قسم به روزقسم به روز به یکی از موارد قسم در قرآن اطلاق می‌شود. ۱ - موارد قسم به روز در قرآنقرآن دو بار به روز قسم یاد کرده است: ۱. (والنهار اذا جلاها)؛ «سوگند به روز هنگامی که جهان را روشن سازد»؛ ۲. (والنهار اذا تجلی)؛ «سوگند به روز هنگامی که جهان را به ظهور خود روشن سازد». «نهار» به وقتی می‌گویند که نور گسترده می‌شود؛ و آن در شرع ، میان طلوع فجر تا وقت غروب خورشید و در اصل لغت، میان طلوع خورشید تا غروب آن است. تقریبا همه مفسران قرآن اتفاق نظر دارند که در این دو آیه به «روز» سوگند یاد شده است. آیه (قد افلح من زکاها) جواب مجموعه سوگندهای آغاز سوره شمس ، و آیه (ان سعیکم لشتی) جواب مجموعه سوگندهای آغاز سوره لیل است. [۵]
رزاقی، ابو القاسم، سوگندهای قرآنی، ص ۳۰۷-۳۱۶.
[۶]
عامر، فارس علی، ظاهرة القسم فی القرآن الکریم، ص ۱۳۱-۱۳۳.
[۸]
سیوطی، عبد الرحمان بن ابی بکر، الاتقان فی علوم القرآن، ج۴، ص۵۷.
۲ - فلسفه قسم به روز۲.۱ - تفاوت فرجامهاقسم خداوند به روز، درباره تفاوت فرجام انفاقگران با تقوا و بخیلان زراندوز: وَ النَّهارِ إِذا تَجَلَّى فَأَمَّا مَنْ أَعْطى وَ اتَّقى فَسَنُيَسِّرُهُ لِلْيُسْرى وَ أَمَّا مَنْ بَخِلَ وَ اسْتَغْنى فَسَنُيَسِّرُهُ لِلْعُسْرى. ۲.۲ - گوناگونی تلاش انسانهاقسم خداوند به روز، بر گوناگون بودن تلاشهاى انسان و شيوه‌ها و آثار آن: وَ النَّهارِ إِذا تَجَلَّى إِنَّ سَعْيَكُمْ لَشَتَّى. ۳ - صفات روز۳.۱ - لحظه فروغ افكندن بر زمینقسم خداوند به روز، در لحظه فروغ افكندن آن بر زمین: وَ النَّهارِ إِذا جَلَّاها. ۳.۲ - درخشان شدن روزقسم خداوند به روز، هنگام درخشان شدن آن: وَ النَّهارِ إِذا تَجَلَّى. ۴ - پانویس
۵ - منبعفرهنگنامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله«قسم به روز». مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۲۳، ص۲۸۳، برگرفته از مقاله «موارد قسم خدا (روز)». |