زمان تقریبی مطالعه: 28 دقیقه
 

قضاوت محمد (قرآن)





قضاوت بین مردم یکی از وظایف پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله بوده است. در این مقاله آیات مرتبط با قضاوت حضرت محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله معرفی می‌شوند.

فهرست مندرجات

۱ - قضاوت از وظایف پیامبرصلی‌الله‌علیه‌وآله
       ۱.۱ - عدم پیروی از هوای نفس در قضاوت
       ۱.۲ - قضاوت بر اساس تعالیم قرآن
۲ - منشأ تربیت پیامبرصلی‌الله‌علیه‌وآله برای قضاوت
۳ - علت رویگردانی از قضاوت پیامبرصلی‌الله‌علیه‌وآله
۴ - نتیجه رویگردانی از قضاوت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله
       ۴.۱ - عذاب دنیایی
       ۴.۲ - فسق
       ۴.۳ - گمراهی
       ۴.۴ - نفاق
۵ - قضاوت پیامبرصلی‌الله‌علیه‌وآله و منافقان
       ۵.۱ - اعراض از قضاوت پیامبرصلی‌الله‌علیه‌وآله
       ۵.۲ - علت عدم رجوع منافقان به پیامبرصلی‌الله‌علیه‌وآله
              ۵.۲.۱ - احسان به پیامبرصلی‌الله‌علیه‌وآله
              ۵.۲.۲ - احسان به متخاصمان
              ۵.۲.۳ - نیات پلید و پنهان
              ۵.۲.۴ - عدم تأمین منافعشان
              ۵.۲.۵ - بیماری دل
              ۵.۲.۶ - ستمگری
       ۵.۳ - توبیخ منافقان
۶ - قضاوت پیامبرصلی‌الله‌علیه‌وآله و یهود
       ۶.۱ - مراجعه یهودیان به پیامبرصلی‌الله‌علیه‌وآله
       ۶.۲ - علت مراجعه یهودیان به پیامبرصلی‌الله‌علیه‌وآله
              ۶.۲.۱ - تثبیت حکم تحریف شده
              ۶.۲.۲ - فرار از احکام تورات
              ۶.۲.۳ - رویگردانی از حکم پیامبرصلی‌الله‌علیه‌وآله
       ۶.۳ - شرط علمای یهود برای قبول قضاوت پیامبرصلی‌الله‌علیه‌وآله
       ۶.۴ - توطئه یهود در قضاوت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله
       ۶.۵ - مخیر بودن پیامبرصلی‌الله‌علیه‌وآله در قضاوت ورد آن
       ۶.۶ - عدم ایمان به قضاوت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله
       ۶.۷ - قضاوت عادلانه پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله بین یهودیان
۷ - قضاوت پیامبرصلی‌الله‌علیه‌وآله و اهل‌کتاب
۸ - نقش ایمان در پذیرش قضاوت پیامبرصلی‌الله‌علیه‌وآله
۹ - درخواست مردم عصر بعثت از پیامبرصلی‌الله‌علیه‌وآله
۱۰ - مرجع اصلی اختلافات
۱۱ - قضاوت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله در مورد بنی ابیرق
۱۲ - توطئه خائنان در قضاوت پیامبرصلی‌الله‌علیه‌وآله
       ۱۲.۱ - موانع تأثیر دسیسه خائنان
۱۳ - وجوب رجوع به پیامبرصلی‌الله‌علیه‌وآله در قضاوت
۱۴ - عدم قبول قضاوت محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله‌
۱۵ - قبول قضاوت محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله‌
       ۱۵.۱ - آثار قبول قضاوت محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله‌
              ۱۵.۱.۱ - از نشانه‌های ایمان واقعی
              ۱۵.۱.۲ - رهایی از کیفر گناهان
              ۱۵.۱.۳ - پاداش بزرگ الهی
              ۱۵.۱.۴ - رهایی از عذاب دوزخ
              ۱۵.۱.۵ - تقواپیشگی
              ۱۵.۱.۶ - رستگاری
۱۶ - موانع پذیرش قضاوت محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله‌
       ۱۶.۱ - افکار جاهلی‌
       ۱۶.۲ - گناه‌
۱۷ - پانویس
۱۸ - منبع

۱ - قضاوت از وظایف پیامبرصلی‌الله‌علیه‌وآله



••• حکمیّت و حلّ اختلاف مردم، از وظایف پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله:
۱. يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا ... فَإِنْ تَنازَعْتُمْ فِي شَيْ‌ءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللَّهِ وَ الرَّسُولِ‌ ....
۲. أَ لَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ يَزْعُمُونَ أَنَّهُمْ آمَنُوا بِما أُنْزِلَ إِلَيْكَ وَ ما أُنْزِلَ مِنْ قَبْلِكَ يُرِيدُونَ أَنْ يَتَحاكَمُوا إِلَى الطَّاغُوتِ وَ قَدْ أُمِرُوا أَنْ يَكْفُرُوا بِهِ‌ ... وَ إِذا قِيلَ لَهُمْ تَعالَوْا إِلى‌ ما أَنْزَلَ اللَّهُ وَ إِلَى الرَّسُولِ رَأَيْتَ الْمُنافِقِينَ يَصُدُّونَ عَنْكَ صُدُوداً.
۳. فَلا وَ رَبِّكَ لا يُؤْمِنُونَ حَتَّى يُحَكِّمُوكَ فِيما شَجَرَ بَيْنَهُمْ‌ ....
۴. إِنَّا أَنْزَلْنا إِلَيْكَ الْكِتابَ بِالْحَقِّ لِتَحْكُمَ بَيْنَ النَّاسِ بِما أَراكَ اللَّهُ‌ ....
۵. يا أَيُّهَا الرَّسُولُ لا يَحْزُنْكَ الَّذِينَ يُسارِعُونَ فِي الْكُفْرِ مِنَ الَّذِينَ قالُوا آمَنَّا بِأَفْواهِهِمْ وَ لَمْ تُؤْمِنْ قُلُوبُهُمْ وَ مِنَ الَّذِينَ هادُوا سَمَّاعُونَ لِلْكَذِبِ سَمَّاعُونَ لِقَوْمٍ آخَرِينَ لَمْ يَأْتُوكَ يُحَرِّفُونَ الْكَلِمَ مِنْ بَعْدِ مَواضِعِهِ يَقُولُونَ إِنْ أُوتِيتُمْ هذا فَخُذُوهُ وَ إِنْ لَمْ تُؤْتَوْهُ فَاحْذَرُوا .... فَإِنْ جاؤُكَ فَاحْكُمْ بَيْنَهُمْ أَوْ أَعْرِضْ عَنْهُمْ‌ ... وَ إِنْ‌ حَكَمْتَ فَاحْكُمْ بَيْنَهُمْ بِالْقِسْطِ ... وَ أَنْزَلْنا إِلَيْكَ الْكِتابَ بِالْحَقِّ مُصَدِّقاً لِما بَيْنَ يَدَيْهِ مِنَ الْكِتابِ وَ مُهَيْمِناً عَلَيْهِ فَاحْكُمْ بَيْنَهُمْ بِما أَنْزَلَ اللَّهُ وَ لا تَتَّبِعْ أَهْواءَهُمْ عَمَّا جاءَكَ مِنَ الْحَقِّ لِكُلٍّ جَعَلْنا مِنْكُمْ شِرْعَةً وَ مِنْهاجاً وَ لَوْ شاءَ اللَّهُ لَجَعَلَكُمْ أُمَّةً واحِدَةً وَ لكِنْ لِيَبْلُوَكُمْ فِي ما آتاكُمْ فَاسْتَبِقُوا الْخَيْراتِ إِلَى اللَّهِ مَرْجِعُكُمْ جَمِيعاً فَيُنَبِّئُكُمْ بِما كُنْتُمْ فِيهِ تَخْتَلِفُونَ‌ وَ أَنِ احْكُمْ بَيْنَهُمْ بِما أَنْزَلَ اللَّهُ‌ ... مقصود از «يحكّمونك» حكميّت رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله است.
۶. وَ إِذا دُعُوا إِلَى اللَّهِ وَ رَسُولِهِ لِيَحْكُمَ بَيْنَهُمْ إِذا فَرِيقٌ مِنْهُمْ مُعْرِضُونَ.
۷. إِنَّما كانَ قَوْلَ الْمُؤْمِنِينَ إِذا دُعُوا إِلَى اللَّهِ وَ رَسُولِهِ لِيَحْكُمَ بَيْنَهُمْ أَنْ يَقُولُوا سَمِعْنا وَ أَطَعْنا ....

••• قضاوت، از منصبهاى محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله:
فَلا وَ رَبِّكَ لا يُؤْمِنُونَ حَتَّى يُحَكِّمُوكَ فِيما شَجَرَ بَيْنَهُمْ‌ ....
... لِتَحْكُمَ بَيْنَ النَّاسِ بِما أَراكَ اللَّهُ‌ ....
... فَإِنْ جاؤُكَ فَاحْكُمْ بَيْنَهُمْ‌ ... وَ إِنْ حَكَمْتَ فَاحْكُمْ بَيْنَهُمْ بِالْقِسْطِ ....
وَ أَنْزَلْنا إِلَيْكَ الْكِتابَ بِالْحَقِّ مُصَدِّقاً لِما بَيْنَ يَدَيْهِ مِنَ الْكِتابِ وَ مُهَيْمِناً عَلَيْهِ فَاحْكُمْ بَيْنَهُمْ بِما أَنْزَلَ اللَّهُ‌ ... وَ أَنِ احْكُمْ بَيْنَهُمْ بِما أَنْزَلَ اللَّهُ‌ ....

۱.۱ - عدم پیروی از هوای نفس در قضاوت


موظّف بودن پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله به اجتناب از پیروی هوا و هوس مردم، در قضاوت:
وَ أَنْزَلْنا إِلَيْكَ الْكِتابَ بِالْحَقِّ مُصَدِّقاً لِما بَيْنَ يَدَيْهِ مِنَ الْكِتابِ وَ مُهَيْمِناً عَلَيْهِ فَاحْكُمْ بَيْنَهُمْ بِما أَنْزَلَ اللَّهُ وَ لا تَتَّبِعْ أَهْواءَهُمْ عَمَّا جاءَكَ مِنَ الْحَقِ‌ ....

۱.۲ - قضاوت بر اساس تعالیم قرآن


محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله، موظّف به قضاوت در ميان مردم، بر پايه تعالیم قرآن و شيوه‌هاى ارائه شده به او، از سوى خداوند:
۱. إِنَّا أَنْزَلْنا إِلَيْكَ الْكِتابَ بِالْحَقِّ لِتَحْكُمَ بَيْنَ النَّاسِ بِما أَراكَ اللَّهُ‌ ....
۲. وَ أَنْزَلْنا إِلَيْكَ الْكِتابَ بِالْحَقِّ مُصَدِّقاً لِما بَيْنَ يَدَيْهِ مِنَ الْكِتابِ وَ مُهَيْمِناً عَلَيْهِ فَاحْكُمْ بَيْنَهُمْ بِما أَنْزَلَ اللَّهُ وَ لا تَتَّبِعْ أَهْواءَهُمْ عَمَّا جاءَكَ مِنَ الْحَقِ‌ ... وَ أَنِ احْكُمْ بَيْنَهُمْ بِما أَنْزَلَ اللَّهُ وَ لا تَتَّبِعْ أَهْواءَهُمْ وَ احْذَرْهُمْ أَنْ يَفْتِنُوكَ عَنْ بَعْضِ ما أَنْزَلَ اللَّهُ إِلَيْكَ‌ ....

۲ - منشأ تربیت پیامبرصلی‌الله‌علیه‌وآله برای قضاوت



ربوبیّت الهی، منشأ تربيت محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله، براى تصدّى مقام قضاوت:
فَلا وَ رَبِّكَ لا يُؤْمِنُونَ حَتَّى يُحَكِّمُوكَ فِيما شَجَرَ بَيْنَهُمْ‌ ....

۳ - علت رویگردانی از قضاوت پیامبرصلی‌الله‌علیه‌وآله



رويگردانى از حكميّت پيامبراكرم صلی‌الله‌علیه‌وآله، نتيجه پیروی از هوای نفس:
۱. يا أَيُّهَا الرَّسُولُ لا يَحْزُنْكَ‌ ... وَ مِنَ الَّذِينَ هادُوا ... يَقُولُونَ إِنْ أُوتِيتُمْ هذا فَخُذُوهُ وَ إِنْ لَمْ تُؤْتَوْهُ فَاحْذَرُوا .... وَ إِنْ حَكَمْتَ فَاحْكُمْ بَيْنَهُمْ بِالْقِسْطِ ... مقصود از «إن أوتيتم هذا فخذوه ...» اين است كه یهود مى‌گفتند: در مورد حدّ زنا اگر محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله حكم به تازیانه كرد قبول كنيد و اگر حكم به رجم كرد قبول نكنيد. در واقع، ملاك، خواسته خودشان بود.
۲. وَ أَنْزَلْنا إِلَيْكَ الْكِتابَ بِالْحَقِّ مُصَدِّقاً لِما بَيْنَ يَدَيْهِ مِنَ الْكِتابِ وَ مُهَيْمِناً عَلَيْهِ فَاحْكُمْ بَيْنَهُمْ بِما أَنْزَلَ اللَّهُ وَ لا تَتَّبِعْ أَهْواءَهُمْ‌ ... وَ أَنِ احْكُمْ بَيْنَهُمْ بِما أَنْزَلَ اللَّهُ وَ لا تَتَّبِعْ أَهْواءَهُمْ‌ ....

۴ - نتیجه رویگردانی از قضاوت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله




۴.۱ - عذاب دنیایی


رويگردانى از حكميّت پيامبراكرم صلی‌الله‌علیه‌وآله، زمينه‌ساز گرفتارى به عذاب دنیایی:
۱. يا أَيُّهَا الرَّسُولُ لا يَحْزُنْكَ الَّذِينَ‌ ... وَ مِنَ الَّذِينَ هادُوا ... يَقُولُونَ إِنْ أُوتِيتُمْ هذا فَخُذُوهُ وَ إِنْ لَمْ تُؤْتَوْهُ‌ فَاحْذَرُوا وَ مَنْ يُرِدِ اللَّهُ فِتْنَتَهُ‌ ... لَهُمْ فِي الدُّنْيا خِزْيٌ‌ ....
۲. وَ أَنِ احْكُمْ بَيْنَهُمْ بِما أَنْزَلَ اللَّهُ وَ لا تَتَّبِعْ أَهْواءَهُمْ وَ احْذَرْهُمْ أَنْ يَفْتِنُوكَ عَنْ بَعْضِ ما أَنْزَلَ اللَّهُ إِلَيْكَ فَإِنْ تَوَلَّوْا فَاعْلَمْ أَنَّما يُرِيدُ اللَّهُ أَنْ يُصِيبَهُمْ بِبَعْضِ ذُنُوبِهِمْ وَ إِنَّ كَثِيراً مِنَ النَّاسِ لَفاسِقُونَ.

۴.۲ - فسق


رويگردانى از حكم و داورى پيامبراكرم صلی‌الله‌علیه‌وآله نشانه فسق:
وَ أَنِ احْكُمْ بَيْنَهُمْ بِما أَنْزَلَ اللَّهُ وَ لا تَتَّبِعْ أَهْواءَهُمْ وَ احْذَرْهُمْ أَنْ يَفْتِنُوكَ عَنْ بَعْضِ ما أَنْزَلَ اللَّهُ إِلَيْكَ فَإِنْ تَوَلَّوْا فَاعْلَمْ أَنَّما يُرِيدُ اللَّهُ أَنْ يُصِيبَهُمْ بِبَعْضِ ذُنُوبِهِمْ وَ إِنَّ كَثِيراً مِنَ النَّاسِ لَفاسِقُونَ.

۴.۳ - گمراهی


رجوع نكردن به پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله در امر حكميّت، نشانه گمراهی:
أَ لَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ يَزْعُمُونَ أَنَّهُمْ آمَنُوا بِما أُنْزِلَ إِلَيْكَ وَ ما أُنْزِلَ مِنْ قَبْلِكَ يُرِيدُونَ أَنْ يَتَحاكَمُوا إِلَى الطَّاغُوتِ وَ قَدْ أُمِرُوا أَنْ يَكْفُرُوا بِهِ وَ يُرِيدُ الشَّيْطانُ أَنْ يُضِلَّهُمْ ضَلالًا بَعِيداً.

۴.۴ - نفاق


نپذيرفتن حكميّت پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، نشانه نفاق و درخور سرزنش:
أَ لَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ يَزْعُمُونَ أَنَّهُمْ آمَنُوا بِما أُنْزِلَ إِلَيْكَ وَ ما أُنْزِلَ مِنْ قَبْلِكَ يُرِيدُونَ أَنْ يَتَحاكَمُوا إِلَى الطَّاغُوتِ وَ قَدْ أُمِرُوا أَنْ يَكْفُرُوا بِهِ وَ يُرِيدُ الشَّيْطانُ‌ أَنْ يُضِلَّهُمْ ضَلالًا بَعِيداً وَ إِذا قِيلَ لَهُمْ تَعالَوْا إِلى‌ ما أَنْزَلَ اللَّهُ وَ إِلَى الرَّسُولِ رَأَيْتَ الْمُنافِقِينَ يَصُدُّونَ عَنْكَ صُدُوداً.

۵ - قضاوت پیامبرصلی‌الله‌علیه‌وآله و منافقان




۵.۱ - اعراض از قضاوت پیامبرصلی‌الله‌علیه‌وآله


اعراض منافقان از قضاوت پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله:
۱. أَ لَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ يَزْعُمُونَ أَنَّهُمْ آمَنُوا بِما أُنْزِلَ إِلَيْكَ وَ ما أُنْزِلَ مِنْ قَبْلِكَ يُرِيدُونَ أَنْ يَتَحاكَمُوا إِلَى الطَّاغُوتِ وَ قَدْ أُمِرُوا أَنْ يَكْفُرُوا بِهِ‌ ... وَ إِذا قِيلَ لَهُمْ تَعالَوْا إِلى‌ ما أَنْزَلَ اللَّهُ وَ إِلَى الرَّسُولِ رَأَيْتَ الْمُنافِقِينَ يَصُدُّونَ عَنْكَ صُدُوداً.
۲. وَ يَقُولُونَ آمَنَّا بِاللَّهِ وَ بِالرَّسُولِ وَ أَطَعْنا ثُمَّ يَتَوَلَّى فَرِيقٌ مِنْهُمْ مِنْ بَعْدِ ذلِكَ وَ ما أُولئِكَ بِالْمُؤْمِنِينَ‌ وَ إِذا دُعُوا إِلَى اللَّهِ وَ رَسُولِهِ لِيَحْكُمَ بَيْنَهُمْ إِذا فَرِيقٌ مِنْهُمْ مُعْرِضُونَ‌ وَ إِنْ يَكُنْ لَهُمُ الْحَقُّ يَأْتُوا إِلَيْهِ مُذْعِنِينَ.

۵.۲ - علت عدم رجوع منافقان به پیامبرصلی‌الله‌علیه‌وآله



۵.۲.۱ - احسان به پیامبرصلی‌الله‌علیه‌وآله


احسان به پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، توجيه نارواى منافقان، براى عدم ارجاع داورى به آن حضرت:
أَ لَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ يَزْعُمُونَ أَنَّهُمْ آمَنُوا بِما أُنْزِلَ إِلَيْكَ وَ ما أُنْزِلَ مِنْ قَبْلِكَ يُرِيدُونَ أَنْ يَتَحاكَمُوا إِلَى الطَّاغُوتِ‌ ... وَ إِذا قِيلَ لَهُمْ تَعالَوْا إِلى‌ ما أَنْزَلَ اللَّهُ وَ إِلَى الرَّسُولِ رَأَيْتَ الْمُنافِقِينَ يَصُدُّونَ عَنْكَ صُدُوداً فَكَيْفَ إِذا أَصابَتْهُمْ مُصِيبَةٌ بِما قَدَّمَتْ أَيْدِيهِمْ ثُمَّ جاؤُكَ يَحْلِفُونَ بِاللَّهِ إِنْ أَرَدْنا إِلَّا إِحْساناً وَ تَوْفِيقاً. بر اساس يك احتمال، مقصود منافقان از «إلّا إحساناً» اين بوده است كه با مراجعه به غير پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله مزاحمت ما نسبت به آن حضرت كمتر بشود، زيرا حضور ما در مجلس آن حضرت براى رفع خصومت، مستلزم سر و صدا و مزاحمت است.

۵.۲.۲ - احسان به متخاصمان


احسان به متخاصمان، توجيه نارواى منافقان، براى عدم ارجاع داورى به پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله و مراجعه به طاغوت:
أَ لَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ يَزْعُمُونَ أَنَّهُمْ آمَنُوا بِما أُنْزِلَ إِلَيْكَ وَ ما أُنْزِلَ مِنْ قَبْلِكَ يُرِيدُونَ أَنْ يَتَحاكَمُوا إِلَى الطَّاغُوتِ‌ ... وَ إِذا قِيلَ لَهُمْ تَعالَوْا إِلى‌ ما أَنْزَلَ اللَّهُ وَ إِلَى الرَّسُولِ رَأَيْتَ الْمُنافِقِينَ يَصُدُّونَ عَنْكَ صُدُوداً فَكَيْفَ إِذا أَصابَتْهُمْ مُصِيبَةٌ بِما قَدَّمَتْ أَيْدِيهِمْ ثُمَّ جاؤُكَ يَحْلِفُونَ بِاللَّهِ إِنْ أَرَدْنا إِلَّا إِحْساناً وَ تَوْفِيقاً. بنا بر يك احتمال، مراد از «إلّا إحساناً» احسان به‌متخاصمان و رفع نزاع بوده است.

۵.۲.۳ - نیات پلید و پنهان


نيّات پليد و پنهان منافقان، در مراجعه به طاغوت و اعراض از داوری پیامبراکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله:
أَ لَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ يَزْعُمُونَ أَنَّهُمْ آمَنُوا بِما أُنْزِلَ إِلَيْكَ وَ ما أُنْزِلَ مِنْ قَبْلِكَ يُرِيدُونَ أَنْ يَتَحاكَمُوا إِلَى الطَّاغُوتِ وَ قَدْ أُمِرُوا أَنْ يَكْفُرُوا بِهِ وَ يُرِيدُ الشَّيْطانُ أَنْ يُضِلَّهُمْ ضَلالًا بَعِيداً وَ إِذا قِيلَ لَهُمْ تَعالَوْا إِلى‌ ما أَنْزَلَ اللَّهُ وَ إِلَى الرَّسُولِ رَأَيْتَ الْمُنافِقِينَ يَصُدُّونَ عَنْكَ صُدُوداً أُولئِكَ الَّذِينَ يَعْلَمُ اللَّهُ ما فِي قُلُوبِهِمْ فَأَعْرِضْ عَنْهُمْ وَ عِظْهُمْ وَ قُلْ لَهُمْ فِي أَنْفُسِهِمْ قَوْلًا بَلِيغاً.

۵.۲.۴ - عدم تأمین منافعشان


تن دادن منافقان صدر اسلام به حكميّت پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، در صورت تأمين منافع آنان، از طريق حق:
وَ إِذا دُعُوا إِلَى اللَّهِ وَ رَسُولِهِ لِيَحْكُمَ بَيْنَهُمْ إِذا فَرِيقٌ مِنْهُمْ مُعْرِضُونَ‌ ... أَمْ يَخافُونَ أَنْ يَحِيفَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ وَ رَسُولُهُ‌ ....

۵.۲.۵ - بیماری دل


بیماری دل و شک و تردید منافقان، موجب عدم پذيرش حكميّت پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله:
وَ إِذا دُعُوا إِلَى اللَّهِ وَ رَسُولِهِ لِيَحْكُمَ بَيْنَهُمْ إِذا فَرِيقٌ مِنْهُمْ مُعْرِضُونَ‌ أَ فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ أَمِ ارْتابُوا أَمْ يَخافُونَ أَنْ يَحِيفَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ وَ رَسُولُهُ بَلْ أُولئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ.

۵.۲.۶ - ستمگری


ستمگری منافقان، مانع پذيرش حكميّت پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله:
وَ إِذا دُعُوا إِلَى اللَّهِ وَ رَسُولِهِ لِيَحْكُمَ بَيْنَهُمْ إِذا فَرِيقٌ مِنْهُمْ مُعْرِضُونَ‌ أَ فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ أَمِ‌ ارْتابُوا أَمْ يَخافُونَ أَنْ يَحِيفَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ وَ رَسُولُهُ بَلْ أُولئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ. بنا بر قولى، آيه شريفه درباره خصومت و دعواى يكی از منافقان با يكى از يهوديان است كه آن منافق خواستار مراجعه نزد كعب بن اشرف يهودى براى حكميّت و داورى بود.

۵.۳ - توبیخ منافقان


توبیخ منافقان، به جهت رويگردانى آنان از حكميّت و داورى پيامبراكرم صلی‌الله‌علیه‌وآله:
۱. أَ لَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ يَزْعُمُونَ أَنَّهُمْ آمَنُوا بِما أُنْزِلَ إِلَيْكَ وَ ما أُنْزِلَ مِنْ قَبْلِكَ يُرِيدُونَ أَنْ يَتَحاكَمُوا إِلَى الطَّاغُوتِ وَ قَدْ أُمِرُوا أَنْ يَكْفُرُوا بِهِ وَ يُرِيدُ الشَّيْطانُ‌ أَنْ يُضِلَّهُمْ ضَلالًا بَعِيداً وَ إِذا قِيلَ لَهُمْ تَعالَوْا إِلى‌ ما أَنْزَلَ اللَّهُ وَ إِلَى الرَّسُولِ رَأَيْتَ الْمُنافِقِينَ يَصُدُّونَ عَنْكَ صُدُوداً.
۲. وَ إِذا دُعُوا إِلَى اللَّهِ وَ رَسُولِهِ لِيَحْكُمَ بَيْنَهُمْ إِذا فَرِيقٌ مِنْهُمْ مُعْرِضُونَ‌ أَ فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ أَمِ ارْتابُوا أَمْ يَخافُونَ أَنْ يَحِيفَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ وَ رَسُولُهُ بَلْ أُولئِكَ هُمُ‌ الظَّالِمُونَ. بنا بر قولى، آيه شريفه درباره خصومت و دعواى مردى‌از منافقان با يكى از يهوديان است كه آن منافق خواستار مراجعه به كعب بن اشرف يهودى براى حكميّت بود.


۶ - قضاوت پیامبرصلی‌الله‌علیه‌وآله و یهود




۶.۱ - مراجعه یهودیان به پیامبرصلی‌الله‌علیه‌وآله


••• پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، مورد مراجعه مردم، حتى يهوديان، براى حكميّت و داوری بين آنان:
وَ كَيْفَ يُحَكِّمُونَكَ وَ عِنْدَهُمُ التَّوْراةُ فِيها حُكْمُ اللَّهِ ثُمَّ يَتَوَلَّوْنَ مِنْ بَعْدِ ذلِكَ وَ ما أُولئِكَ بِالْمُؤْمِنِينَ.

••• شگفت‌آور بودن ارجاع داورى به محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله از سوى يهوديان، به رغم دسترسى آنان به حكم خدا در تورات و نپذيرفتن آن:
وَ كَيْفَ يُحَكِّمُونَكَ وَ عِنْدَهُمُ التَّوْراةُ فِيها حُكْمُ اللَّهِ ثُمَّ يَتَوَلَّوْنَ مِنْ بَعْدِ ذلِكَ‌ ....

۶.۲ - علت مراجعه یهودیان به پیامبرصلی‌الله‌علیه‌وآله



۶.۲.۱ - تثبیت حکم تحریف شده


تثبيت حكم تحريف شده به دست عالمان يهود، هدف آنان از ارجاع داورى به محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله:
يا أَيُّهَا الرَّسُولُ لا يَحْزُنْكَ الَّذِينَ‌ ... وَ مِنَ الَّذِينَ هادُوا ... يُحَرِّفُونَ الْكَلِمَ مِنْ بَعْدِ مَواضِعِهِ يَقُولُونَ إِنْ أُوتِيتُمْ هذا فَخُذُوهُ وَ إِنْ لَمْ تُؤْتَوْهُ فَاحْذَرُوا ....

۶.۲.۲ - فرار از احکام تورات


فرار از احكام تورات، انگيزه مراجعه گروهى از يهوديان به پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، براى حكميّت بين آنان:
وَ كَيْفَ يُحَكِّمُونَكَ وَ عِنْدَهُمُ التَّوْراةُ فِيها حُكْمُ اللَّهِ ثُمَّ يَتَوَلَّوْنَ مِنْ بَعْدِ ذلِكَ وَ ما أُولئِكَ بِالْمُؤْمِنِينَ.

۶.۲.۳ - رویگردانی از حکم پیامبرصلی‌الله‌علیه‌وآله


رويگردانى برخى يهوديان، از حكم پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، پس از مراجعه به آن حضرت و قبول حكميّت وى:
يا أَيُّهَا الرَّسُولُ لا يَحْزُنْكَ‌ ... وَ مِنَ الَّذِينَ هادُوا ... يَقُولُونَ إِنْ أُوتِيتُمْ هذا فَخُذُوهُ وَ إِنْ لَمْ تُؤْتَوْهُ فَاحْذَرُوا ... وَ كَيْفَ يُحَكِّمُونَكَ وَ عِنْدَهُمُ التَّوْراةُ فِيها حُكْمُ اللَّهِ ثُمَّ يَتَوَلَّوْنَ مِنْ بَعْدِ ذلِكَ وَ ما أُولئِكَ بِالْمُؤْمِنِينَ.

۶.۳ - شرط علمای یهود برای قبول قضاوت پیامبرصلی‌الله‌علیه‌وآله


سفارش عالمان یهود به فرستادگان خويش، براى پذيرش حكم پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، به شرط موافقت آن با حكم تحريف شده آنان:
يا أَيُّهَا الرَّسُولُ لا يَحْزُنْكَ الَّذِينَ يُسارِعُونَ فِي الْكُفْرِ ... وَ مِنَ الَّذِينَ هادُوا سَمَّاعُونَ لِلْكَذِبِ سَمَّاعُونَ لِقَوْمٍ آخَرِينَ لَمْ يَأْتُوكَ يُحَرِّفُونَ الْكَلِمَ مِنْ بَعْدِ مَواضِعِهِ يَقُولُونَ إِنْ أُوتِيتُمْ هذا فَخُذُوهُ وَ إِنْ لَمْ تُؤْتَوْهُ فَاحْذَرُوا ...از مجموع آيات ۴۱ تا ۴۴ برمى‌آيد كه عدّه‌اى از يهود در بين خودشان به يك واقعه‌اى مبتلا شده بودند و حكمى براى آن داشتند ولى علماى آنان، آن حكم را تغيير داده بودند و براى آنكه آن حكم (واقعى‌) اجرا نشود عدّه‌اى را نزد پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله فرستادند تا در كارشان حَكَمْ قرار دهند كه اگر بر طبق حكم تحريف شده حكم داد، بپذيرند.

۶.۴ - توطئه یهود در قضاوت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله


••• تلاش موذيانه و فريبكارانه یهود، براى بازداشتن پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، از داورى بر اساس قرآن:
۱. يا أَيُّهَا الرَّسُولُ لا يَحْزُنْكَ‌ ... وَ مِنَ الَّذِينَ هادُوا ... وَ إِنْ حَكَمْتَ فَاحْكُمْ بَيْنَهُمْ بِالْقِسْطِ ... وَ كَيْفَ يُحَكِّمُونَكَ وَ عِنْدَهُمُ التَّوْراةُ ....
۲. وَ أَنِ احْكُمْ بَيْنَهُمْ بِما أَنْزَلَ اللَّهُ‌ ... وَ احْذَرْهُمْ أَنْ يَفْتِنُوكَ عَنْ بَعْضِ ما أَنْزَلَ اللَّهُ إِلَيْكَ‌ ....

••• نقشه يهود، براى گمراه ساختن پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله در داورى:
... فَاحْكُمْ بَيْنَهُمْ بِما أَنْزَلَ اللَّهُ وَ لا تَتَّبِعْ أَهْواءَهُمْ عَمَّا جاءَكَ مِنَ الْحَقِ‌ ... وَ أَنِ احْكُمْ بَيْنَهُمْ بِما أَنْزَلَ اللَّهُ وَ لا تَتَّبِعْ أَهْواءَهُمْ وَ احْذَرْهُمْ أَنْ يَفْتِنُوكَ عَنْ بَعْضِ ما أَنْزَلَ اللَّهُ إِلَيْكَ‌ ....

••• اهداف سوء يهود، در مراجعه به داورى پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله:
وَ كَيْفَ يُحَكِّمُونَكَ وَ عِنْدَهُمُ التَّوْراةُ فِيها حُكْمُ اللَّهِ ثُمَّ يَتَوَلَّوْنَ مِنْ بَعْدِ ذلِكَ وَ ما أُولئِكَ بِالْمُؤْمِنِينَ.

••• خداوند، تأمين كننده امنيّت محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله، از شرّ يهوديان، در مورد داورى وى:
سَمَّاعُونَ لِلْكَذِبِ أَكَّالُونَ لِلسُّحْتِ فَإِنْ جاؤُكَ فَاحْكُمْ بَيْنَهُمْ أَوْ أَعْرِضْ عَنْهُمْ وَ إِنْ تُعْرِضْ عَنْهُمْ فَلَنْ يَضُرُّوكَ شَيْئاً وَ إِنْ‌ حَكَمْتَ فَاحْكُمْ بَيْنَهُمْ بِالْقِسْطِ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطِينَ.

۶.۵ - مخیر بودن پیامبرصلی‌الله‌علیه‌وآله در قضاوت ورد آن


مخيّر بودن پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله در حكميّت، ميان يهود و ردّ آن:
يا أَيُّهَا الرَّسُولُ لا يَحْزُنْكَ الَّذِينَ‌ ... وَ مِنَ الَّذِينَ هادُوا ... سَمَّاعُونَ لِلْكَذِبِ أَكَّالُونَ لِلسُّحْتِ فَإِنْ جاؤُكَ فَاحْكُمْ بَيْنَهُمْ أَوْ أَعْرِضْ عَنْهُمْ وَ إِنْ تُعْرِضْ عَنْهُمْ فَلَنْ يَضُرُّوكَ شَيْئاً ....

••• محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله، نگران آسيب‌رسانى يهود به اسلام و مسلمانان، در صورت اعراض آن حضرت، از داورى بين آنان:
... فَإِنْ جاؤُكَ فَاحْكُمْ بَيْنَهُمْ أَوْ أَعْرِضْ عَنْهُمْ وَ إِنْ تُعْرِضْ عَنْهُمْ فَلَنْ يَضُرُّوكَ شَيْئاً ....

••• نويد خداوند به مصونيّت محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله از توطئه‌هاى يهوديان، به سبب ترك داورى بين آنها:
... فَإِنْ جاؤُكَ فَاحْكُمْ بَيْنَهُمْ أَوْ أَعْرِضْ عَنْهُمْ وَ إِنْ تُعْرِضْ عَنْهُمْ فَلَنْ يَضُرُّوكَ شَيْئاً ....

••• يهوديان، در انديشه آسيب‌رسانى به محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله، در صورت اعراض آن حضرت، از داورى بين آنان:
... فَإِنْ جاؤُكَ فَاحْكُمْ بَيْنَهُمْ أَوْ أَعْرِضْ عَنْهُمْ وَ إِنْ تُعْرِضْ عَنْهُمْ فَلَنْ يَضُرُّوكَ شَيْئاً ....

۶.۶ - عدم ایمان به قضاوت پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله


ایمان نداشتن يهود به داورى پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله:
وَ كَيْفَ يُحَكِّمُونَكَ وَ عِنْدَهُمُ التَّوْراةُ فِيها حُكْمُ اللَّهِ ثُمَّ يَتَوَلَّوْنَ مِنْ بَعْدِ ذلِكَ وَ ما أُولئِكَ بِالْمُؤْمِنِينَ.

۶.۷ - قضاوت عادلانه پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله بین یهودیان


••• محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله، مأمور قضاوت عادلانه بين يهوديان، در صورت تصميم بر داورى بين آنان:
... فَإِنْ جاؤُكَ فَاحْكُمْ بَيْنَهُمْ‌ ... وَ إِنْ حَكَمْتَ‌ فَاحْكُمْ بَيْنَهُمْ بِالْقِسْطِ ....

••• پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، مأمور قضاوت عادلانه، درباره بنی‌نضیر و بنی‌قریظه، در صورت تصميم به حكميّت ميان آنان:
۱. ... فَإِنْ جاؤُكَ فَاحْكُمْ بَيْنَهُمْ أَوْ أَعْرِضْ عَنْهُمْ وَ إِنْ تُعْرِضْ عَنْهُمْ فَلَنْ يَضُرُّوكَ شَيْئاً وَ إِنْ حَكَمْتَ فَاحْكُمْ بَيْنَهُمْ بِالْقِسْطِ ...ضمير فاعلى «فان جاءوك ...» به يهوديان بنى‌قريظه و بنى‌نضير بر مى‌گردد كه به قصد حكميّت نزد پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله رفتند.
۲. ... فَاحْكُمْ بَيْنَهُمْ بِما أَنْزَلَ اللَّهُ وَ لا تَتَّبِعْ أَهْواءَهُمْ عَمَّا جاءَكَ مِنَ الْحَقِ‌ ....
۳. وَ أَنِ احْكُمْ بَيْنَهُمْ بِما أَنْزَلَ اللَّهُ وَ لا تَتَّبِعْ أَهْواءَهُمْ‌ ....

۷ - قضاوت پیامبرصلی‌الله‌علیه‌وآله و اهل‌کتاب



••• محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله، موظّف به قضاوت در بين اهل‌کتاب، بر اساس احکام الهی:
... فَاحْكُمْ بَيْنَهُمْ بِما أَنْزَلَ اللَّهُ وَ لا تَتَّبِعْ أَهْواءَهُمْ عَمَّا جاءَكَ مِنَ الْحَقِ‌ ... وَ أَنِ احْكُمْ بَيْنَهُمْ بِما أَنْزَلَ اللَّهُ‌ ....

••• قرآن، معيار داورى محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله بين اهل‌كتاب:
وَ أَنْزَلْنا إِلَيْكَ الْكِتابَ‌ ... وَ مُهَيْمِناً عَلَيْهِ فَاحْكُمْ بَيْنَهُمْ بِما أَنْزَلَ اللَّهُ‌ ....
وَ أَنِ احْكُمْ بَيْنَهُمْ بِما أَنْزَلَ اللَّهُ وَ لا تَتَّبِعْ أَهْواءَهُمْ وَ احْذَرْهُمْ أَنْ يَفْتِنُوكَ عَنْ بَعْضِ ما أَنْزَلَ اللَّهُ إِلَيْكَ فَإِنْ تَوَلَّوْا فَاعْلَمْ أَنَّما يُرِيدُ اللَّهُ أَنْ يُصِيبَهُمْ بِبَعْضِ ذُنُوبِهِمْ وَ إِنَّ كَثِيراً مِنَ النَّاسِ لَفاسِقُونَ.

۸ - نقش ایمان در پذیرش قضاوت پیامبرصلی‌الله‌علیه‌وآله



••• مؤمنان، موظّف به پذيرش حكميّت پيامبر اسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله:
فَلا وَ رَبِّكَ لا يُؤْمِنُونَ حَتَّى يُحَكِّمُوكَ فِيما شَجَرَ بَيْنَهُمْ ثُمَّ لا يَجِدُوا فِي أَنْفُسِهِمْ حَرَجاً مِمَّا قَضَيْتَ وَ يُسَلِّمُوا تَسْلِيماً.

••• پذيرش حكميّت پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله در امور اختلافى، نشانه ایمان واقعی و تسلیم بودن:
۱. فَلا وَ رَبِّكَ لا يُؤْمِنُونَ حَتَّى يُحَكِّمُوكَ فِيما شَجَرَ بَيْنَهُمْ ثُمَّ لا يَجِدُوا فِي أَنْفُسِهِمْ حَرَجاً مِمَّا قَضَيْتَ وَ يُسَلِّمُوا تَسْلِيماً.
۲. وَ يَقُولُونَ آمَنَّا بِاللَّهِ وَ بِالرَّسُولِ وَ أَطَعْنا ثُمَّ يَتَوَلَّى فَرِيقٌ مِنْهُمْ مِنْ بَعْدِ ذلِكَ وَ ما أُولئِكَ بِالْمُؤْمِنِينَ‌ وَ إِذا دُعُوا إِلَى اللَّهِ وَ رَسُولِهِ لِيَحْكُمَ بَيْنَهُمْ إِذا فَرِيقٌ مِنْهُمْ مُعْرِضُونَ.
۳. إِنَّما كانَ قَوْلَ الْمُؤْمِنِينَ إِذا دُعُوا إِلَى اللَّهِ وَ رَسُولِهِ لِيَحْكُمَ بَيْنَهُمْ أَنْ يَقُولُوا سَمِعْنا وَ أَطَعْنا وَ أُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ‌ وَ مَنْ يُطِعِ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ يَخْشَ اللَّهَ وَ يَتَّقْهِ فَأُولئِكَ هُمُ الْفائِزُونَ.

••• ايمان، عامل تسلیم بودن، در برابر قضاوت خدا و پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله:
وَ ما كانَ لِمُؤْمِنٍ وَ لا مُؤْمِنَةٍ إِذا قَضَى اللَّهُ وَ رَسُولُهُ أَمْراً أَنْ يَكُونَ لَهُمُ الْخِيَرَةُ مِنْ أَمْرِهِمْ وَ مَنْ يَعْصِ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ فَقَدْ ضَلَّ ضَلالًا مُبِيناً.

••• مراجعه به غير محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله براى حلّ اختلافات، نشانه بى‌ايمانى:
فَلا وَ رَبِّكَ لا يُؤْمِنُونَ حَتَّى يُحَكِّمُوكَ فِيما شَجَرَ بَيْنَهُمْ‌ ....

••• اطاعت كامل مؤمنان، از قضاوت محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله در ميان آنها:
إِنَّما كانَ قَوْلَ الْمُؤْمِنِينَ إِذا دُعُوا إِلَى اللَّهِ وَ رَسُولِهِ لِيَحْكُمَ بَيْنَهُمْ أَنْ يَقُولُوا سَمِعْنا وَ أَطَعْنا ....

••• احضار برخى مسلمانان متخاصم نزد پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، براى حکمیّت ميان آنان:
۱. وَ إِذا دُعُوا إِلَى اللَّهِ وَ رَسُولِهِ لِيَحْكُمَ بَيْنَهُمْ إِذا فَرِيقٌ مِنْهُمْ مُعْرِضُونَ.
۲. إِنَّما كانَ قَوْلَ الْمُؤْمِنِينَ إِذا دُعُوا إِلَى اللَّهِ وَ رَسُولِهِ لِيَحْكُمَ بَيْنَهُمْ أَنْ يَقُولُوا سَمِعْنا وَ أَطَعْنا ....

۹ - درخواست مردم عصر بعثت از پیامبرصلی‌الله‌علیه‌وآله



بسيارى از مردم عصر بعثت، خواستار داورى پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، براساس قوانين جاهلیّت:
وَ أَنِ احْكُمْ بَيْنَهُمْ بِما أَنْزَلَ اللَّهُ وَ لا تَتَّبِعْ أَهْواءَهُمْ‌ ...أَ فَحُكْمَ الْجاهِلِيَّةِ يَبْغُونَ‌ ....

۱۰ - مرجع اصلی اختلافات



خدا و پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، مرجع اصلى اختلافها:
۱. يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَ أَطِيعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ فَإِنْ تَنازَعْتُمْ فِي شَيْ‌ءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللَّهِ وَ الرَّسُولِ‌ ... وَ إِذا قِيلَ لَهُمْ تَعالَوْا إِلى‌ ما أَنْزَلَ اللَّهُ وَ إِلَى الرَّسُولِ رَأَيْتَ الْمُنافِقِينَ يَصُدُّونَ عَنْكَ صُدُوداً.
۲. وَ إِذا دُعُوا إِلَى اللَّهِ وَ رَسُولِهِ لِيَحْكُمَ بَيْنَهُمْ إِذا فَرِيقٌ مِنْهُمْ مُعْرِضُونَ‌ وَ إِنْ يَكُنْ لَهُمُ الْحَقُّ يَأْتُوا إِلَيْهِ مُذْعِنِينَ.
۳. وَ ما كانَ لِمُؤْمِنٍ وَ لا مُؤْمِنَةٍ إِذا قَضَى اللَّهُ وَ رَسُولُهُ أَمْراً أَنْ يَكُونَ لَهُمُ الْخِيَرَةُ مِنْ أَمْرِهِمْ وَ مَنْ يَعْصِ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ فَقَدْ ضَلَّ ضَلالًا مُبِيناً.

۱۱ - قضاوت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله در مورد بنی ابیرق



دزدی خانواده ابیرق و صحنه‌سازى آنان براى رهايى از حكم پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله:
إِنَّا أَنْزَلْنا إِلَيْكَ الْكِتابَ بِالْحَقِّ لِتَحْكُمَ بَيْنَ النَّاسِ بِما أَراكَ اللَّهُ وَ لا تَكُنْ لِلْخائِنِينَ خَصِيماً وَ لَوْ لا فَضْلُ اللَّهِ عَلَيْكَ وَ رَحْمَتُهُ لَهَمَّتْ طائِفَةٌ مِنْهُمْ أَنْ يُضِلُّوكَ وَ ما يُضِلُّونَ إِلَّا أَنْفُسَهُمْ وَ ما يَضُرُّونَكَ مِنْ شَيْ‌ءٍ ... آيه در مورد خانواده‌اى به نام بنی ابیرق نازل شده است.

۱۲ - توطئه خائنان در قضاوت پیامبرصلی‌الله‌علیه‌وآله



••• تلاش گروهى از خائنان، براى به اشتباه انداختن محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله، در قضاوت:
... لِتَحْكُمَ بَيْنَ النَّاسِ‌ ... ها أَنْتُمْ هؤُلاءِ جادَلْتُمْ عَنْهُمْ فِي الْحَياةِ الدُّنْيا .... لَهَمَّتْ طائِفَةٌ مِنْهُمْ أَنْ يُضِلُّوكَ‌ ....

••• هشدار خداوند به محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله، درباره توطئه گروهى از مردم، براى بازداشتن وى از داورى، بر اساس تعالیم قرآن:
وَ أَنِ احْكُمْ بَيْنَهُمْ بِما أَنْزَلَ اللَّهُ‌ ... وَ احْذَرْهُمْ أَنْ يَفْتِنُوكَ عَنْ بَعْضِ ما أَنْزَلَ اللَّهُ إِلَيْكَ‌ ....

۱۲.۱ - موانع تأثیر دسیسه خائنان


••• رحمت الهی، مانع تأثير دسيسه و زمينه‌سازيهاى خائنان، در قضاوت محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله:
... لِتَحْكُمَ بَيْنَ النَّاسِ‌ ... وَ لَوْ لا فَضْلُ اللَّهِ عَلَيْكَ وَ رَحْمَتُهُ لَهَمَّتْ طائِفَةٌ مِنْهُمْ أَنْ يُضِلُّوكَ وَ ما يُضِلُّونَ إِلَّا أَنْفُسَهُمْ‌ ....

••• فضل الهی، مانع تأثير دسيسه و زمينه‌سازيهاى خائنان، در قضاوت محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله:
إِنَّا أَنْزَلْنا إِلَيْكَ الْكِتابَ بِالْحَقِّ لِتَحْكُمَ بَيْنَ النَّاسِ‌ ...وَ لَوْ لا فَضْلُ اللَّهِ عَلَيْكَ وَ رَحْمَتُهُ لَهَمَّتْ طائِفَةٌ مِنْهُمْ‌ ....

۱۳ - وجوب رجوع به پیامبرصلی‌الله‌علیه‌وآله در قضاوت



مردم، وظيفه‌دار مراجعه به محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله، براى داورى و حلّ كليه مشاجرات:
فَلا وَ رَبِّكَ لا يُؤْمِنُونَ حَتَّى يُحَكِّمُوكَ فِيما شَجَرَ بَيْنَهُمْ‌ ....

۱۴ - عدم قبول قضاوت محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله‌



••• احساس ناراحتى و نارضايتى از قضاوت محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله، بيانگر نداشتن ايمان حقيقى به خدا:
فَلا وَ رَبِّكَ لا يُؤْمِنُونَ حَتَّى يُحَكِّمُوكَ‌ ... ثُمَّ لا يَجِدُوا فِي أَنْفُسِهِمْ حَرَجاً مِمَّا قَضَيْتَ‌ ... عبارت «لايجدوا ...» شرطى ديگر براى ايمان است.

••• نبودن تسليم كامل در برابر محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله، به رغم رجوع به آن حضرت براى قضاوت، بيانگر نداشتن ایمان به خدا:
فَلا وَ رَبِّكَ لا يُؤْمِنُونَ حَتَّى يُحَكِّمُوكَ‌ ... ثُمَّ لا يَجِدُوا فِي أَنْفُسِهِمْ حَرَجاً مِمَّا قَضَيْتَ وَ يُسَلِّمُوا تَسْلِيماً.

••• مراجعه به محكمه طاغوت، به جاى مراجعه براى قضاوت محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله، بيانگر بى‌ايمانى به خدا:
... الَّذِينَ يَزْعُمُونَ أَنَّهُمْ آمَنُوا ... يُرِيدُونَ أَنْ يَتَحاكَمُوا إِلَى الطَّاغُوتِ‌ ... فَلا وَ رَبِّكَ لا يُؤْمِنُونَ حَتَّى يُحَكِّمُوكَ فِيما شَجَرَ بَيْنَهُمْ‌ ....

••• توبیخ منافقان، به جهت رويگردانى آنان از حاكميّت قضايى محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله:
أَ لَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ يَزْعُمُونَ أَنَّهُمْ آمَنُوا ... يُرِيدُونَ أَنْ يَتَحاكَمُوا إِلَى الطَّاغُوتِ‌ ... وَ إِذا قِيلَ لَهُمْ تَعالَوْا إِلى‌ ما أَنْزَلَ اللَّهُ وَ إِلَى الرَّسُولِ رَأَيْتَ الْمُنافِقِينَ يَصُدُّونَ عَنْكَ صُدُوداً.

••• گمان ناعادلانه بودن حکم خدا و محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله، از نشانه‌های نفاق و اوصاف منافقان:
وَ إِذا دُعُوا إِلَى اللَّهِ وَ رَسُولِهِ لِيَحْكُمَ بَيْنَهُمْ‌ .... أَمْ يَخافُونَ أَنْ يَحِيفَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ وَ رَسُولُهُ‌ ....

۱۵ - قبول قضاوت محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله‌




۱۵.۱ - آثار قبول قضاوت محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله‌



۱۵.۱.۱ - از نشانه‌های ایمان واقعی


••• اعتماد كامل به داورى پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، از لوازم ایمان:
فَلا وَ رَبِّكَ لا يُؤْمِنُونَ حَتَّى يُحَكِّمُوكَ فِيما شَجَرَ بَيْنَهُمْ ثُمَّ لا يَجِدُوا فِي أَنْفُسِهِمْ حَرَجاً مِمَّا قَضَيْتَ وَ يُسَلِّمُوا تَسْلِيماً.

••• پذيرش حاكميّت قضايى محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله در مشاجرات، و التزام قلبى به حكم آن حضرت، از علایم ایمان:
فَلا وَ رَبِّكَ لا يُؤْمِنُونَ حَتَّى يُحَكِّمُوكَ فِيما شَجَرَ بَيْنَهُمْ ثُمَّ لا يَجِدُوا فِي أَنْفُسِهِمْ حَرَجاً مِمَّا قَضَيْتَ‌ ....

••• مطيع و حرف شنوا بودن، سخن هميشگى مؤمنان راستين، در برابر فراخوانده شدن آنان به پذيرش حكم خدا و قضاوت محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله:
إِنَّما كانَ قَوْلَ الْمُؤْمِنِينَ إِذا دُعُوا إِلَى اللَّهِ وَ رَسُولِهِ لِيَحْكُمَ بَيْنَهُمْ أَنْ يَقُولُوا سَمِعْنا وَ أَطَعْنا ....

••• لبّيك گفتن به دعوت خدا و رسول صلی‌الله‌علیه‌وآله او و پذيرش بى‌چون و چراى قضاوت محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله، از نشانه‌هاى ايمان واقعى:
إِنَّما كانَ قَوْلَ الْمُؤْمِنِينَ إِذا دُعُوا إِلَى اللَّهِ وَ رَسُولِهِ لِيَحْكُمَ بَيْنَهُمْ أَنْ يَقُولُوا سَمِعْنا وَ أَطَعْنا ....

مؤمنان راستين، در همه حال، پذيراى داورى محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله، حتّى در صورت پايان پذيرفتن قضاوت به ضرر آنان:
وَ إِنْ يَكُنْ لَهُمُ الْحَقُّ يَأْتُوا إِلَيْهِ مُذْعِنِينَ‌ إِنَّما كانَ قَوْلَ الْمُؤْمِنِينَ إِذا دُعُوا ... أَنْ يَقُولُوا سَمِعْنا وَ أَطَعْنا ... از جمله «سمعنا و أطعنا» در برابر آيه ۴۹ برداشت مى‌شود مؤمنان حقيقى هر حكم محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله را مى‌پذيرند، اگرچه به ضررشان باشد.

••• پذيرش حاكميّت قضايى محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله در مشاجرات و التزام قلبى به حكم آن حضرت، از نشانه‌هاى ايمان:
فَلا وَ رَبِّكَ لا يُؤْمِنُونَ حَتَّى يُحَكِّمُوكَ فِيما شَجَرَ بَيْنَهُمْ ثُمَّ لا يَجِدُوا فِي أَنْفُسِهِمْ حَرَجاً مِمَّا قَضَيْتَ‌ ....

••• تسليم همه جانبه در برابر محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله و احكام قضايى آن حضرت، از علايم ايمان:
فَلا وَ رَبِّكَ لا يُؤْمِنُونَ حَتَّى يُحَكِّمُوكَ فِيما شَجَرَ بَيْنَهُمْ ثُمَّ لا يَجِدُوا فِي أَنْفُسِهِمْ حَرَجاً مِمَّا قَضَيْتَ وَ يُسَلِّمُوا تَسْلِيماً.

۱۵.۱.۲ - رهایی از کیفر گناهان


رهايى از کیفر گناهان، در گرو پذيرش احكام الهى و قضاوتهاى محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله:
وَ أَنِ احْكُمْ بَيْنَهُمْ بِما أَنْزَلَ اللَّهُ‌ ... فَإِنْ تَوَلَّوْا فَاعْلَمْ أَنَّما يُرِيدُ اللَّهُ أَنْ يُصِيبَهُمْ بِبَعْضِ ذُنُوبِهِمْ‌ ....

۱۵.۱.۳ - پاداش بزرگ الهی


ارجاع داورى به محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله و دلتنگ نشدن از قضاوت وى، درپى‌دارنده پاداش بزرگ خداوند:
فَلا وَ رَبِّكَ لا يُؤْمِنُونَ حَتَّى يُحَكِّمُوكَ‌ ... ثُمَّ لا يَجِدُوا فِي أَنْفُسِهِمْ حَرَجاً مِمَّا قَضَيْتَ‌ ... وَ إِذاً لَآتَيْناهُمْ مِنْ لَدُنَّا أَجْراً عَظِيماً.

۱۵.۱.۴ - رهایی از عذاب دوزخ


پذيرش احكام قضايى محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله و همسويى با مؤمنان، شرط نجات از عذاب دوزخ:
إِنَّا أَنْزَلْنا إِلَيْكَ الْكِتابَ بِالْحَقِّ لِتَحْكُمَ بَيْنَ النَّاسِ‌ بِما أَراكَ اللَّهُ‌ ... وَ مَنْ يُشاقِقِ الرَّسُولَ مِنْ بَعْدِ ما تَبَيَّنَ لَهُ الْهُدى‌ وَ يَتَّبِعْ غَيْرَ سَبِيلِ الْمُؤْمِنِينَ‌ ... وَ نُصْلِهِ جَهَنَّمَ وَ ساءَتْ مَصِيراً.

۱۵.۱.۵ - تقواپیشگی


تسليم قضاوت پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله و پذيرش داورى آن حضرت، نشانه خداترسی و تقواپیشگی:
... إِذا دُعُوا إِلَى اللَّهِ وَ رَسُولِهِ لِيَحْكُمَ بَيْنَهُمْ أَنْ يَقُولُوا سَمِعْنا وَ أَطَعْنا ... وَ مَنْ يُطِعِ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ يَخْشَ اللَّهَ وَ يَتَّقْهِ‌ ....

۱۵.۱.۶ - رستگاری


پذيرش قضاوت متكى بر احكام الهى محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله، موجب رستگاری:
إِنَّما كانَ قَوْلَ الْمُؤْمِنِينَ إِذا دُعُوا إِلَى اللَّهِ وَ رَسُولِهِ لِيَحْكُمَ بَيْنَهُمْ أَنْ يَقُولُوا سَمِعْنا وَ أَطَعْنا وَ أُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ.

۱۶ - موانع پذيرش قضاوت محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله‌




۱۶.۱ - افكار جاهلى‌


بسيارى از مردمان عصر بعثت، خواستار داورى محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله بر اساس قوانين جاهلى:
وَ أَنِ احْكُمْ بَيْنَهُمْ بِما أَنْزَلَ اللَّهُ‌ ... أَ فَحُكْمَ الْجاهِلِيَّةِ يَبْغُونَ وَ مَنْ أَحْسَنُ مِنَ اللَّهِ حُكْماً ....

۱۶.۲ - گناه‌


برخى گناهان، مايه محروميّت از پذيرش احكام الهى و داوريهاى محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله:
وَ أَنِ احْكُمْ بَيْنَهُمْ بِما أَنْزَلَ اللَّهُ‌ ... فَإِنْ تَوَلَّوْا فَاعْلَمْ أَنَّما يُرِيدُ اللَّهُ أَنْ يُصِيبَهُمْ بِبَعْضِ ذُنُوبِهِمْ‌ ....

۱۷ - پانویس


 
۱. نساء/سوره۴، آیه۵۹.    
۲. نساء/سوره۴، آیه۶۰.    
۳. نساء/سوره۴، آیه۶۱.    
۴. نساء/سوره۴، آیه۶۵.    
۵. نساء/سوره۴، آیه۱۰۵.    
۶. مائده/سوره۵، آیه۴۱.    
۷. مائده/سوره۵، آیه۴۲.    
۸. مائده/سوره۵، آیه۴۸.    
۹. مائده/سوره۵، آیه۴۹.    
۱۰. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۳، ص ۳۰۴.    
۱۱. نور/سوره۲۴، آیه۴۸.    
۱۲. نور/سوره۲۴، آیه۵۱.    
۱۳. نساء/سوره۴، آیه۶۵.    
۱۴. نساء/سوره۴، آیه۱۰۵.    
۱۵. مائده/سوره۵، آیه۴۲.    
۱۶. مائده/سوره۵، آیه۴۸.    
۱۷. مائده/سوره۵، آیه۴۹.    
۱۸. مائده/سوره۵، آیه۴۸.    
۱۹. نساء/سوره۴، آیه۱۰۵.    
۲۰. مائده/سوره۵، آیه۴۸.    
۲۱. مائده/سوره۵، آیه۴۹.    
۲۲. نساء/سوره۴، آیه۶۵.    
۲۳. مائده/سوره۵، آیه۴۱.    
۲۴. مائده/سوره۵، آیه۴۲.    
۲۵. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۳، ص ۳۰۱.    
۲۶. مائده/سوره۵، آیه۴۸.    
۲۷. مائده/سوره۵، آیه۴۹.    
۲۸. مائده/سوره۵، آیه۴۱.    
۲۹. مائده/سوره۵، آیه۴۹.    
۳۰. مائده/سوره۵، آیه۴۹.    
۳۱. نساء/سوره۴، آیه۶۰.    
۳۲. نساء/سوره۴، آیه۶۰.    
۳۳. نساء/سوره۴، آیه۶۱.    
۳۴. نساء/سوره۴، آیه۶۰.    
۳۵. نساء/سوره۴، آیه۶۱.    
۳۶. نور/سوره۲۴، آیات۴۷-۴۹.    
۳۷. نساء/سوره۴، آیات۶۰-۶۲.    
۳۸. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۳، ص ۱۰۳.    
۳۹. نساء/سوره۴، آیات۶۰-۶۲.    
۴۰. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۳، ص ۱۰۳.    
۴۱. نساء/سوره۴، آیه۶۵.    
۴۲. نساء/سوره۴، آیه۶۱.    
۴۳. نساء/سوره۴، آیه۶۳.    
۴۴. نور/سوره۲۴، آیه۴۸.    
۴۵. نور/سوره۲۴، آیه۵۰.    
۴۶. نور/سوره۲۴، آیه۴۸.    
۴۷. نور/سوره۲۴، آیه۵۰.    
۴۸. نور/سوره۲۴، آیه۴۸.    
۴۹. نور/سوره۲۴، آیه۵۰.    
۵۰. طوسی، محمد بن حسن، التّبیان، ج ۷، ص ۴۵۰.    
۵۱. زمخشری، محمود بن عمر، الکشّاف، ج ۳، ص ۲۴۸.    
۵۲. نساء/سوره۴، آیه۶۰.    
۵۳. نساء/سوره۴، آیه۶۱.    
۵۴. نور/سوره۲۴، آیه۴۸.    
۵۵. نور/سوره۲۴، آیه۵۰.    
۵۶. طوسی، محمد بن حسن، التّبیان، ج ۷، ص ۴۵۰.    
۵۷. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۷، ص ۲۳۶.    
۵۸. مائده/سوره۵، آیه۴۳.    
۵۹. مائده/سوره۵، آیه۴۳.    
۶۰. مائده/سوره۵، آیه۴۱.    
۶۱. مائده/سوره۵، آیه۴۳.    
۶۲. مائده/سوره۵، آیه۴۱.    
۶۳. مائده/سوره۵، آیه۴۳.    
۶۴. مائده/سوره۵، آیه۴۱.    
۶۵. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ۵، ص ۳۴۰.    
۶۶. مائده/سوره۵، آیات۴۱-۴۳.    
۶۷. مائده/سوره۵، آیه۴۹.    
۶۸. مائده/سوره۵، آیه۴۸.    
۶۹. مائده/سوره۵، آیه۴۹.    
۷۰. مائده/سوره۵، آیه۴۳.    
۷۱. مائده/سوره۵، آیه۴۲.    
۷۲. مائده/سوره۵، آیه۴۱.    
۷۳. مائده/سوره۵، آیه۴۲.    
۷۴. مائده/سوره۵، آیه۴۲.    
۷۵. مائده/سوره۵، آیه۴۲.    
۷۶. مائده/سوره۵، آیه۴۲.    
۷۷. مائده/سوره۵، آیه۴۳.    
۷۸. مائده/سوره۵، آیه۴۲.    
۷۹. مائده/سوره۵، آیه۴۲.    
۸۰. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۳، ص ۳۰۴.    
۸۱. مائده/سوره۵، آیه۴۸.    
۸۲. مائده/سوره۵، آیه۴۹.    
۸۳. مائده/سوره۵، آیه۴۸.    
۸۴. مائده/سوره۵، آیه۴۹.    
۸۵. مائده/سوره۵، آیه۴۸.    
۸۶. مائده/سوره۵، آیه۴۹.    
۸۷. نساء/سوره۴، آیه۶۵.    
۸۸. نساء/سوره۴، آیه۶۵.    
۸۹. نور/سوره۲۴، آیه۴۷.    
۹۰. نور/سوره۲۴، آیه۴۸.    
۹۱. نور/سوره۲۴، آیه۵۱.    
۹۲. نور/سوره۲۴، آیه۵۲.    
۹۳. احزاب/سوره۳۳، آیه۳۶.    
۹۴. نساء/سوره۴، آیه۶۵.    
۹۵. نور/سوره۲۴، آیه۵۱.    
۹۶. نور/سوره۲۴، آیه۴۸.    
۹۷. نور/سوره۲۴، آیه۵۱.    
۹۸. مائده/سوره۵، آیه۴۹.    
۹۹. مائده/سوره۵، آیه۵۰.    
۱۰۰. نساء/سوره۴، آیه۵۹.    
۱۰۱. نساء/سوره۴، آیه۶۱.    
۱۰۲. نور/سوره۲۴، آیه۴۸.    
۱۰۳. نور/سوره۲۴، آیه۴۹.    
۱۰۴. احزاب/سوره۳۳، آیه۳۶.    
۱۰۵. نساء/سوره۴، آیه۱۰۵.    
۱۰۶. نساء/سوره۴، آیه۱۱۳.    
۱۰۷. آلوسی، شهاب الدین، روح المعانی، ج ۷، ص ۶۸.    
۱۰۸. نساء/سوره۴، آیه۱۰۵.    
۱۰۹. نساء/سوره۴، آیه۱۰۹.    
۱۱۰. نساء/سوره۴، آیه۱۱۳.    
۱۱۱. مائده/سوره۵، آیه۴۹.    
۱۱۲. نساء/سوره۴، آیه۱۰۵.    
۱۱۳. نساء/سوره۴، آیه۱۱۳.    
۱۱۴. نساء/سوره۴، آیه۱۰۵.    
۱۱۵. نساء/سوره۴، آیه۱۱۳.    
۱۱۶. نساء/سوره۴، آیه۶۵.    
۱۱۷. نساء/سوره۴، آیه۶۵.    
۱۱۸. فخررازی، محمد بن عمر، التّفسیر الکبیر، ج ۴، ص ۱۲۸.    
۱۱۹. نساء/سوره۴، آیه۶۵.    
۱۲۰. نساء/سوره۴، آیه۶۰.    
۱۲۱. نساء/سوره۴، آیه۶۵.    
۱۲۲. نساء/سوره۴، آیه۶۰.    
۱۲۳. نساء/سوره۴، آیه۶۱.    
۱۲۴. نور/سوره۲۴، آیه۴۸.    
۱۲۵. نور/سوره۲۴، آیه۵۰.    
۱۲۶. نساء/سوره۴، آیه۶۵.    
۱۲۷. نساء/سوره۴، آیه۶۵.    
۱۲۸. نور/سوره۲۴، آیه۵۱.    
۱۲۹. نور/سوره۲۴، آیه۵۱.    
۱۳۰. نور/سوره۲۴، آیه۴۹.    
۱۳۱. نور/سوره۲۴، آیه۵۱.    
۱۳۲. نساء/سوره۴، آیه۶۵.    
۱۳۳. نساء/سوره۴، آیه۶۵.    
۱۳۴. مائده/سوره۵، آیه۴۹.    
۱۳۵. نساء/سوره۴، آیه۶۵.    
۱۳۶. نساء/سوره۴، آیه۶۷.    
۱۳۷. نساء/سوره۴، آیه۱۰۵.    
۱۳۸. نساء/سوره۴، آیه۱۱۵.    
۱۳۹. نور/سوره۲۴، آیه۵۱.    
۱۴۰. نور/سوره۲۴، آیه۵۲.    
۱۴۱. نور/سوره۲۴، آیه۵۱.    
۱۴۲. مائده/سوره۵، آیه۴۹.    
۱۴۳. مائده/سوره۵، آیه۵۰.    
۱۴۴. مائده/سوره۵، آیه۴۹.    


۱۸ - منبع



مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۳۱، ص۲۰۰، برگرفته از مقاله «قضاوت محمدصلی‌الله‌علیه‌وآله».    






آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.