وحدتقرآن کریم به مسئله «اتحاد» از دیدگاه اجتماعی نگریسته و بر اهمیت اتحاد میان جهانیان، ادیان، مسلمانان و نهاد خانواده تاکید کرده است و پیوند میان دلهای مومنان را نوعی تصرف الهی می‌شمارد و برای ایجاد و حفظ چنین یگانگی، ارسال پیامبران به همراه شرایع را ضروری می‌داند. ۱ - معنای لغوی اتحاداتحاد به معنای یکتایی و یگانگی است [۱]
خلیل بن احمد فراهیدی، ترتیب العین، ج۱، ص۱۴۲، تصحیح موسسه نشر اسلامی انتشارات نشر اسلامی، سال چاپ ۱۴۱۴هـق، نوبت چاپ: اول، ص ۱۴۲.
۲ - معنای اصطلاحی اتحاداتحاد می‌تواند به دو صورت حقیقی و مجازی تصور شود، ۳ - اتحاد حقیقیبه معنای تبدیل دو چیز یه یک چیز است، اگر چه تحقق چنین اتحادی در خارج محال است. ۴ - اتحاد مجازیتبدیل یک چیز به چیز دیگر است که خود بر دو نوع است: یکی آن‌که بر اثر ضمیمه شدن یک شیء به شیء دیگر، محصول سومی پدید می‌آید، نظیر آن‌که خاک با درآمیختن با آب به گِل تبدیل شود و دیگر آن‌که چیزی بدون ممزوج شدن با چیز دیگر صورت جدیدی بپذیرد، مانند تبدیل شدن آب به بخار بر اثر حرارت [۲]
علامه حلّی، باب حادی عشر، الجامع فی ترجمة النافع، ص۱۱۶، مترجم: حاج میرزا محمدعلی حسین شهرستانی، ناشر: دف‌تر نشر معارف اسلامی، سال چاپ: ۱۳۷۶ پائیز، چاپخانه رستم خانی، ص ۱۱۶.
۵ - واژه اتحاد در قرآنقرآن از اتحاد به صورت «نعمت بزرگ» سخنی به میان آورده و از مومنان خواسته است تا تلخی و خطر آفرین دوران تفرقه را از یاد نبرند و به یاد داشته باشند که چگونه خداوند میان آنان انس و الفت برقرار ساخت. «واذکروا نعمت الله علیکم اذ کنتم اعداءاٌ فالّف بین قلوبکم» ۶ - جایگاه واهمیت اتحاد در قرآندر این آیه دو بار از نعمت اتحاد یاد شده است، که جایگاه و اهمیت آن را نشان می‌دهد. اتحاد و همبستگی همه انسان‌ها چنان مطلوب و در برابر، اختلاف چنان نکوهیده است که قرآن در پنج آیه اعلام داشته: اگر مصلحت ایجاب می‌کرد، خداوند با ارادۀ تکوینی خود، همه مردم را یکپارچه و یک امت قرار می‌داد. ۷ - موانع اتحاد در قرآناز آیه «ولو شاء الله لجمعهم علی الهدی» برمی‌آید که مقصود از « امت واحده » همان یک پارچگی در پذیرش دین الهی است و آیه «ولو شاء الله لجمعکم امة واحدة ولکن لیبلوکم فی ما اتئکم» بیان می‌دارد: مصلحتی که مانع تحقق این ارادۀ تکوینی الهی شده، ابتلاء و آزمایش مردم با برخورداری از اصل اختیار است. ۸ - آیات دال بر اتحاد«واعتصموا بحبل الله جمیعا ولاتفرقوا» «کان الناس امة واحدة» «ضربت علیهم الذلة این ما ثقفوا الا بحبل من الله و حبلِ من الناس» ۹ - اتحاد در کلام أمیرالمؤمنینحضرت امیر المؤمنین (علیه‌السلام) در گفتاری بلند، سرنوشت امت‌های پیشین را گوشزد می‌کند که هنگام اتحاد و یک‌پارچگی، چگونه دارای عزت و شوکت بودند و بر جهانیان فرمان روایی داشتند؛ اما آنگاه که از هم پراکنده شدند، خواری و ذلّت به آنان روی آورد و از هر سوی تاراج شدند. [۱۴]
نهج البلاغه،خطبه۱۹۲
[۱۵]
نصرت الله جمالی، عوامل سقوط حکومت‌ها در قرآن و نهج البلاغه –ناشر: نهاوندی، ج۱، ص۱۴۳-۱۴۲، محل نشر: قم، سال چاپ ۱۳۷۸، ص ۱۴۳-۱۴۲.
امیرالمومنین (علیه‌السلام) اتحاد را عامل پیروزی می‌داند و می‌فرماید:و آنگاه که مردم حق رهبری را اداء کنند، و زمامدار حق مردم را بپردازد، حق در آن جامعه عزت یابد و راههای دین پدیدار و نشانه‌های عدالت برقرار و سنت پیامبر (صلی الله علیه وآله ) [۱۶]
عوامل سقوط حکومت‌ها در قرآن و نهج البلاغه –ناشر: نهاوندی، محل نشر: قم، سال چاپ ۱۳۷۸، ص ۱۴۳-۱۴۲.
پایدار گردد پس روزگار اصلاح شود و مردم در تداوم حکومت امیدوار و دشمن در آرزو‌هایش مأیوس گردد [۱۷]
نهج البلاغه،خطبه۲۱۶
۱۰ - فهرست منابع(۱) خلیل بن احمد فراهیدی، ترتیب العین، تصحیح موسسه نشر اسلامی انتشارات نشر اسلامی، سال چاپ ۱۴۱۴هـق، نوبت چاپ: اول، ص ۱۴۲. (۲) علامه حلّی، باب حادی عشر، الجامع فی ترجمة النافع، مترجم: حاج میرزا محمدعلی حسین شهرستانی، ناشر: دف‌تر نشر معارف اسلامی، سال چاپ: ۱۳۷۶ پائیز، چاپخانه رستم خانی، ص ۱۱۶. (۳) نهج البلاغه. (۴) نصرت الله جمالی، عوامل سقوط حکومت‌ها در قرآن و نهج البلاغه –ناشر: نهاوندی، محل نشر: قم، سال چاپ ۱۳۷۸، ص ۱۴۳-۱۴۲. ۱۱ - پانویس
۱۲ - منبعسایت پژوهه. |