علی بن محمدرضا کاشفالغطاءشیخ علی کاشف الغطاء از فقها و ادبای مبرز شیعه عراق در قرن سیزدهم و چهاردهم هجری بوده است. ۱ - معرفی اجمالیاو فرزند شیخ محمدرضا و از خاندان معروف به علم و دانش «کاشف الغطاء» بود. در حدود ۱۲۶۸ ق در نجف اشرف به دنیا آمد و در خانواده فقاهت و ریاست دینی پرورش یافت. وی نخست دانش‌های ابتدایی را آموخت و سطوح را در محضر فضلای خانواده و دیگران فراگرفت. به ادبیات دلبستگی و در آن برتری یافت. او بسیار تیزهوش بود و حافظه‌ای قوی داشت که وی را از دیگران متمایز می‌ساخت. ۲ - مهاجرت به ایرانشیخ علی در ۱۲۹۵ ق به ایران مهاجرت کرد و مدتی در اصفهان اقامت گزید و به شیراز، تهران و خراسان سفر کرد و هشت سال در سیر و سفر گذراند تا اینکه در ۱۳۰۲ ق به عراق بازگشت. در آن مدت و در خلال سفرهایش به شهرهای مختلف با علما و بزرگان آنجا ارتباط یافت و محافل آنان را از شعر و نثر سودمند و بی نظیرش سرشار ساخت. او گفتگوهای علمی این جلسات و شنیده‌ها و دیده‌ها و داستان‌ها را افزون بر اطلاعاتی که از بزرگان خاندانش آموخته بود، تنظیم و تدوین کرد. خاندان کاشف الغطاء در میان گروه‌های گوناگون مردم عراق و ایران و دیگر شهرهای مسلمان نشین و نیز نزد پادشاهان، امیران و بزرگان، جایگاه بلندی داشت. او دیگر افراد این خاندان، مراوده و دوستی استواری با حکام ترک بغداد به ویژه با سری پاشا که در ۱۳۰۶ ق به حکومت عراق منصوب شد، داشتند. سری پاشا مردی ادیب بود و به بزرگان علم و ادب و از جمله شیخ علی کاشف الغطاء علاقه داشت و پس از انتقال وی به دیار بکر، کاشف الغطاء نیز به آن شهر رفت و مدتی را در آنجا گذراند و سپس به حجاز، سوریه و هند مسافرت کرد که این سفر چهار سال به طول انجامید. در این سفر مجموعه‌های زیادی از کتب خطی و چاپی در علوم و فنون گوناگون و ادبیات گرد آورد و با خود به همراه آورد که در هیچ یک از کتابخانه‌های عراق وجود نداشت. ۳ - فعالیت سیاسیوی مورد احترام و اعتماد مراجع و علمای عراق بود. و در روز ۲۲ جمادی الثانی ۱۳۳۶ ق، آیت‌الله یزدی جلسه‌ای در منزل خود با حضور رهبران قیام نجف تشکیل داد تا برای رفع محاصره نجف توسط قوای انگلیس مذاکره کند و برای این کار هیاتی را برگزید که شیخ علی کاشف الغطاء و برادرش و شیخ جواد جواهری از اعضای آن بودند. آنان با مقامات انگلسی در کوفه دیدار کردند اما نتیجه‌ای نگرفتند. در اثنای اجرای طرح نوع حکومت عراق، او و شیخ عبدالکریم جزایری با ارسال پیام‌های کتبی از شیخ خزعل (حاکم خوزستان) برای نامزدی حکومت عراق دعوت کردند. کاشف الغطاء از بزرگان علمای نجف و از مشاهیر آنان و دارای شان و احترام خاصی نزد گروه‌های مختلف مردم و امرا در شهرها و غیره بود. او از شیخ مهدی کاشف الغطاء شیخ راضی نجفی، شیخ جعفر شوشتری، شیخ محمدحسن مامقانی، و شیخ محمدجواد محیی الدین اجازه روایت داشت. وی در صبح روز اول محرم ۱۳۵۰ ق در گذشت و در نهایت احترام تشییع شد و در مقبره خانوادگی دفن گردید. ۴ - آثار و تألیفاتاو تالیفات و تصنیفات فراوانی دارد که از جمله آنهاست: الحصون المنیعه فی طبقات الشیعه، الدرجات الرفیعه فی طبقات الامامیه من الشیعه، سمیر الحاضر و انیس المسافر، النوافح القبریه فی المآثر السریه، نهج الصواب فی المکاتب و الکتابه و الکتاب. [۱]
تاریخ جنبش اسلامی در عراق (۱۹۰۰-۱۹۲۴م)، ص۲۲۱-۲۲۲.
[۲]
آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، نقباء البشر فی القرن الرابع عشر، ج۴.
[۳]
ص۱۴۳۷-۱۴۴۱.
[۴]
نقش علمای شیعه در رویارویی با استعمار، ص۱۷۷.
۵ - پانویس
۶ - منبعدانشنامه های انقلاب اسلامی و تاریخ اسلام، فرهنگنامه علمای مجاهد، برگرفته از مقاله «شیخ علی کاشف الغطاء». |