متزاحمینمتزاحمین، دو حکم شرعیِ غیر قابل جمع در مقام امتثال می‌باشند. و در اصول فقه کاربرد دارد. ۱ - تعریفمتزاحمین، عبارت است از دو حکم شرعی که از سوی شارع به مکلف رسیده، و در مقام جعل و تشریع با یکدیگر ناسازگاری ندارند، اما در ناحیه امتثال، مکلف قادر به انجام هر دو تکلیف نیست و تنها می‌تواند یکی از آن دو را به جا آورد، مانند:امر به نجات غریق و نهی از غصب ملک غیر، در جایی که نجات شخص غریق، بر غصب ملک غیر متوقف است. ۲ - بیان نمونهگاهی یکی از دو حکم متزاحم ، بر دیگری رجحان دارد، مانند:امر به نجات دو نفر که در حال غرق شدن هستند و یکی عالم متقی و دیگری جاهل عاصی است؛ در این جا نجات عالم متقی بر جاهل عاصی رجحان دارد و از این رو به آن، متزاحم متراجح می‌گویند، و گاهی هر دو حکم از هر نظر با یک دیگر مساوی هستند که به هر یک از آن‌ها متزاحم متعادل می‌گویند و مکلف در ادای یکی از دو حکم آزاد است. ۳ - عناوین مرتبطمتزاحم متراجح ؛ متزاحم متعادل . ۴ - پانویس
۵ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۶۸۸، برگرفته از مقاله «متزاحمین». |