ازغند
ازغند، روستایی از توابع شهرستان مه ولات در استان خراسان رضوی ایران است.
| اطلاعات کلی | |
|---|---|
| کشور |  ایران |
| استان | خراسان رضوی |
| شهرستان | مه‌ولات |
| بخش | بخش شادمهر |
| دهستان | ازغند |
| مردم | |
| جمعیت | ۱۲۸۰ نفر (سرشماری ۹۵) |
| اطلاعات روستایی | |
| کد آماری | ۱۳۹۸۶۳ |
| وبگاه رسمی | https://www.azghand.ir |
نام
لغت ازغند در زبان پهلوی به معنای شهر بزرگ و سبز است.
دربارهٔ «ازغند» و به تبع آن شکلِ نوشتاری آن (ازغند، ازقند) روایت‌ها و استدلال‌های گوناگونی مطرح است. که در اینجا به دو مورد اشاره می‌شود: برخی واژهٔ ازغند را برگرفته از لغت «آذوقه بند» می‌دانند چرا که دشت ازغند به حاصلخیزی و پرآبی مشهور است و ازغند را انبار غلّه و آذوقهٔ منطقه دانسته‌اند. این تعبیر چندان پایه و اعتبار لغوی ندارد.
برخی دیگر از جمله آیت‌الله سعیدی معتقدند: در حقیقت ازغند، «اُزقند» است، چرا که «اُز» به معنی سبز و خرم و «قند» به معنی شهر و آبادی مانند «سمرقند» («سمر» یعنی افسانه و قند یعنی شهر پس سمرقند به معنی «شهر افسانه ای») پس ازغند یا اُزغند به معنای «شهر یا آبادی سبز و خرم» می‌باشد. جالب اینکه این تعبیر با آنچه که بین اهالی و از پیشینیان سینه به سینه منتقل شده همخوانی دارد زیرا گذشتگان نام قدیمی ازغند را «شهر سبز» می‌دانند.
پیشینه
ازقند، نام شهری تاریخی است که در ولایت ازقند، ربع نیشابور، خراسان قرار داشته‌است.
آثار تاریخی
- آرامگاه خواجه عبدالرشید
- ارگ ازغند
- مسجد بالا
- کوه‌های بقرقی
- مسجد جامع ازغند :مسجد جامع ازقند مربوط به دوره ایلخانی و ایوان مسجد جامع این روستای ثبت میراث فرهنگی کشور است. هرچند گمان می‌رود این مسجد مربوط به کنشتی از زرتشتیان باشد که پس از اسلام و حملهٔ اعراب به دلیل ترس از تخریب توسط اعراب به مسجد تغییر کاربری داده شده‌است.
آثار به جای مانده همچون گورهای زردشتیان موسوم به «قبرستان گبرها» و «سرو» بسیار کهنسال بر سر راهِ ورودی، تاریخ روستا را به پیش از اسلام می‌برند. اگر پیش‌تر آییم به آثاری از دوران سلجوقیان قلعه‌های اسماعیلیه که بر بالای کوه صعب العبور موسوم به «باغ قلعه» برخواهیم خورد. دور تا دور قلعه یعنی پشت دیوار بارو، خندقی حفر شده که در مواقع اضطراری آن را آبگیری می‌کردند تا دشمن نتواند حمله کند. خندق و بارو، هنوز به خیابان اصلی ازغند که از میدان اصلی درب قلعه به سمت شمال یعنی قبرستان بالا می‌باشد، مردم ته خندق می‌گویند.
«حفره‌ها و تونلهای زیرزمینی درغربِ روستا موسوم به «سومب» بی شک دارای پیشینه ای است که هنوز تحقیقات چندانی روی آنها انجام نگرفته‌است.
جمعیت
این روستای باستانی در دهستان ازغند قرار دارد و براساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۱۲۸۰ نفر بوده‌است.
منابع
- خسروی، محمدرضا (١٣٧٧)، جغرافیای تاریخی تربت حیدریه، آستان قدس رضوی، ص. ص۱۹۵، ۱۹۶، ۱۹۷
- «نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن ۱۳۸۵». درگاه ملی آمار ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۱ ژانویه ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱ ژانویه ۲۰۱۳.