مقدمه عرفیمقدمه عرفی، امر تعیین شده به عنوان مقدمه ، توسط عرف می باشد. ۱ - تعریفمقدمه عرفی، مقدمه‌ای است که تحقق ذی المقدمه در نظر عرف و عادت بر تحقق آن متوقف است، گرچه در نزد عقل ، تحقق ذی المقدمه بدون آن امکان دارد، مانند: ورود به خانه که در نظر عرف؛ از طریق گذشتن از در خانه صورت می‌گیرد، گرچه ازنظر عقلی، می‌توان از دیوار نیز وارد خانه شد. ۲ - صورتهای مختلف مقدمه عرفیاین مقدمه به دو صورت تصور شده است: ۲.۱ - صورت اولمقدمه عرفی، گاهی به گونه‌ای است که جدایی آن از ذی المقدمه در عرف احتمال داده می‌شود، مانند: رفتن به حج از ایران که عرفاً با هواپیما و یا اتومبیل صورت می‌گیرد، هر چند در نزد عرف امکان پیاده رفتن نیز وجود دارد، اما سیره و عادت عرف بر خلاف آن است. شکی نیست که این گونه مقدمه از بحث مقدمه واجب خارج است، زیرا ملاک مقدمیت ، که انتفای ذی المقدمه هنگام انتفای مقدمه است، در این جا وجود ندارد. ۲.۲ - صورت دوممقدمه عرفی، گاهی به گونه‌ای است که در نزد عرف، امکان جدایی آن از ذی المقدمه وجود ندارد، هر چند در نظر عقل، امکان انفکاک هست، مانند: استفاده از وسیله بالابر، برای صعود به ساختمان بلند، زیرا عادتاً انسان نمی‌تواند پرواز کند، گرچه پرواز انسان محال عقلی نیست. این قسم در محل نزاع (مقدمه واجب)، داخل است. [۱]
منهاج الاصول، عراقی، ضیاء الدین، ج۱، ص (۲۸۰-۲۷۹).
[۵]
کفایة الاصول، فاضل لنکرانی، محمد، ج۲، ص۱۸۰.
[۶]
سیری کامل در اصول فقه، فاضل لنکرانی، محمد، ج۴، ص (۵۳۹-۵۳۵).
[۹]
منتهی الاصول، بجنوردی، حسن، ص۲۸۴.
[۱۰]
تقریرات اصول، شهابی، محمود، جزء ۲، ص۶۵.
۳ - پانویس
۴ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۷۸۰، برگرفته از مقاله «مقدمه عرفی». |