مسائل فقهیة (کتاب)مؤلف عبد الحسین بن یوسف بن جواد بن سید ابراهیم شرف الدین موسوی عاملی، معروف به سید عبد الحسین شرف الدین موسوی متوفای ۱۳۷۷ هجری قمری می‌باشد. ۱ - درباره کتابکتاب مسائل فقهیه از معتبرترین و مهم‌ترین کتب فقه مقارنه‌ای و استدلالی علمای معاصر می‌باشد. در این کتاب مسائلی که بیشتر محل برخورد نظریات و معرکۀ آراء بوده با روشی بسیار دقیق و علمی و با متنی متین و منسجم ارائه شده است که این کتاب را از نظائرش ممتاز می‌نماید. ۲ - تالیفاتمؤلف علاوه بر این کتاب دارای تالیفات دیگری در تقریب بین مذاهب اسلامی و فقه مقارنه‌ای می‌باشد که عبارتند از: المراجعات - الفصول المهمة - حواشی بر کتب عامه - اجوبة مسائل موسی جار الله - النجعة فی احکام المتعة - النصوص الجلیة فی الامامة. ۳ - اهمیت و اعتبارذهن خلاق و نکته سنج، ذوق سلیم، احاطۀ وی به مبانی و نظریات عامه و شیعه ، تلاش وی برای تقریب بین مذاهب، کتب وی را از جایگاه خاصی برخوردار نموده است و از وی آنچنان شخصیت برجسته‌ای ساخته است که علامۀ بزرگ آقا بزرگ تهرانی دربارۀ وی می‌نویسد: کان من اکبر دعاة الوحدة الاسلامیة و التقریب بین المذاهب و قد دعا الی توحید الصف و جمع الکلمة... کان اول تالیفه فی هذا الموضوع کتابه الجلیل «الفصول المهمة فی تالیف الامة». [۶]
نقباء البشر، شیخ آقا بزرگ تهرانی، ج۳، ص۱۰۸۲.
متاسفانه در مورد این کتاب در تراجم مشهور همچون اعیان الشیعة و الذریعة مطلب خاصی دیده نمی‌شود و حتی نام کتاب ذکر نشده است و فقط در نقباء البشر، آقا بزرگ تهرانی دربارۀ آن می‌نویسد: من تصانیفه المسائل الفقهیة طبع مرة بعد مرة. [۷]
نقباء البشر، شیخ آقا بزرگ تهرانی، ج۳، ص۱۰۸۸.
این کتاب به امر مرجع و زعیم حوزه‌های علمیه حضرت آیة الله العظمی خویی منتشر شده است. ۴ - تاریخ تالیفبا توجه به ارجاع مؤلف در صفحۀ ۴۴ به کتاب ابو هریره که در سال ۱۳۳۰ یا ۱۳۶۵ قمری در صیدا چاپ شده است با عبارت «کتاب منتشر له افردناه» مشخص می‌شود که کتاب مسائل فقهیه پس از سال ۱۳۳۰ یا ۱۳۶۵ تالیف شده است. [۹]
نقباء البشر، شیخ آقا بزرگ تهرانی، ج۳، ص۱۰۸۶.
[۱۰]
نقباء البشر، شیخ آقا بزرگ تهرانی، ج۳، ص۱۰۸۷.
و با توجه به تاریخ وفات وی تالیف آن قبل از سال ۱۳۷۷ به پایان رسیده است.۵ - زمان چاپاین کتاب مکررا چاپ شده است و با توجه به این که در چاپ موجود کتاب بعد از نام مؤلف از عبارت «قدس الله سره» استفاده شده و همین طور پس از نام آیت‌الله خویی متوفای ۱۴۱۳ هجری قمری تعبیر به «دام ظله» شده است بنابراین کتاب بین سال‌های ۱۳۷۷ تا ۱۴۱۳ ق در چاپخانۀ نینوا در تهران و به دستور آیة الله العظمی خویی چاپ شده است. ۶ - ناشرناشر و جمع آوری کنندۀ کتاب موجود، نور الدین شرف الدین برادرزادۀ مؤلف می‌باشد. ۷ - مطالب کتابدر خلال مباحث کتاب ۱۰ مسالۀ اختلافی که مربوط به طهارت ، نماز و روزۀ مسافر و نکاح متعه است مطرح شده که عبارتند از: جمع بین نماز ظهر و عصر یا مغرب و عشاء - آیا بسم الله، آیۀ قرآنی است - استحباب یا وجوب قرائت در نماز - رکن بودن تکبیرة الاحرام - مسائل مربوط به نماز شکسته و افطار کردن مسافر - نکاح متعه - مسح پاها - مسح بر جوراب و کفش - مسح بر عمامه - مسح گوش‌ها ویژگی‌ها قلم رسا و روان، محتوای عمیق، وسعت اطلاعات بر فقه شیعه و سنی چه از علمای معاصر و چه قدماء از ویژگی‌های بارز این کتاب می‌باشد. ۸ - ویژگیهاهمچنان که علامۀ بزرگوار آقا بزرگ تهرانی در نقباء البشر ذکر نموده است احاطۀ مؤلف به علوم مختلف اسلامی همچون کلام ، فلسفه ، اصول، فقه، تفسیر ، حدیث ، تاریخ، ادبیات و دقت نظر و نظریات محققانۀ وی در کنار مجاهدت و تلاش او در راه دفاع از مذهب حق و تقریب بین مذاهب، شخصیت او و کتاب‌های او را نسبت به سایرین برجسته و متمایز ساخته است. ارادت و اخلاص مؤلف به ائمۀ معصومین علیهم‌السّلام در جای جای کتاب مشهود است و تعابیری همچون، سفن نجاة امة، عروة الوثقی ، عدل کتاب الله، وارثین علم و حکمت، حجت و والاترین انسان‌ها نسبت به پیامبر اسلام صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم نشانگر ارادت خاص وی به مقام این ذخائر الهی بر روی زمین است. در بحث اجماع وی ملاک اجماع را تبعیت از ائمۀ معصومین علیهم‌السّلام می‌داند، آنجایی که می‌نویسد: اجمع الامامیة، تبعا لائمة العترة الطاهرة. احاطۀ مصنف به روایات عامه باعث شده که در بسیاری از موارد وی در اثبات نظریات شیعه، به روایات آنان استناد نماید. مثلا در بحث وجود قصر نماز در صفحۀ ۵۹ می‌نویسد: احتج الامامیة لوجوب التقصیر بصحاح من طریق الجمهور. استناد به مباحث اصولی و ارجاع تفصیل آنها به کتب اصولی از دیگر ویژگی‌های کتاب است. از مهم‌ترین خصوصیات کتاب همچنان که در مقدمۀ ناشر آمده است این که مؤلف از بحث مسائل غیر ضروری اختلافی خودداری نموده است و صرفا مباحثی را که بحث و جدل در آنها اشکار و معرکه و محل بحث بوده‌اند بررسی نموده است. ۹ - پانویس
۱۰ - منبعنرم افزار جامع فقه اهل بیت، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. |