محسن بن شریف نجفی جواهریجواهری، آل، خاندان علمی شیعی در قرن سیزدهم تا پانزدهم در عراق است. یکی از شخصیت‌های این خاندان محسن بن شریف نجفی جواهری است. ۱ - معرفی اجمالیشیخ محسن جواهری، فقیه و ادیب و شاعر بود. وی در ۱۲۹۵ در نجف به‌دنیا آمد. ۲ - اساتیداز میرزا حسین نائینی و شیخ‌الشریعه اصفهانی (متوفی ۱۳۳۹) مراتب بالای فقه و اصول را فراگرفت و از میرزای نائینی اجازه اجتهاد گرفت. وی حکمت و کلام را نیز آموخت. [۱]
جعفر بن باقر آل‌محبوبه، ماضی النجف و حاضرها، ج۲، ص۱۲۴ـ ۱۲۵، بیروت ۱۴۰۶/ ۱۹۸۶.
۳ - شاگردانبرخی از شاگردانش، عبداللّه بن محمدصالح قطیفی، سیدعلی وداعی، علی شرقی (متوفی ۱۳۸۴) و حسین قدیحی بودند. [۲]
محسن جواهری، الفرائد الغوالی علی شواهد الامالی السیدالمرتضی، ج۱، مقدمه محمدحسن جواهری، ص «ف»، چاپ محمدحسن جواهری، نجف: مطبعه الاداب.
[۳]
علی خاقانی، شعراء الغری، ج۷، ص۲۴۰، نجف ۱۳۷۳/۱۹۵۴، چاپ افست قم ۱۴۰۸.
۴ - فعالیتهااو پس از سفری به بحرین، به خوزستان رفت و در فَلاحیه (شادِگان) سکونت گزید و در آن شهر مقبولیت عام یافت. در جریان جنگ جهانی اول (۱۹۱۴ـ ۱۹۱۸) و حمله انگلستان به عراق، شیخ‌محسن در کنار دیگر فقهای عراق، مانند سیدمحمدسعید حَبّوبی، در جهاد با انگلیس شرکت کرد و مجروح شد. پس از شکست عراق، وی به نجف رفت و پس از مدتی به فلاحیه بازگشت. در ۱۳۰۸ شبه اهواز رفت و به تصدی امور دینی مردم پرداخت. در ۱۳۱۵ ش، به علت بیماری، بر بازگشت به نجف مصمم شد و در بصره وفات یافت. پیکرش را در مراسم باشکوهی تا نجف تشییع کردند و در مقبره خانوادگی‌شان به خاک سپردند. [۴]
علی خاقانی، شعراء الغری، ج۷، ص۲۴۰ـ۲۴۲، نجف ۱۳۷۳/۱۹۵۴، چاپ افست قم ۱۴۰۸.
[۵]
جعفر بن باقر آل‌محبوبه، ماضی النجف و حاضرها، ج۲، ص۱۲۴، بیروت ۱۴۰۶/ ۱۹۸۶.
۵ - آثارشیخ محسن جواهری شاعری توانا بوده و اشعار فراوانی سروده است. [۶]
علی خاقانی، شعراء الغری، ج۷، ص۲۴۳ـ ۲۵۵، نجف ۱۳۷۳/۱۹۵۴، چاپ افست قم ۱۴۰۸.
برخی از آثار او عبارت‌اند از: الفَرائدُ الغَوالی علی شواهد الاَمالی، که شرحی است بر الامالی سیدمرتضی، و جلد ۱ـ۳ آن در سال‌های ۱۹۶۶ ـ ۱۹۶۷ در نجف چاپ شده است؛ نَهْجُ السّداد فی شرح نجاه العباد؛ حاشیه بر کفایة الاصول؛ القلائد الدرر فی امامه الائمه الاثنی‌عشر؛ تصحیح و شرح دیوان ابن‌خیاط دمشقی (متوفی ۵۱۷)؛ شرحی بر الشهاب‌الثاقب، اثر منظوم سیدمحمدباقر طباطبایی حائری (متوفی ۱۳۳۱) درباره اثبات امامت علی (علیه‌السلام) و فرزندان ایشان [۷]
محسن جواهری، الفرائد الغوالی علی شواهد الامالی السیدالمرتضی، ج۱، مقدمه محمد حسن جواهری، ص «ق ـ ر»، چاپ محمدحسن جواهری، نجف: مطبعه الاداب.
[۸]
محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعه الی تصانیف الشیعه، ج۱، ص۴۶۲، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
[۹]
محمدهادی امینی، معجم‌المطبوعات النجفیه: منذ دخول الطباعه الی نجف حتی الان، ج۱، ص۱۷۴، نجف ۱۳۸۵/ ۱۹۶۶.
[۱۰]
کورکیس عواد، الذخائر الشرقیه، ج۱، ص۵۴۳، چاپ جلیل عطیه، بیروت ۱۹۹۹.
[۱۱]
سیدمحسن امین، مستدرکات اعیان الشیعه، ج۵، ص۲۹۹، بیروت ۱۴۰۸ـ ۱۴۱۶/۱۹۸۷ـ۱۹۹۶.
دیوان شعر که فرزندش، محمدحسن، آن را جمع‌آوری کرده است؛ و منظومه‌هایی در علم کلام، تجوید و فقه. [۱۲]
محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعه الی تصانیف الشیعه، ج۱، ص۴۶۸، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
[۱۳]
محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعه الی تصانیف الشیعه، ج۹، ص۹۷۶، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
[۱۴]
محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعه الی تصانیف الشیعه، ج۲۳، ص۱۵۱۶، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
[۱۵]
محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعه الی تصانیف الشیعه، ج۲۳، ص۱۲۵، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
[۱۶]
محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعه الی تصانیف الشیعه، ج۲۶، ص۳۶، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
[۱۷]
محسن جواهری، الفرائد الغوالی علی شواهد الامالی السیدالمرتضی، ج۱، مقدمه محمد حسن جواهری، ص «ق ـ ر»، چاپ محمدحسن جواهری، نجف: مطبعه الاداب.
[۱۸]
محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعه الی تصانیف الشیعه، ج۸، ص۱۲۲، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
[۱۹]
محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعه الی تصانیف الشیعه، ج۱۱، ص۸۶، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
[۲۰]
علی خاقانی، شعراء الغری، ج۷، ص۲۴۲ـ۲۴۳، نجف ۱۳۷۳/۱۹۵۴، چاپ افست قم ۱۴۰۸.
۶ - پانویس
۷ - منبعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة‌المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «جواهری»، شماره۵۱۷۳. |