شیخ جواد جواهریشیخ جواد جواهری از علمای سیاستمدار مجاهد شیعه عراق در قرن چهاردهم هجری بوده است. ۱ - معرفی اجمالیاو فرزند شیخ علی و از نوادگان شیخ محمدحسن نجفی، معروف به «صاحب جواهر» بود. وی در بیت علم و شرف زاده شد و نزد بزرگان خاندانش و افاضل وقت پرورش یافت. سپس دروس ابتدایی و مقدمات علوم را فراگرفت و در درس استادان معروف آن زمان مانند حاج شیخ عبدالله مازندرانی و دیگران حاضر شد و ریاست این خاندان به او منتهی گردید. ۲ - مقابله با انگلیسشیخ جواد در زمان خود از بزرگان علمای نجف و از رؤسای موجه روحانیت بود. در اواخر ۱۳۳۲ ق و در جریان جنگ جهانی اول، متفین بر ضد عثمانی اعلام جنگ دادند و متعاقب آن نیروهای انگلیسی در ذیحجه آن سال، بندر فاو، در جنوب عراق را تصرف کردند و قصد اشغال سایر مناطق عراق را داشتند که بی درنگ گروهی از مراجع و علمای شیعه عتبات، از جمله شیخ جواد جواهری، فتاوای جهاد بر ضد اشغالگران انگلیسی و به حمایت از عثمانی و ترغیب مردم به بیرون راندن انگلیسی‌ها از عراق صادر نمودند که او نیز در صدور سه فتوا شرکت داشت. پس از مخابرة تلگرافی از بصره به علما که از خطرهای تهدیدکننده بصره خبر داده بود، علما بعد از صدور فتوا در مسجد هندی نجف تشکیل جلسه دادند و در این مجلس شیخ محمدجواد جواهری، شیخ عبدالکریم جزایری و سید محمد سعید حبوبی سخنرانی‌های پرشوری ایراد کردند و بر وجوب همراهی با حکومت عثمانی در بیرون راندن کفار از سرزمین اسلامی تاکید ورزیدند. ۳ - فعالیت سیاسی در نجفجواهری در حوادث سیاسی نجف، نقش فعالی داشت. به پیشنهاد وی و تعدادی از همفکرانش و نیز موافقت آیت‌الله سید محمد کاظم طباطبایی یزدی، مقامات انگلیسی، مردی شیعه مذهب را به عنوان نماینده فرماندار منصوب کردند. وی در جریان قیام ضد انگلیسی مردم نجف که در ۵ جمادی الثانی ۱۳۳۶ ق روی داد و چهل و شش روز به طول انجامید جزو افراد هیات مذاکره کننده از سوی علما به ویژه آیت‌الله یزدی با مقامات انگلیسی بود. همچنین هنگامی که انگلیسی‌ها تصمیم گرفتند تا یک رژیم عربی وابسته به انگلستان را در آن کشور روی کار آورند، نخست به خاطر اهمیت سیاسی شهر نجف، از علمای این شهر نظرخواهی نمودند. بدان منظور از جواهری، شیخ عبدالکریم جزایری، شیخ محمدرضا شبیبی و شیخ محمدباقر شبیبی، دعوت به عمل آوردند. اما علما خواستار حکومتی کاملا مستقل به ریاست پادشاهی عرب شدند که به قانون اساسی و مجلس منتخب وفادار باشد. در اواخر ۱۳۴۱ ق میرزا محمدحسین نائینی، آقا سیدابوالحسن اصفهانی و گروه دیگری از علمای عتبات که معترضانه وارد ایران شده بودند، پس از گذشت چند ماه تصمیم به بازگشت به عراق گرفتند. از اینرو شیخ جواد جواهر و میرزا مهدی خراسانی را به نمایندگی از سوی خود و همراه با پیامی برای ملک فیصل (پادشاه جدید عراق) به آن کشور فرستادند تا زمینه بازگشت آنان را به عراق فراهم سازد و آنان نیز این ماموریت را با موفقیت انجام دادند. ۴ - تاریخ وفاتجواهری در ۱۵ صفر ۱۳۵۵ ق درگذشت و در مقبره جدش صاحب جواهر در نجف اشرف دفن شد. [۱]
«قیام نجف علیه انگلیسی (۱۹۱۸م/۱۳۳۶ق)» تاریخ معاصر ایران، س ۱، ش۱، بهار ۱۳۷۶، ص۳۶.
[۲]
تشیع و مشروطیت در ایران، ص۱۸۲-۱۸۳.
[۳]
رسایل و فتاوای جهادی، ص۲۸۴.
[۴]
رسایل و فتاوای جهادی، ص۳۱۵.
[۵]
رسایل و فتاوای جهادی، ص۳۳۳.
[۶]
طبقات اعلام الشیعه: نقباء البشر فی القرن الرابع عشر، ج۱، ص۳۳۵.
[۷]
نقش علمای شیعه در رویارویی با استعمار، ص۸۸.
[۸]
نقش علمای شیعه در رویارویی با استعمار، ص۱۳۵.
[۹]
نقش علمای شیعه در رویارویی با استعمار، ص۱۶۳.
[۱۰]
نقش علمای شیعه در رویارویی با استعمار، ص۱۶۴.
[۱۱]
نقش علمای شیعه در رویارویی با استعمار، ص۱۶۷.
[۱۲]
نقش علمای شیعه در رویارویی با استعمار، ص۱۷۷.
[۱۳]
نقش علمای شیعه در رویارویی با استعمار، ص۲۳۲-۳۳۴.
۵ - پانویس
۶ - منبعدانشنامه های انقلاب اسلامی و تاریخ اسلام، فرهنگنامه علمای مجاهد، برگرفته از مقاله «شیخ جواد جواهری». |