بکسربُکْسَر، شهری تاریخی در ناحیه شاه‌آباد ایالت بیهار در هند است. ۱ - علت نامگذاریاز آن‌جا که بسیاری از کسانی که به اعتقاد هندوان سرودهای ودایی به آنها الهام می‌شده، در اینجا می‌زیستند، این شهر را اصلاً ودارگَرْبْه به معنای زهدان‌ِ ودا خوانده‌اند. نام بکسر، به روایتی دیگر برگرفته از واژه اگهسار به معنی پاک‌کننده گناه است که در طی قرون به با گسار و سپس به بکسر تغییر یافته است. [۱]
The Imperial Gazetteer of India، New Delhi، ج۹، ص۲۴۸، ۱۹۱۸.
[۲]
Dey، N L، ج۱، ص۶، The Geographical Dictionary of Ancient and Mediaeval India، Lahore، ۱۹۸۴.
[۳]
۲ EI، ج۱، ص۱۳۵۷..
بکسر در ۵ و ۵ عرض شمالی و ۳ و ۹ طول شرقی در کنار رود گنگ و در نزدیکی پتنه قرار گرفته است و بیش‌تر ساکنان آن مسلمان هستند و اصلاً شهری مذهبی و مقدس بوده است. [۴]
An Atlas of India، Delhi، ج۱، ص۲، ۱۹۹۰.
[۵]
Britannica، micropaedia، ج۲، ص۴۱۱، ۱۹۷۸.
[۶]
Asiatica، ج۲، ص۵۳۵.
[۷]
The Imperial Gazetteer of India، New Delhi، ج۹، ص۲۴۸، ۱۹۱۸.
[۸]
Dey، N L، ج۱، ص۶.، The Geographical Dictionary of Ancient and Mediaeval India، Lahore، ۱۹۸۴.
۲ - پیشینه تاریخیاز پیشینه تاریخی بکسر آگاهی درستی در دست نیست. بابرنامه نخستین منبع اسلامی است که در آن نام بکسر یاد شده، و آمده است که این شهر با لَکنور، یک «سرکار» ناحیه را تشکیل می‌داده‌اند. این شهر در دوره اکبر ۶۳-۰۱۴ق/۵۵۶- ۶۰۵م جایگاه گروهی از مخالفان حکومت بود. [۹]
Bbur، Z M، ج۱، ص۶۶۰، B bur - N ma، tr A S Beveridge، New Delhi، ۱۹۷۴.
[۱۰]
ابوالفضل علامی، اکبرنامه، ج۱، ص۸۶-۸۷، به کوشش عبدالرحیم، کلکته، ۸۸۶م.
۳ - علت اهمیت بکسراهمیت بکسر در تاریخ به سبب نبردی است که بین اتحادیه‌ای از نیروهای مسلمان متشکل از سپاه شجاع‌الدوله میرقاسم نواب اوده و شاه عالم ثانی ۱۷۳-۲۲۱ق/۷۶۰-۸۰۶م با نیروهای مجهز انگلیسی در ۱۷۸ق/۷۶۴م در این محل در گرفت و منجر به شکست نیروهای متحد گردید. [۱۱]
شاهنوازخان، مآثرالامرا، ج۱، ص۷۱، به کوشش اشرف علی، کلکته، ۸۹۰م.
[۱۲]
سلیم، غلامحسین، ج۱، ص۸۱، ریاض‌السلاطین، به‌کوشش عبدالحق‌عابد، کلکته، ۸۹۰م.
[۱۳]
Smith، V A، ج۱، ص۷۲ -۷۱.، The Oxford History of India، ed P، Spear، Oxford، ۱۹۵۸.
[۱۴]
Chatfield، R، Social، Political، Historical and Commercial Review of Hindoostan، New Delhi، ۱۹۸۳، ص۹۶.
پس از این نبرد حوزه حکومت کمپانی هند شرقی انگلیس در بنگال گسترش یافت و نخستین‌قدم برای دست‌اندازی بر سرزمین‌های جدید در شبه‌قاره هند آغاز گردید و پادشاهان بابری تحت نفوذ انگلیسیان در آمدند. [۱۵]
Ikram، S M، ج۱، ص۶۶ -۶۵، History of Muslim Civilization in India and Pakistan، Lahore، ۱۹۸۲.
[۱۶]
Srivastava، A L، ج۱، ص۳۰۰-۳۰۱.، Shuja - ud - Daulah of Awadh، Agra، ۱۹۷۴.
۴ - فهرست منابع(۱) ابوالفضل علامی، اکبرنامه، به کوشش عبدالرحیم، کلکته، ۸۸۶م. (۲) سلیم، غلامحسین، ریاض‌السلاطین، به‌کوشش عبدالحق‌عابد، کلکته، ۸۹۰م. (۳) شاهنوازخان، مآثرالامرا، به کوشش اشرف علی، کلکته، ۸۹۰م. (۴) Asiatica. (۵) An Atlas of India، Delhi، ۱۹۹۰. (۶) Bbur، Z M، B bur - N ma، tr A S Beveridge، New Delhi، ۱۹۷۴. (۷) Britannica، micropaedia، ۱۹۷۸. (۸) Chatfield، R، Social، Political، Historical and Commercial Review of Hindoostan، New Delhi، ۱۹۸۳. (۹) Dey، N L، The Geographical Dictionary of Ancient and Mediaeval India، Lahore، ۱۹۸۴. (۱۰) Ikram، S M، History of Muslim Civilization in India and Pakistan، Lahore، ۱۹۸۲. (۱۱) ۲ EI. (۱۲) The Imperial Gazetteer of India، New Delhi، ۱۹۱۸. (۱۳) Smith، V A، The Oxford History of India، ed P، Spear، Oxford، ۱۹۵۸. (۱۴) Srivastava، A L، Shuja - ud - Daulah of Awadh، Agra، ۱۹۷۴. ۵ - پانویس
۶ - منبعدانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «بکسر »، شماره۴۹۹۱. |