ناحیه براربِرار، ناحیه‌ای قدیمی در شرق ایالت مهارشترا در غرب کشور هندوستان بود. در دوره باستان این ناحیه را چنانکه در کتابهای مذهبی هندوان نیز آمده است، ویداربها می‌نامیدند. [۱]
Law, B C, Historical Geography of Ancient India, Delhi, ۱۹۸۴، ج۱، ص۳۴۱.
[۲]
The Imperial Gazetteer of India, New Delhi, ۱۹۸۱، ج۷، ص۳۶۵-۳۶۶..
ابوالفضل علامی نام اصلی آن را «وردانت» آورده، و گفته است که «وردا» نام رودی، و «نت» به معنی کنار است. [۳]
ابوالفضل علامی، آیین اکبری، ج۱، ص۴۷۶، به کوشش بلوخمان، کلکته، ۱۸۷۲م.
۱ - جایگاه سلسله مختلف هندوبرار دارای پیشینه کهن تاریخی است و از بسترهای فرهنگ مهارشترایی، و جایگاه سلسله‌های مختلف هندو مذهب بوده است. [۴]
The Imperial Gazetteer of India, New Delhi, ۱۹۸۱، ج۷، ص۳۶۶.
[۵]
Joshi, P M, X Historical Geography of Medieval Deccan n , History of Medieval Deccan, Hydarabad, ۱۹۷۴, vol I، ج۱، ص۱۶..
ایلچپور از شهرهای ناحیه برار در ۶۹۵ق/۱۲۹۶م در دوره سلطان علاءالدین خلجی (۶۹۵ - ۷۱۵ق/ ۱۲۹۶- ۱۳۱۵م) به تصرف مسلمانان درآمد؛ اما با دریافت غرامت سنگین دوباره به حکمران هندو مذهبش بازگردانده شد. در ۷۱۹ق/ ۱۳۱۹م برار ضمیمه سرزمینهای سلاطین دهلی گردید و در دوره سلطه بهمنیان دکن یکی از استانهای پنجگانه قلمرو آنان بود. پس از سقوط بهمنیان (۹۳۲ق/۱۵۲۶م)، برار جایگاه حکومت سلسله عمادشاهیان گردید و گسترش و توسعه فرهنگی چشمگیری یافت. [۶]
محمدقاسم فرشته، تاریخ، ج۲، ص۱۷۴- ۱۷۵، کانپور، ۱۲۹۰ق/ ۱۸۷۴م.
[۷]
ضیاءالدین برنی، تاریخ فیروزشاهی، ج۱، ص۳۳۸-۳۳۹، ترجمه معین الحق، لاهور، ۱۹۹۱م.
[۸]
Husaini, S A Q, Bahman Sh h, Calcutta, ۱۹۶۰، ج۱، ص۱۴۸ -۱۴۷.
[۹]
Haig, W, X The Five Kingdoms of the Deccan n , The Cambridge History of India, Cambridge, ۱۹۲۸, vol III، ج۱، ص۷۰۸..
برار از ۱۰۰۴ق/۱۵۹۶م به تصرف نیروهای اکبرشاه بابری درآمد و یکی از صوبه‌های دوازدهگانه سرزمین بابریان گردید. [۱۰]
ابوالفضل علامی، آیین اکبری، ج۱، ص۴۷۶-۴۷۷، به کوشش بلوخمان، کلکته، ۱۸۷۲م.
[۱۱]
۷۴۳،۷۴۴، ابوالفضل علامی، ج۳، ص۷۰۲، اکبرنامه، به کوشش عبدالرحیم، کلکته، ۱۸۸۶م.
[۱۲]
Haig, W, X The Five Kingdoms of the Deccan n , The Cambridge History of India, Cambridge, ۱۹۲۸, vol III، ج۱، ص۴۶۵-۴۶۶..
۲ - در دوره حکمرانان مختلفدر دوره ضعف حکومت بابریان و پس از اورنگ زیب در آغاز سده ۱۲ق آصف جاهیان حکومتی شبه مستقل در دکن تشکیل دادند که برار نیز تحت فرمان آن قرار گرفت. در ۱۱۵۱ق/۱۷۳۸م بخشی از برار به تصرف مراتهه‌ها درآمد و تا ۱۲۱۸ق/۱۸۰۳م تحت فرمان آنان بود. در این دوره برار مورد نزاع مراتهه‌ها و حکمرانان آصف جاهی بود و آسیبهای فراوانی به آن وارد شد. انگلیسیان پس از شکست مراتهه‌ها در ۱۸۰۳م برار را دوباره ضمیمه سرزمین آصف جاهیان کردند. در ۱۲۶۹ق/۱۸۵۳م برار تحت فرمان حکومت استعماری انگلیس قرار گرفت. [۱۳]
The Imperial Gazetteer of India, New Delhi, ۱۹۸۱، ج۷، ص۳۶۹-۳۷۱.
[۱۴]
Yapp, M E, Strategies of British India, Oxford, ۱۹۸۰، ج۱، ص۱۵۷ -۱۵۶.
[۱۵]
EI ۲، ج۱، ص۱۱۷۰..
۳ - آثار فرهنگ اسلامیآثار و بناهایی از دوره گسترش فرهنگ اسلامی در برار باقی مانده است. بیشتر این آثار مساجد کوچک و بزرگی است که در شهرهای مختلف برار بنا گردیده، و مربوط به دوره‌های مختلف حکومت مسلمانان در این ناحیه است. از ویژگی این مساجد، وجود چند گنبد و ۵ در ورودی است، مانند مسجد جامع گاویل گره، مسجد جامع ناندرا و مسجد جامع ایلچپور. باقی‌مانده بناهای دیگر نیز در برار دیده می‌شود که می‌توان از بنارانی محل، دژ نارنالا - با معماری هند و ایرانی - و از بنایی به نام عمیدگاه در ایلچپور نام برد. چند کتیبه مانند کتیبه‌های دژ گاویل گره، بالاپور، دژ نارنالا و داکولا به زبانهای فارسی و عربی در برار باقی مانده است. [۱۶]
Desai, Z A, X Bahman/ Succession States n , History of Medieval Deccan, Hyderabad, ۱۹۷۴, vol II، ج۱، ص۲۶۱ -۲۵۶.
[۱۷]
Haig, W, X The Five Kingdoms of the Deccan n , The Cambridge History of India, Cambridge, ۱۹۲۸, vol III، ج۱، ص۱۰-۱۹..
۴ - حضور مسلمانان در ناحیه برارحضور و اقامت مسلمانان در ناحیه برار به دوره سلاطین دهلی باز می‌گردد. در دوره حکومت آصف جاهیان در دکن مهاجرت مسلمانان به شهرهای مختلف برار افزایش یافت. مسلمانانی که در ناگپور زندگی می‌کنند، بازماندگان صنعتگران مسلمانی هستند که توسط حکمران هندو مذهب برار برای زیباسازی شهر به آنجا منتقل گردیدند. شماری از مسلمانان، بازرگانانی هستند که از بمبئی و گجرات به این ناحیه آمدند، و گروهی دیگر، از هندوان طبقات پایین بودند که به اسلام گرویدند. [۱۸]
مشیرالحسن، جنبش اسلامی و گرایشهای قومی در مستعمره هند، ج۱، ص۲۴۴- ۲۴۵، ترجمه حسن لاهوتی، تهران، ۱۳۶۷ش.
[۱۹]
مشیرالحسن، جنبش اسلامی و گرایشهای قومی در مستعمره هند، ج۱، ص۲۴۸، ترجمه حسن لاهوتی، تهران، ۱۳۶۷ش.
۵ - فهرست منابع(۱) ابوالفضل علامی، آیین اکبری، به کوشش بلوخمان، کلکته، ۱۸۷۲م. (۲) ابوالفضل علامی، اکبرنامه، به کوشش عبدالرحیم، کلکته، ۱۸۸۶م. (۳) ضیاءالدین برنی، تاریخ فیروزشاهی، ترجمه معین الحق، لاهور، ۱۹۹۱م. (۴) محمدقاسم فرشته، تاریخ، کانپور، ۱۲۹۰ق/ ۱۸۷۴م. (۵) مشیرالحسن، جنبش اسلامی و گرایشهای قومی در مستعمره هند، ترجمه حسن لاهوتی، تهران، ۱۳۶۷ش. (۶)، A, The Ancient Geography of India, Varanasi, ۱۹۶۳. (۷) Desai, Z A, X Bahman/ Succession States n , History of Medieval Deccan, Hyderabad, ۱۹۷۴, vol II. (۸) EI ۲. (۹) Haig, W, X The Five Kingdoms of the Deccan n , The Cambridge History of India, Cambridge, ۱۹۲۸, vol III. (۱۰) id, X Some Inscriptions in Berar n , Epigraphia Indo - Moslemica, New Delhi, ۱۹۸۷. (۱۱) Husaini, S A Q, Bahman Sh h, Calcutta, ۱۹۶۰. (۱۲) The Imperial Gazetteer of India, New Delhi, ۱۹۸۱. (۱۳) Joshi, P M, X Historical Geography of Medieval Deccan n , History of Medieval Deccan, Hydarabad, ۱۹۷۴, vol I. (۱۴) Law, B C, Historical Geography of Ancient India, Delhi, ۱۹۸۴. (۱۵) Yapp, M E, Strategies of British India, Oxford, ۱۹۸۰. ۶ - پانویس
۷ - منبعدانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «برار»، شماره۴۶۸۴. |