آکوردئون
آکوردئون یک ساز بادی شستی‌دار با سطح مورب متحرک در دو طرف و بدنه فانوسی است.
یک آکاردئون پیانویی (بالا) و یک آکاردئون دکمه‌ای (پایین) | |
| ساز شستی‌دار | |
|---|---|
| هورن‌بوستل-زاکس | ۴۱۲٫۱۳۲ (Free-reed هواصداها) |
| توسعه | Early 19th century |
| گسترۀ صوتی | |
|
Depends on configuration: Right-hand manual Left-hand manual | |
| سازهای مرتبط | |
|
Hand-pumped: آکاردئون بایان، Concertina, Flutina، قارمان، Trikitixa, Indian harmonium Foot-pumped: Harmonium, Reed organ Mouth-blown: Claviola، ملودیکا، سازدهنی، Laotian Khene, Chinese Shēng, Japanese Shō Electronic reedless instruments: Electronium, MIDI accordion, Roland Virtual Accordion | |
| نوازندگان | |
| Accordionists (list of accordionists). | |
| جستارها یا اطلاعات بیشتر | |
| Accordion, Chromatic button accordion, Bayan, Diatonic button accordion, Piano accordion, Stradella bass system, Free-bass system, Accordion reed ranks and switches | |
این ساز در اوایل قرن نوزدهم در اروپا اختراع شد و معمولاً در موسیقی محلی اروپا، آمریکای شمالی، آمریکای جنوبی و روسیه مورد استفاده قرار می‌گیرد. قدیمی‌ترین نام این ساز هارمونیکا است که یک اسم یونانی بوده و به معنی هارمونی موسیقایی به کار برده می‌شده‌است.
آکوردئون ساز آلمانیِ مشهوری است که شهرت جهانی از نظر سادگی و لطافت صدا را به خود اختصاص داده‌است.
سازوکار
این ساز را نوازنده بین دو دست خود می‌گیرد که در میانهٔ آن، مجاری هوایی قرار دارند که با باز و بسته شدنشان توسط نوازنده صدا تولید می‌شود. در یک سمت صفحه‌کلید کوچکی تعبیه شده‌است که کلیدهای آن وظیفه کنترل ورود هوا به مجاری را دارند و در سمت دیگر جعبه طنین قرار دارد که معمولاً آن نیز دکمه‌های مخصوص خود را دارد.
بدنه چین‌دار آکوردئون مانند دَم آهنگران است. چون دو سر دم را با دو دست از هم دور کنند هوا وارد می‌شود، و چون نزدیک سازند هوا با فشار از آن خارج می‌شود. صدایی که از آکوردئون بیرون می‌آید به وسیله باریکه‌های فلزی به نام زبانه ساخته می‌شود، بدین ترتیب که، جریان یافتن هوا در دم زبانه‌های ساز را به ارتعاش درمی‌آورد و به عقب و جلو می‌راند. به عبارت دیگر جریان هوا زبانه‌ها را مرتعش می‌کند. هر یک از این زبانه‌ها چون به ارتعاش درآید صوتی مخصوص به خود خارج می‌کند. زبانه‌ها به شستیهای متصل است که بر بدنه آکوردئون روی جعبه طنین قرار گرفته‌اند. نوازنده در ضمن بازکردن و بستن دَم، با انگشتان خود شستی‌ها را فشار می‌دهد و نواهای گوناگونی می‌نوازد. کنسرتینا یک نوع آکوردئون ساده است. این ساز نزد دریانوردان رواج بسیار داشت.
آکاردئون در فرهنگ آمریکایی و بریتانیایی
وقتی فیلم‌ها و صحنه‌های نمایش در فرانسه و مخصوصاً پاریس اتفاق می‌افتد، در موسیقی متن فیلم اغلب از آکاردئون استفاده می‌شود. مردم بریتانیا ساز آکاردئون را یک ساز فرانسوی می‌دانند. مردم آمریکا هنگامی که نام آکاردئون آورده می‌شود، موسیقی‌های ویژه رقص و آواز قدیمی در ذهنشان تداعی می‌شود.
جستارهای وابسته
- آکاردئون بایان
منابع
- ↑ «۱۰ اختراعی که آلمانی‌ها به دنیا عرضه کردند». دوچه‌وله فارسی. ۲۳ ژوئیه ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۲۴ ژوئیه ۲۰۱۵.
- ↑ موریس پارکر، برتا: فرهنگنامه پارکر، جلد اول. تهران: شرکت سهامی کتاب‌های جیبی با همکاری مؤسسه انتشارات فرانکلین. ترجمه و تنظیم و نگارش زیر نظر رضا اقصی. چاپ اول ۱۳۴۶. مدخل آکوردئون.