قراءقراء به صاحبان یکی از قرائت‌های هفتگانه یا ده گانه قرآن و مانند آن‌ها، یا قرائت کنندگان قرآن به صورت فنی اطلاق می‌شود. ۱ - تعریف قراء«قراء» جمع «قاری» است. «قاری» در یک اصطلاح به کسی گفته می‌شود که یکی از قرائت‌های هفتگانه یا ده گانه یا چهارده گانه قرآن و مانند آن‌ها به او منسوب باشد. در زمان پیامبر خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم عده‌ای از صحابه در حفظ و مهارت‌های مربوط به قرآن شهرت خاصی داشته و در این زمینه به مقام استادی دست یافته‌اند. آنان قرائت را از رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) یا از برخی صحابه آموخته بودند. این قاریان با قرائت‌های مختلف مورد تایید پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) آشنایی داشتند و بخش مهمی از تخصص آنان خودآموخته و تجربی بود و از حافظه خوبی برخوردار بودند و در زمینه حفظ قرآن، به درجات بالایی دست یافتند و به دیگران هم دانش قرائت آموختند. ۲ - کابرد اصطلاح قراءاصطلاح «قراء» در کاربرد دیگر شامل تمام قاریانی می‌شود که به صورت فنی به قرائت قرآن اهتمام ورزیده‌اند؛ اعم از قرای صدر اسلام یا پس از آن. بنابراین، قاریان به چندین طایفه تقسیم می‌شوند: قرای صحابه، قرای تابعین، قرای حرمین، قرای عراقین، قرای عشره، قرای اربعة عشر، قرای سبعه، قرای شام. [۲]
حجتی، محمد باقر، پژوهشی درتاریخ قرآن کریم، ص۳۰۹.
[۳]
فاضل لنکرانی، محمد، مدخل التفسیر، ص۱۴۱.
۳ - قرائات سبعهقـرائت قرآن و تلاوت آیات آن یکی از مهم‌ترین مسایل قرآن به شمار می‌رود،به طوری که از همان ادوار نـخـسـتـین پیوسته عده‌ای به این کار همت گماشته وعهده دار قرائت قرآن و تعلیم آن در جامعه اسلامی بوده‌اند طبقات قرا شامل بزرگان صحابه چون عبدالله بن مسعود، ابی بن کعب، ابوالدردا و زیدبن ثابت درطـبـقـه اول، عبدالله بن عباس، ابوالاسود دوئلی، علقمة بن قیس، عبدالله بن سائب، اسودبن یزید، ابوعبدالرحمان سلمی و مسروق بن اجدع در طبقه دوم، و بـالاخـره بزرگانی دیگر در طبقات سوم تا هشتم می‌گردد پس از این طبقات از قرا، عهدتدوین قرائات آغاز شد و به دنبال آن قرا سبعه تعیین گردیدند. سـلـسـله قرا (قاریان به نام قرآن) و قرائات، قرن به قرن پیوسته ادامه داشت تااین که در اوایل قرن چهارم ابوبکر ابن مجاهد (۲۴۵-۳۲۴) شیخ القرا بغداد، قرائات را در هفت قرائت از هفت قاری بنام، به رسمیت شناخت بعدها در دوره‌های مختلف هفت قاری دیگر اضافه شد که بدین ترتیب مجموعا چـهـارده قـرائت مـعـروف شد به دلیل آن که هرکدام از این قرائات به وسیله دو راوی روایت شده، مجموع قرائت متداول به بیست و هشت قرائت می‌رسد. در حـجیت قرائات و تواتر آن‌ها، که آیا جملگی به طور متواتر از پیامبر اکرم نقل وضبط شده است یا نـه، گفتگو فراوان است به طور کلی از آن مباحث می‌توان نفی تواتر قرائات را نتیجه گرفت، زیرا طـبـق رای محققین، بیش از یک قرائت از پیامبراکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نرسیده است و آن قرائتی است که در مـیـان مـردم (جـمـهور مسلمانان) متداول است و هر قرائت که با آن مطابق باشد، مقبول وگرنه مردود است. ۴ - تعریف قرائتقـرائت هـمـان تـلاوت و خـوانـدن قرآن کریم است و اصطلاحا به گونه‌ای از تلاوت قرآن اطلاق می‌شود که دارای ویژگی‌های خاصی است بدین معنا که هرگاه تلاوت قرآن به گونه‌ای باشد که از نـص وحی الهی حکایت کند و بر حسب اجتهاد یکی ازقرا معروف ـ بر پایه و اصول مضبوطی که در علم قرائت شرط شده ـ استوار باشد،قرائت قرآن تحقق یافته است البته قرآن دارای نص واحدی است و اختلاف میان قرا بر سر به دست آوردن و رسیدن به آن نص واحد است. امام صادق (علیه‌السّلام) مـی فـرمـاید: (ان القرآن واحد نزل من عند واحد و لکن الاختلاف یجی من قبل الرواة، قرآن یکی بیش نیست و اختلافات بر سر قرائت آن ازجانب راویان (قاریان) صورت گـرفـتـه است. قاریان قرآن (قرا معروف) راویان وناقلان همان قرآنی هستند که بر پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نـازل گـردیـده و اخـتـلاف آنان از اختلاف در نقل و روایت آن نص نشات گرفته، و آن به سبب عواملی است که این اختلاف راایجاب کرده است ۵ - عوامل اختلافپایههای آن عوامل عبارتند از: ۱- اخـتلاف مصاحف اولیه، چه پیش از اقدام به یکسان کردن مصاحف در زمان عثمان و چه پس از آن. ۲- نارسایی خط و نوشته‌های قرآن که از هرگونه علایم مشخصه و حتی از نقطه عاری بوده است. ۳- ابتدایی بودن خط نزد عرب آن روز. ۶ - عناوین مرتبطائمه قراء؛ اختلاف قرائات؛ اجتهاد قراء. ۷ - پانویس
۸ - منبعفرهنگنامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله«قراء». سایت اندیشه، برگرفته از مقاله «قراء»، تاریخ بازیابی۹۴/۱۱۲/۲۱. رده‌های این صفحه : مقالات اندیشه قم
|