زمان تقریبی مطالعه: 3 دقیقه
 

رابطه





رابطه، از اصطلاحات علم منطق بوده و عامل پیوند موضوع و محمول، و مقدم و تالی می‌باشد.


۱ - توضیح اجمالی



رابطه، از اصطلاحات علم منطق بوده و عامل پیوند موضوع و محمول، و مقدم و تالی می‌باشد.

۱.۱ - رابطه در قضایای حملی


رابطه در قضایای حملی بیانگر نفی یا اثبات نسبت حکمیه است و محمول را به موضوع پیوند می‌دهد یا از آن جدا می‌سازد؛ مانند: «است» و «نیست» در مثال «زید عالم است» یا «حسن ایستاده نیست».

۱.۲ - رابطه در قضایای شرطیه متصله


رابطه در قضایای شرطیه متصله، عبارت از لفظی است که دلالت بر اتصال تالی به مقدم یا عدم اتصال می‌کند؛ مانند: «اذا کان» و «لیس اذا کان» در مثال «اذا کانت الشمس طالعة فالنهار موجود و لیس البتة اذا کانت الشمس طالعة فالعالم مظلم».

۱.۳ - رابطه در قضایای شرطیه منفصله


رابطه در قضایای شرطیه منفصله، افاده انفصال و جدایی می‌کند؛ مانند: «امّا» و «اَو» (در زبان عربی)، و مانند: «یا» در مثال «عدد یا زوج است یا فرد».
رابطه به لحاظ‌های مختلف به حملیه و شرطیه، رابطه زمانی و غیر زمانی و رابطه مصرح و مضمر تقسیم می‌شود.
[۳] فرصت شیرازی، محمد نصیر، اشکال المیزان، ص۴۳-۴۴.
[۴] ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الاشارات و التنبیهات، ص۲۴۰-۲۴۲.
[۵] همنیاربن مرزبان، التحصیل، ص۴۶-۴۷.
[۷] تفتازانی، عبدالله بن شهابالدین، الحاشیه، ص ۵۶.
[۸] ابن سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (المنطق)، ج ۱، جزء ۳، ص۳۹-۴۱.
[۹] جرجانی، میرسید شریف، الكبرى فى المنطق، ص ۱۷۹.
[۱۰] ابو‌البركات ابن ملكا، هبة الله بن علی، الكتاب المعتبر فى الحكمة، جزء ۱ ، ص۷۲.
[۱۴] قطب‌الدین رازی، محمد بن محمد، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رسالة الشمسیه، ص۸۶-۸۷.
[۱۵] شیرازی، قطب‌الدین، درة التاج (منطق)، جزء۲، ص۵۵.
[۱۶] مجتهدخراسانی(شهابی)، محمود، رهبر خرد، ص۱۵۳-۱۵۴.
[۱۷] مجتهدخراسانی(شهابی)، محمود، رهبر خرد، ص۳۰.
[۱۸] شهاب‌الدین سهروردی، یحیی بن حبش، منطق التلویحات، ص۲۵.
[۲۰] خوانساری، محمد، منطق صورى، ص۲۱-۲۷.


۲ - پانویس


 
۱. خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس، ص۶۵-۶۶.    
۲. خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس، ص۷۰.    
۳. فرصت شیرازی، محمد نصیر، اشکال المیزان، ص۴۳-۴۴.
۴. ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الاشارات و التنبیهات، ص۲۴۰-۲۴۲.
۵. همنیاربن مرزبان، التحصیل، ص۴۶-۴۷.
۶. حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید، ص۳۸-۳۹.    
۷. تفتازانی، عبدالله بن شهابالدین، الحاشیه، ص ۵۶.
۸. ابن سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (المنطق)، ج ۱، جزء ۳، ص۳۹-۴۱.
۹. جرجانی، میرسید شریف، الكبرى فى المنطق، ص ۱۷۹.
۱۰. ابو‌البركات ابن ملكا، هبة الله بن علی، الكتاب المعتبر فى الحكمة، جزء ۱ ، ص۷۲.
۱۱. مظفر، محمد رضا، المنطق، ص۱۵۶.    
۱۲. ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، النجاة، ص۲۶.    
۱۳. ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، النجاة، ص۱۱.    
۱۴. قطب‌الدین رازی، محمد بن محمد، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رسالة الشمسیه، ص۸۶-۸۷.
۱۵. شیرازی، قطب‌الدین، درة التاج (منطق)، جزء۲، ص۵۵.
۱۶. مجتهدخراسانی(شهابی)، محمود، رهبر خرد، ص۱۵۳-۱۵۴.
۱۷. مجتهدخراسانی(شهابی)، محمود، رهبر خرد، ص۳۰.
۱۸. شهاب‌الدین سهروردی، یحیی بن حبش، منطق التلویحات، ص۲۵.
۱۹. ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، منطق المشرقیین، ص۶۵-۶۶.    
۲۰. خوانساری، محمد، منطق صورى، ص۲۱-۲۷.
۲۱. مشکوة الدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه تالیف صدرالدین شیرازی، ص۲۵۱-۲۵۳.    


۳ - منبع



پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «رابطه»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۱۰/۲۹.    


رده‌های این صفحه : اصطلاحات منطقی




آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.