قضیه ضروریه عامقضیه ضروریه عام، به‌معنای قضیه دالّ بر امتناع و استحاله انفکاک محمول (اعم از ایجابی و سلبی) از موضوع است. ۱ - توضیح اصطلاحضرورت از مواد قضایا است و دو معنا دارد: معنای عام و معنای خاص. ضرورت به معنای عام عبارت است از امتناع و استحاله انفکاک محمول (اعم از ایجابی و سلبی) از موضوع؛ که اگر نسبت به ایجاب لحاظ شود (یعنی ضرورت وجود محمول برای موضوع)، "وجوب" گفته می‌شود که همان ضرورت به معنای خاص است، و اگر نسبت به سلب لحاظ شود (یعنی ضرورت سلب محمول از موضوع)، "امتناع" گفته می‌شود. پس وجوب و امتناع، در ضرورت به معنای عام (که شامل سلب و ایجاب است) مشترک‌اند. [۲]
قطب‌الدین رازی، محمد بن محمد، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رسالة الشمسیه، ص۱۰۱.
[۳]
مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد، ص۱۶۷.
[۴]
خوانساری، محمد، منطق صوری، ص۶۵-۶۶.
[۵]
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق)، ج۳، ص۱۲۰.
با توجه به دو کاربرد ضرورت، قضیه ضروریه هم دو معنای عام و خاص پیدا می‌کند. قضیه ضروریه در معنای عام، مقابل قضیه ممکنه قرار دارد و شامل قضیه ممتنعه و واجبه می‌شود. و قضیه ضروریه در معنای خاص، فقط شامل قضیه واجبه می‌گردد. [۶]
ابوالحسن سالاری، بهمنیار بن مرزبان، التحصیل، ص۶۸.
[۸]
تفتازانی، عبدالله بن شهاب‌الدين، الحاشیة علی تهذیب المنطق، ص۵۹.
[۹]
شهاب‌الدین سهروردی، یحیی بن حبش، منطق التلویحات، ص۲۷.
[۱۰]
گرامی، محمدعلی، منطق مقارن، ص۱۱۶-۱۱۷.
۲ - مستندات مقالهدر تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است: • گرامی، محمدعلی، منطق مقارن. • خوانساری، محمد، منطق صوری. • ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق). • مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد. • شهاب‌الدین سهروردی، یحیی بن حبش، منطق التلویحات. • ابوالحسن سالاری، بهمنیار بن مرزبان، التحصیل. • علامه حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید. • تفتازانی، عبدالله بن شهاب‌الدين، الحاشیة علی تهذیب المنطق. • خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس. • قطب‌الدین رازی، محمد بن محمد، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رسالة الشمسیه. • مشکوةالدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه. ۳ - پانویس
۴ - منبعپایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «قضیه ضروریه عام»، تاریخ بازیابی۱۳۹۶/۳/۲۰. رده‌های این صفحه : اصطلاحات منطقی | قضایای ضروریه
|