آموزش الکترونیکی
فناوری آموزش یا یادگیری الکترونیکی (به انگلیسی: Electronic Learning) شیوه‌ای برای طراحی، تدوین، ارائه و ارزشیابی آموزش است که از قابلیت‌ها و امکانات الکترونیکی برای کمک به یادگیری بهره می‌گیرد. آموزش الکترونیک از انسان‌های کاوشگر و خواهان یادگیری است، خصوصاً اینکه این روش وابستگی به زمان و مکان را کم می کند.
تعداد دوره‌های آموزش الکترونیکی چه در آموزش عالی و چه به شکل سازمانی در دهه‌های اخیر افزایش یافته است. . در کنار دوره‌های الکترونیک و آموزشگاه‌های مجازی، مدرسه‌ها نیز به کمک سامانه مدارس امور آموزشی و ارتباطی خود را مدیریت می‌کنند.
موانع آموزش الکترونیکی
۱. تجربهٔ اندک در زمینهٔ فناوری و آموزش الکترونیکی: تعدادی از فراگیران آموزش الکترونیکی را در فناوری و تکنولوژی خلاصه می‌کنند و چون خودشان تجربه‌ای در زمینه‌های فناوری ندارند در آموزش مشارکت نمی‌کنند. آن‌ها گمان می‌کنند این مدل آموزشی تنها برای کسانی است که با فناوری سر و کار داشته‌اند، این مسأله یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های آموزش مجازی برای متخصصان در این حوزه است. برای مقابله با این موضوع روش‌ها و دستورالعمل‌هایی را به آسانی در اختیار کاربران قرار دهید و مطمئن شوید آن‌ها می‌دانند چه کار می‌توانند انجام دهند! همچنین پیش از آغاز دوره می‌توانید یک وبینار برگزار کنید، شیوهٔ بهره‌وری از سیستم مدیریت آموزش الکترونیکی را نیز می‌توان به شکل ویدئویی در اختیار فراگیران قرار داد.
۲. تجارب نامناسب پیشین در زمینهٔ آموزش الکترونیکی: همهٔ خاطرات خوبی از دورهٔ تحصیل خود ندارند! همین موضوع می‌تواند دلیلی برای شرکت نکردن آنان در دوره‌های آموزش آنلاین باشد. آن دسته از فراگیران که پیش‌تر در دوره‌های آموزش الکترونیکی کسل‌کننده شرکت داشته‌اند، از نظر روحی نمی‌توانند خود را مجاب به شرکت در دوره‌ها کنند. از پیش راجع به فواید دوره با آن‌ها صحبت کنید، پیش از شروع آموزش میان آنان نظرسنجی و پرسشنامه پخش کنید تا بدانید مشکل آن‌ها با دورهٔ قبل چه بوده و یا حتی از این دوره چه می‌خواهند. راجع‌به مشکلاتی که در دورهٔ پیشین داشته‌اند با آنان گفت‌وگو کنید.
۳. عدم انگیزه در آموزش سنتی و آموزش الکترونیکی: در دنیای ایدئال آموزش، همهٔ زمان و توجه لازم برای یادگیری را دارند. آن‌ها برای شرکت در هر دوره‌ای مشتاقند و انگیزهٔ بالایی دارند. اما در واقع متأسفانه متخصصان آموزش الکترونیکی موانع متعددی را بر سر راه خود دارند، تنها زمانی می‌توانیم با این موانع برخورد کنیم که روش مقابله با آن‌ها را بدانیم. یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های آموزش ایجاد انگیزه است. کوچک‌ترین مساله‌ای می‌تواند روی انگیزهٔ دانشجویان اثرگذار باشد. یکی از بهترین راه‌های مقابله با انگیزهٔ پایین، بازی‌سازی است. از طریق بازی‌ها، افراد را به شرکت در مباحث مشتاق سازید.
۴. شناخت شخصی: متأسفانه برخی از کاربران ممکن است با افکار شخصی خود مشکل داشته باشند، به عنوان نمونه آن‌ها ممکن است فکر کنند توانایی لازم برای شرکت در دوره را ندارند، این مورد سبب می‌شود آن‌ها توانایی لازم را نداشته باشند تا به خوبی از دوره بهره ببرند، بهترین روش مواجهه با این موضوع شناخت و بررسی دانشجویان است. از فراگیران دوره‌های آموزش الکترونیکی پرسش‌هایی دربارهٔ عقایدشان در مورد خودشان بپرسید تا باورهایشان را بدانید، آن‌ها باید بدانند افکار و باورهای منفی بر کارشان اثر بدی خواهد داشت.
۵. تولید محتوای آموزشی پر چالش: ایجاد یک آموزش مطلوب به تعادل مطالب و محتوا بستگی دارد اگر خیلی آسان باشد، افراد کسل می‌شوند و اگر سخت باشد، از درس زده می‌شوند و خستگی بر آن‌ها چیره خواهد شد. شما باید فراگیرانتان را بشناسید و آنان را ارزیابی کنید تا سطح مطالب در سطح دانش آنان باشد، هدف شما دادن حس خوب یاد گرفتن به آن‌هاست تا بتوانید به موانع یادگیری الکترونیکی چیره شوید. می‌توانید برای افزایش انگیزه اهداف متفاوتی تعریف نمایید. بدین صورت آن‌ها فرصت دارند تا خود را ارزیابی کنند و از موفقیت خود شادمان شوند.
۶. پشتیبانی نامناسب: بعضی از فراگیران دوره‌های آموزش مجازی به‌طور خود به خود می آموزند اما برخی دیگر به راهنما نیاز دارند. آن‌ها شاید نتوانند از سیستم بهره‌وری کنند یا محتوای آموزشی را مشکل بپندارند، بدون در نظر گرفتن اینکه شاگردان شما از چه دسته‌ای هستند، افرادی را برای راهنمایی و کمک به آن‌ها مقرر کنید.
۷. عدم مشارکت جمعی در دوره‌های آموزش الکترونیکی: از موانع آموزش الکترونیکی می‌توان به عدم مشارکت جمعی افراد در دوره‌های آموزش مجازی اشاره کرد. بعضی افراد به تنهایی در دوره‌های آموزش الکترونیکی شرکت می‌کنند و برخی دیگر علاقه‌مند به کار گروهی هستند، آن‌ها می خواهند دانش خود را با کمک به دیگران افزایش دهند. یک شبکهٔ اجتماعی بسازید و یا انجمن آنلاین برای مباحثه ایجاد کنید تا اشخاص بتوانند با همدیگر آشنا شده، با هم سؤال بپرسند، می‌توانید یک وبلاگ از عناوین مطرح شده درست کنید تا عقاید دانشجویان را هم بدانید.
۸. خستگی فراگیر در حین دورهٔ آموزش الکترونیکی: وقتی فراگیران خسته می‌شوند، تحصیل را کنار می‌گذارند و برای آن‌ها وقت استراحت در نظر بگیرید. از فراگیران نظرسنجی کنید تا افراد اعلام کنند چه وقتی از درس خسته می‌شوند، به این شکل شما می‌توانید این مشکل را حل کنید.
۹. هزینه بالای راه اندازی و استفاده از تجهیزات رایانه ای
۱۰. عدم دسترسی همه به رایانه و خدمات جانبی آن
۱۱. از بین رفتن تنوع فرهنگی
تعریف‌های تدریس آنلاین
کو و راسن (۲۰۰۴) تعریف ساده‌ای از تدریس آنلاین ارائه کرده‌اند: «تدریس آنلاین به معنای ارائهٔ کل درس یا بخشی از آن از طریق اینترنت است».
مدرس آنلاین موفق کسی است که دستیابی دانشجویان به اهداف یادگیری را با متعهد ساختن و توانمند کردن آن‌ها در یادگیری مادام‌العمر تسهیل و ترغیب می‌کند. اصطلاحات «درگیر ساختن» و «توانمند کردن» و «یادگیری مادام‌العمر» وارد واژه‌های تخصصی تعلیم و تربیت شده‌اند و کاربرد زیادی دارند.
کنراد و دونالسون (۲۰۰۴) برای درگیر کردن دانشجویان در یک دورهٔ آنلاین چهار مرحله را برشمردند:
۱. تازه‌وارد: در این مرحله مدرس به مثابهٔ یک مذاکره‌کنندهٔ اجتماعی است.
۲. یاری‌دهنده: در این مرحله مدرس به مثابهٔ مهندس پی‌ریزی است.
۳. همکار: در این مرحله مدرس نقش تسهیل‌کننده را دارد.
۴. آغازگر/شریک: در این مرحله مدرس نقش یک عضو جامعه/چالشگر را دارد.
پیاده‌سازی دوره‌های آموزش الکترونیکی در ایران
در ایران دانشگاه‌های مختلفی دوره‌های آموزش الکترونیکی را پیاده‌سازی کرده‌اند. سهرابی و همکاران در مقالهٔ سال ۲۰۱۹ خود سیر تکامل این دوره‌ها را در دانشگاه تهران بررسی کرده‌اند.
جستارهای وابسته
منابع
مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «E-learning (theory)». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۲۸ ژوئیه ۲۰۲۱.
- ↑ Moore, Michael G; Kearsley, Greg (2011). Distance Education: A Systems View of Online Learning. What's New in Education. Cengage Learning. ISBN 978-1-111-52099-1.
- ↑ Szymanski, David M.; Hise, Richard T. (2000). "E-satisfaction: an initial examination". Journal of Retailing. Elsevier BV. 76 (3): 309–322. doi:10.1016/s0022-4359(00)00035-x. ISSN 0022-4359.
- ↑ Siemens, George (2013-08-20). "Learning Analytics". American Behavioral Scientist. SAGE Publications. 57 (10): 1380–1400. doi:10.1177/0002764213498851. ISSN 0002-7642.
- ↑ «سامانه مدرسه و 9 کاربرد فوق‌العاده‌ی آن برای مدارس - همکلاسی». hamkelasi.co. ۱۳۹۹-۱۲-۱۴. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۰۳.
- ↑ «== موانع آموزش الکترونیکی ==». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۲ ژوئن ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۳۱ مه ۲۰۱۸.
- ↑ نام خانوادگی شاه بیگی و نظری، کتاب آموزش مجازی:مزایا و محدودیت ها، صفحه 47-54.
- ↑ قادری، مصطفی (۱۳۹۳). ابزارهایی برای موفقیت در تدریس آنلاین. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت). صص. ۲. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۰۲-۰۰۸۷-۹.
- ↑ قادری، مصطفی (۱۳۹۳). ابزارهایی برای موفقیت در تدریس آنلاین. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت). صص. ۱۱. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۰۲-۰۰۸۷-۹.
- ↑ "The evolution of e-learning practices at the University of Tehran: A case study". Knowledge Management & E-Learning: An International Journal. Laboratory for Knowledge Management and E-Learning - The University of Hong Kong: 20–37. 2019-03-15. doi:10.34105/j.kmel.2019.11.002. ISSN 2073-7904.