قیاس صحیحقیاس صحیح، به‌معنای قیاس واجد تمام شرایط اعتبار است. ۱ - قیاس صحیح در اصطلاح منطقیشیخ الرئیس در منطق نجات و بهمنیار در التحصیل، قیاس را بر چند قسم دانسته‌اند: ۱. قیاسی که به حسب صورت هیچ خللی در آن نیست، و به حسب ماده هم از با ارزش‌ترین قضایا یعنی یقینیات تشکیل شده است. این قسم را، که همان قیاس برهانی است، "قیاس صحیح" و یا "قیاس حقیقی" نامیده‌اند. ۲. قیاسی که یا به حسب صورت دارای خلل و فاقد شرایط انتاج صحیح است، و یا به حسب ماده از قضایای باطل یعنی مشبهات و وهمیات تشکیل شده، و یا هم به حسب ماده و هم به لحاظ صورت دچار نقص و اشکال بوده و در صدد حق جلوه دادن باطل است. این قسم را، که همان قیاس مغالطی است، "قیاس فاسد" و یا "قیاس مشبّه به حقیقی" و "قیاس باطل" نامیده‌اند. ۳. قیاسی که غیر حقیقی اما نافع است. این قسم، شامل قیاس جدلی، که از آن به "قیاس مشبّه به یقینی" هم تعبیر شده، و قیاس خطابی و قیاس شعری می‌شود. بنابراین قیاس صحیح در اصطلاح منطقی، به‌معنای قیاس منتجِ مؤلَّف از یقینیات است. [۱]
ابوالحسن سالاری، بهمنیار بن مرزبان، التحصیل، ص۵.
[۲]
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق)، ج۲، ص۴۴۶.
۲ - قیاس صحیح در اصطلاح اصولیقیاس صحیح، در اصطلاح اصولی-فقهی، به قیاسی اطلاق می شود که معارض و مخالف کتاب و سنت نباشد و با تکیه بر نصوص شرعی و مقاصد عامه (اهداف کلی) شرع انجام می‌گیرد و به بیان دیگر، براساس فرض و گمان نباشد. [۶]
ابن سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (المنطق)، ج۲، ص۴۶۰.
۳ - مستندات مقالهدر تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است: • ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق). • ابوالحسن سالاری، بهمنیار بن مرزبان، التحصیل. • مظفر، محمدرضا، المنطق. • ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، النجاة. • مشکوةالدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه. ۴ - پانویس
۵ - منبعپایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «قیاس صحیح»، تاریخ بازیابی۱۳۹۶/۳/۲۹. فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۶۵۵، برگرفته از مقاله «قیاس صحیح». رده‌های این صفحه : قیاس
|