طبیعیاتطبیعیات، یکی از اصطلاحات به‌کار رفته در علم منطق بوده و به‌معنای آرا و گزاره‌های مربوط به اعیان موجودات عالم است. ۱ - توضیح اصطلاحقضایای به‌کار رفته در صناعت جدل باید از مشهورات باشند. آنچه در صناعت جدل برای کاربرد یک قضیه ملاک جواز و عدم جواز قرار می‌گیرد، شهرت یک قضیه است، اما صرف‌نظر از شهرت، قضایای مشهوره می‌توانند به ملاک‌های مختلف، دسته‌بندی‌های متعددی پیدا کنند. ۲ - اصناف مقدمات صناعت جدلبعضی منطق‌دانان بنابر یک ملاک، تمام مقدمات و مسائل صناعت جدل را در سه صنف منطقیات، خُلقیات و طبیعیات محصور کرده‌اند. محقق طوسی در اساس الاقتباس پس از نسبت‌سنجی میان مطلوب در جدل و مطلوب در برهان، به سه صنف مذکور اشاره می‌کند. وی معتقد است مطلوب جدلی، گاهی مشارک برهان است و گاهی مباین آن. مشارکت در صورتی است که مطلوب مورد نظر را هم از طریق مبادی برهان بتوان اثبات کرد و هم از طریق مبادی جدل؛ مانند: حدوث عالم. مباینت در جایی است که یا خاص به برهان باشد؛ مثل: اثبات حال زوایای قائمه، و یا خاص جدل باشد؛ مثل: اثبات سعادت و نحوست کواکب. وی بعد از بیان مطلب فوق، تمامی مقدمات و مسائل صناعت جدل را در سه صنف محصور می‌کند: ۱. منطقیات: آرا و گزاره‌هایی که در سایر آرای نظری یا عملی نافع است؛ مثل اینکه حدود و تعاریف اضداد در یکدیگر داخل‌اند یا نه. ۲. خُلقیات: آرا و گزاره‌هایی که به نوعی با افعال ما انسان‌ها ارتباط دارند؛ مثل اینکه لذت، پسندیده است یا نه و تبدیل اخلاق ممکن است یا نه و عدالت قابل شدت و ضعف است یا نه. ۳. طبیعیات: آرا و گزاره‌هایی که به اعیان موجودات عالم (غیر مرتبط با افعال انسانی) ارتباط دارند؛ مثل اینکه عالم، قدیم است یا حادث، و نفس بقا دارد یا نه. ۳ - مستندات مقالهدر تنظیم این مقاله از منبع ذیل استفاده شده است: • خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس. ۴ - پانویس
۵ - منبعپایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «طبیعیات»، تاریخ بازیابی۱۳۹۶/۲/۱۲. |