخوانی نازک از هم جدا هستند. چون این تیغه غالباً به یک طرف متمایل است، سینوس‌ها با هم برابر نیستند.
شیار حدقه‌ای‌بینی: کناره زیرین بخش صدف استخوان پیشانی را شیار حدقه‌ای‌بینی می‌گویند که شامل لبه چشمی و بریدگی بینی است.
جستارهای وابسته
منابع
- Standring, Susan (7 August 2015). Gray's Anatomy E-Book: The Anatomical Basis of Clinical Practice. Elsevier Health Sciences. ISBN 9780702068515.
&Kirby, M. L.; Waldo, K. L. (1990). "Role of neural crest in congenital heart disease". Circulation. 82 (2): 332–340. doi:10.1161/01.CIR.82.2.332. PMID 2197017.
- Romer, Alfred Sherwood; Parsons, Thomas S. (1977). The Vertebrate Body. Philadelphia, PA: Holt-Saunders International. pp. 226–241. ISBN 0-03-910284-X.
- این مقاله در بردارندهٔ بخش‌هایی از صفحه page 135 چاپ ۲۰ام آناتومی گری (۱۹۱۸) است که در مالکیت عمومی قرار دارد.