اثر متیو
در جامعهشناسی، اثر متیو (به انگلیسی: Matthew effect) پدیدهای است که در آن «ثروتمندان ثروتمندتر و فقرا فقیرتر میشوند».
این اصطلاح برای اولین بار توسط روبرت مرتون، جامعهشناس در سال ۱۹۶۸ ابداع شد.
روبرت کی. مرتون دریافته بود که در علم، اعتبار یک اکتشاف به شهرت محقق آن بستگی دارد تا شایستگی او (گیبز، ۱۳۷۶). از این رو وی با الهام از آیه ۲۹ از فصل ۲۵ انجیل متی، شاخص «اثر متیو» را ارائه کرد؛ در این آیه آمدهاست (گویا): «آن کس که دارد، به او بیشتر داده خواهد شد تا به فراوانی داشته باشد و آن کس که ندارد حتی آنچه را هم که دارد از دست خواهد داد» (نوروزی چاکلی، ۱۳۹۰، ص ۱۳۰).
جامعهشناسی علم
در جامعهشناسی علم «اثر متیو» یک اصطلاح ابداع شده توسط رابرت مرتون است که توصیف میکند چگونه، در میان چیزهای دیگر، دانشمندان برجسته، اغلب اوقات اعتباری بیشتر از یک محقق نسبتاً ناشناخته بدست خواهند آورد؛ حتی اگر کار آنها کاملاً مشابه هم باشد. بعبارتی دیگر چنین معنی میدهد که اعتبار معمولاً زمانی بدست خواهد آمد که محقق معروف باشد. به عنوان مثال، یک جایزه تقریباً همیشه به محقق ارشد درگیر در پروژه تعلق میگیرد، حتی اگر همه کار توسط دانشجوی کارشناسی ارشد انجام شده باشد.
تأثیر اثر متیو بر جوامع
امروزه بسیاری از محققان جهان سوم قانع شدهاند که مسئولان مجلات علمی سرآمد، تمایل بیشتری به رد مقالات فرستاده شده از یک مؤسسه جهان سوم نسبت به مقالهای به همان کیفیت از کشورهای پیشرفته دارند. مهمتر اینکه آنها اظهار میدارند که حتی وقتی مقالات آنها در مجلات معتبر به چاپ میرسد، دانشگاههای آنها مقالات و کارهایشان را نادیده میگیرند و تمایل به پیگیری مقالات بعدی دارند که دانشمندان آمریکایی و اروپایی در دنباله کارهای آنان ارائه میکنند (گیبز، ۱۳۷۶).
پانویس
منابع
- http://en.wikipedia.org/wiki/Matthew_effect_(sociology)
- نوروزی چاکلی، عبدالرضا (۱۳۹۰)، آشنایی با علم سنجی (مبانی، مفاهیم، روابط و ریشهها)، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت)، مرکز تحقیق و توسعهٔ علوم انسانی؛ دانشگاه شاهد، مرکز چاپ و انتشارات.
- گیبز، وایت (۱۳۷۶)، «علم آسیب دیده جهان سوم»، ترجمه شایسته اسمعیلی پور، نشریهٔ فنی مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران، دوره دوازدهم، شماره ۳.