علی بن ابراهیم تجانیابوالحسن علی بن ابراهیم تجانی از افراد مشهور خاندان تجانی و فقیه و ادیب و کاتب و از شعرای خوش قریحه بود. ۱ - تولداو در ۶۳۵ در تونس به دنیا آمد. [۱]
ابن طواح، سبک المقال لفکّ العقال، ج۱، ص۱۶۵، چاپ محمدمسعود جبران، بیروت ۱۹۹۵.
[۲]
محمد بن جابر وادی آشی، برنامج الوادی آشی، ج۱، ص۵۹، چاپ محمد محفوظ، بیروت ۱۹۸۲.
[۳]
محمد نیفر، عنوان الاریب عمّا نشأ بالبلاد التّونسیّة من عالم اریب، ج۱، ص۳۰۳، تذلیل و استدراک علی نیفر، بیروت ۱۹۹۶.
۲ - اساتیددروس مقدماتی را نزد نیای مادری‌اش، قاضی ابوالقاسم جُمَحی و پدرش، ابراهیم تجانی، فراگرفت [۴]
ابن طواح، سبک المقال لفکّ العقال، ج۱، ص۱۶۲ـ۱۶۳، چاپ محمدمسعود جبران، بیروت ۱۹۹۵.
[۵]
محمد بن جابر وادی آشی، برنامج الوادی آشی، ج۱، ص۵۹، چاپ محمد محفوظ، بیروت ۱۹۸۲.
همچنین نزد استادانی چون ابن ابّار و حازم قَرطاجِنی و ابن غماز و ابوعبداللّه سوسی تلمذ کرد. [۶]
محمدبن محمد مراکشی، الذیل و التکملة لکتابی الموصول و الصّلة، سفر اول، قسم ۱، ص ۴۱۳، چاپ محمدبن شریفه، بیروت: دارالثقافه، (بی‌تا).
[۷]
محمد بن جابر وادی آشی، برنامج الوادی آشی، ج۱، ص۵۹، چاپ محمد محفوظ، بیروت ۱۹۸۲.
۳ - تحصیلاتاو فقیه و ادیب و کاتب و از شعرای خوش قریحه بود و در سرودن اشعار، سریع البدیهه و حاضرجواب و شوخ طبع بود. [۸]
ابن طواح، سبک المقال لفکّ العقال، ج۱، ص۱۶۲، چاپ محمدمسعود جبران، بیروت ۱۹۹۵.
[۹]
محمد بن جابر وادی آشی، برنامج الوادی آشی، ج۱، ص۵۹ ـ۶۰، چاپ محمد محفوظ، بیروت ۱۹۸۲.
[۱۰]
ابن رشید، مل ء العیبة بما جمع بطول الغیبة فی الوجهة الوجیهة الی الحرمین مکة و طیبة، ج۲، ص۱۹۹، چاپ محمدحبیب بن خوجه، تونس ۱۹۸۲.
ابوالحسن علی تجانی پس از مرگ استادش ابن غماز قاضی و محدّث تونسی در ۶۹۳، اخبار و آثار وی را در کتابی به نام تسلیة القلب الحزین فی مراثی قاضی قضاة المسلمین گردآورد. [۱۱]
محمد بن محمد مراکشی، الذیل و التکملة لکتابی الموصول و الصّلة، سفر اول، قسم ۱، ص ۴۱۲ـ۴۱۳، چاپ محمد بن شریفه، بیروت: دارالثقافه، (بی‌تا).
[۱۲]
محمد بن جابر وادی آشی، برنامج الوادی آشی، ج۱، ص۴۰، چاپ محمد محفوظ، بیروت ۱۹۸۲.
[۱۳]
محمد محفوظ، تراجم المؤلفین التونسیین، ج۱، ص۲۱۵، بیروت ۱۹۸۲ـ۱۹۸۶.
برخی مورخان، کتاب علامة الکرامة فی کرامة العلامة را اشتباهاً به وی نسبت داده‌اند. [۱۴]
محمد محفوظ، تراجم المؤلفین التونسیین، ج۱، ص۲۱۶، بیروت ۱۹۸۲ـ۱۹۸۶.
۴ - عبدری و ابوالحسنعَبدَری، نویسنده سفرنامه‌ای معروف به رحلة العَبدری، ابوالحسن تجانی را بسیار ستوده و اشعاری از وی نقل کرده و تأکید کرده است که بیشتر اعضای خاندان تجانی ادیب و شاعر و دانشمندند و نیز بیشتر آنان، چه زن چه مرد، قریحه شعری دارند. [۱۵]
محمدبن محمد عبدری، رحلة العبدری المسماة الرحلة المغربیة، ج۱، ص۲۵۷ـ۲۶۳، چاپ محمد فاسی، رباط ۱۹۶۸.
ابوالحسن تجانی دوازدهمین معلم از خاندان تجانی بود که به تعلیم در مسجد تونس پرداخت. [۱۶]
محمد بن محمد عبدری، رحلة العبدری المسماة الرحلة المغربیة، ج۱، ص۲۵۷، چاپ محمد فاسی، رباط ۱۹۶۸.
۵ - حجاو در ۶۸۴ عازم حج شد و مدتی ناخواسته در طرابلس اقامت گزید و بعد از انجام مناسک حج به تونس بازگشت و به تدریس مشغول شد و در صرف و نحو عربی سرآمد شد. [۱۷]
عبداللّه بن محمد تجانی، رحلة التّجانی، ج۱، ص۲۵۸، چاپ حسن حسنی عبدالوهاب، تونس ۱۳۷۷/ ۱۹۵۸.
[۱۸]
عبدالرحمان بن ابی بکر سیوطی، بغیة الوعاة فی طبقات اللغویین و النّحاة، ج۲، ص۱۴۱، چاپ محمدابوالفضل ابراهیم، قاهره ۱۳۸۴.
[۱۹]
محمد نیفر، عنوان الاریب عمّا نشأ بالبلاد التّونسیّة من عالم اریب، ج۱، ص۳۰۳ـ۳۰۴، تذلیل و استدراک علی نیفر، بیروت ۱۹۹۶.
۶ - شاگردانتجانی شاگردان بسیاری تربیت کرد که مشهور‌ترین آن‌ها محمد بن جابر وادی آشی مؤلف برنامج المحمدبن جابر وادی آشی و ابومحمد عبداللّه تجانی نویسنده سفرنامه معروف رحله و عبدالواحد محمد بن طواح مؤلف سبک المَقال لفک العقال بودند. [۲۰]
ابن طواح، سبک المقال لفکّ العقال، ج۱، ص۱۶۲، چاپ محمدمسعود جبران، بیروت ۱۹۹۵.
[۲۱]
محمد بن جابر وادی آشی، برنامج الوادی آشی، ج۱، ص۵۹ـ۶۰، چاپ محمد محفوظ، بیروت ۱۹۸۲.
[۲۲]
محمد محفوظ، تراجم المؤلفین التونسیین، ج۱، ص۲۱۴، بیروت ۱۹۸۲ـ۱۹۸۶.
۷ - وفاتابوالحسن تجانی در ۷۱۳ و به روایتی در پانزدهم صفر وفات یافت. [۲۳]
ابن طواح، سبک المقال لفکّ العقال، ج۱، ص۱۶۵، چاپ محمدمسعود جبران، بیروت ۱۹۹۵.
[۲۴]
محمد بن جابر وادی آشی، برنامج الوادی آشی، ج۱، ص۶۰، چاپ محمد محفوظ، بیروت ۱۹۸۲.
۸ - پانویس
۹ - منبعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «خاندان تجانی»، شماره۳۲۸۰. رده‌های این صفحه : تراجم | خاندان تجانی | درگذشتگان سده 8 (قمری) | علمای اهل سنت | علمای قرن هفتم | فقهای مالکی | نسب شناسی
|