اساس (مفردات‌نهج‌البلاغه)اساس یکی از مفردات نهج البلاغه به معنای پایه و اصل می‌باشد و در بیان نورانی حضرت امیر (علیه‌السلام)، اهل بیت (صلوات‌اللّه‌علیهم) با همین کلمه معرفی شده‌اند. ۱ - مفهومشناسیاساس عبارت است از پایه و اصل. ۲ - توصیف آل پیامبرامام علی (علیه‌السلام) در رابطه با آل محمد (صلی‌اللّه‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرموده‌اند: «لا یقاس بآل محمد (صلی‌اللّه‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) من هذه الامة احد... هم اساس الدین و عماد الیقین الیهم یفیء الغالی و بهم یلحق التّالی و لهم خصائص حق الولایة و فیهم الوصیة و الوراثة؛ هیچ کس از این امت با آل محمد (صلی‌اللّه‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) مقایسه و سنجیده نمی‌شود، آنها اساس و پایۀ دین و ستون یقین‌اند، آدم غالی به آنها بر می‌گردد و عقب مانده به آنها لا حق می‌شود خصوصیت‌ها و برجستگی‌های حق ولایت برای آن‌هاست. وصی و وارث رسول (صلی‌اللّه‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) آنها هستند.» تعبیر عجیبی است از اهل بیت (صلوات‌اللّه‌علیهم) است. ۳ - واژهشناسیجمع اساس، آساس است. چنان‌که آن حضرت (علیه‌السلام) دربارۀ دین اسلام، فرموده: «فهو دعائم اساخ فی الحق اسناخها و ثبّت لها آساسها؛ اسلام ستون‌هایی است که خداوند پایه‌های آنها را در حق ثابت کرده و اساس‌های آنها را استوار فرموده است.» «ساخ» یعنی در شیء نرمی فرو رفت «اسناخ» به معنی اصول و ریشه‌هاست. [۳]
جوهری، أبونصر، الصحاح تاج اللغة و صحاح العربیة، ج۱، ص۴۲۳، بیروت، دار العلم للملایین، چ چهارم، ۱۴۰۷.
در بعضی نسخ نهج البلاغه، به جای اساس «اسس» نقل شده است.۴ - پانویس
۵ - منبع• قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «اساس»، ص۵۰. |