محمد بن ابراهیم تتاییتَتایی، شمس الدین محمدبن ابراهیم، مکنی به ابوعبداللّه فقیه مالکی و قاضی قرن دهم مصر است. ۱ - مشخصاتوی را منسوب به تتا، یکی از روستاهای منوفیه مصر، دانسته اند. منابع تاریخ تولد وی را ذکر نکرده اند، اما شاگردش، عبدالقادر بقلی مالکی، ولادت او را اوایل ۸۵۵ بیان کرده است. سال وفات تتایی را نیز، به اختلاف ، از ۹۳۷ تا ۹۴۲ آورده اند [۱]
ابن عماد، شذرات الذهب فی اخبار من ذهب، ج۸، ص۲۲۴، بیروت: دارالافاق الجدیدة، (بی تا).
[۲]
نجم الدین محمدبن محمد غزّی، الکواکب السائرة باعیان المئة العاشرة، ج۲، ص۲۱، بیروت ۱۹۷۹.
[۳]
یاقوت حموی، ج۱، ص۳۳۳، یاقوت حموی، معجم البلدان، بیروت ۱۹۹۵
[۴]
محمدبن یحیی بدرالدین قرافی، ج۱، ص۱۸۶، پانویس ۱۱، توشیح الدیباج و حلیة الابتهاج، تحقیق و تقویم احمد شتیوی، بیروت ۱۴۰۳/ ۱۹۸۳.
از نحوه زندگی وی اطلاع چندانی در دست نیست. در منابع او را دانشمندی فاضل و متدین معرفی کرده‌اند که مدتی به کار قضا مشغول بوده، سپس به تدریس و تألیف روی آورده، و در علم فرایض توانا بوده است. ۲ - تالیفاتاز تتایی آثار مشهور متعددی باقی‌مانده که برخی از آن‌ها به چاپ رسیده است . [۵]
سرکیس، ج۲، ستون ۱۶۲۵.
وی در فروع فقه مالکی بر مختصر الشیخ خلیل دو شرح دارد: جواهرالدُّرر به صورت مختصر و فتح الجلیل که مفصّل است. آثار دیگر وی عبارت‌اند از: البهجة السنیة فی حل الاشارات السنیة؛ تنویر المقالة فی شرح الرسالة در فقه، که به اختلاف منسوب به ابی زید قیروانی و یوسف بن حسن تتایی است؛ خطط السّداد و الرشد بشرح نظم مقدمة ابن رشد. [۶]
اسماعیل بغدادی، هدیة العارفین، ج۲، ستون ۲۳۶، در حاجی خلیفه، ج۶.
[۷]
اسماعیل بغدادی، ایضاح المکنون، ج۱، ستون ۲۰۱، در حاجی خلیفه، ج۳ـ۴.
[۸]
اسماعیل بغدادی، ایضاح المکنون، ج۱، ستون ۳۳۴، در حاجی خلیفه، ج۳ـ۴.
[۹]
اسماعیل بغدادی، ایضاح المکنون، ج۱، ستون ۴۳۱، در حاجی خلیفه، ج۳ـ۴.
[۱۰]
اسماعیل بغدادی، ایضاح المکنون، ج۲، ستون ۴۴۹، در حاجی خلیفه، ج۳ـ۴.
[۱۱]
محمدبن یحیی بدرالدین قرافی، توشیح الدیباج و حلیة الابتهاج، ج۱، ص۱۸۶، تحقیق و تقویم احمد شتیوی، بیروت ۱۴۰۳/ ۱۹۸۳.
۳ - فهرست منابع(۱) ابن عماد، شذرات الذهب فی اخبار من ذهب، بیروت: دارالافاق الجدیدة، (بی تا). (۲) محمدبن یحیی بدرالدین قرافی، توشیح الدیباج و حلیة الابتهاج، تحقیق و تقویم احمد شتیوی، بیروت ۱۴۰۳/ ۱۹۸۳. (۳) اسماعیل بغدادی، ایضاح المکنون، ج۱ـ۲، در حاجی خلیفه، ج۳ـ۴. (۴) اسماعیل بغدادی، هدیة العارفین، ج۲، در حاجی خلیفه، ج۶. (۵) سرکیس. (۶) نجم الدین محمدبن محمد غزّی، الکواکب السائرة باعیان المئة العاشرة، بیروت ۱۹۷۹. (۷) یاقوت حموی، معجم البلدان، بیروت ۱۹۹۵. ۴ - پانویس
۵ - منابعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «محمد بن ابراهیم تتایی»، شماره۳۲۶۴. |