کسرکسر به تخلّف «حکمِ» قیاس از حکمتِ اعتبار شده اطلاق می‌شود. ۱ - تعریفکسر، از مبطلات علت در قیاس بوده و به معنای تخلف حکم قیاس از حکمتی است که برای آن در نظر گرفته شده است؛ یعنی گاهی حکمت حکم موجود است، اما حکم موجود نیست؛ برای مثال، «حنفی» می‌گوید: کسی که به سفر معصیت می‌رود، نماز او شکسته است، سپس دلیل می‌آورد که چون عنوان مسافر بر او صادق است. آن گاه می‌گوید: حکمت این که مسافر نماز را شکسته می‌خواند این است که در مسافرت مشقت وجود دارد و شارع برای رفع مشقت، به شکسته بودن نماز او حکم نموده است. آن گاه معترض در مقام اعتراض می‌گوید: این حکمت (مشقت) در مورد باربران و آهنگران نیز هست، پس چرا حکم شکسته بودن نماز در مورد آن‌ها وجود ندارد. ۲ - کسر در کتاب الاحکام فی اصول الاحکامدر کتاب « الاحکام فی اصول الاحکام » آمده است: «اختلفوا فی الکسر و هو تخلف الحکم المعلل عن معنی العلة و هو الحکمة المقصودة من الحکم، هل هو مبطل للعلة...». [۱]
آمدی، علی بن محمد، الاحکام فی اصول الاحکام، ج۴، ۳، ص۲۰۳.
۳ - تعاریف دیگری از کسردر تعریف کسر، میان اصولی‌ها اختلاف وجود دارد. تعریفی که ذکر شد تعریف مورد قبول « آمدی » و « ابن حاجب » است، اما « فخر رازی » و « بیضاوی » تعریف دیگری ارائه داده‌اند که عبارت است از: عدم تاثیر یکی از دو جزء علت و نقض جزء دیگر، و این در مواردی است که علت دارای دو جزء باشد. «آمدی» و «ابن حاجب» این تعریف را «نقض مکسور» نامیده‌اند. [۲]
زهیرالمالکی، محمد ابوالنور، اصول الفقه، ج۴، ص (۱۳۷-۱۳۶).
۴ - عناوین مرتبطنقض مکسور . ۵ - پانویس
۶ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، برگرفته از مقاله «کسر»۶۶۷ رده‌های این صفحه : مبطلات علت
|