شکست آمریکا در طبساین واقعه، پس از آن روی داد که جیمی کارتر، رئیس جمهور ایالات متحده، تصمیم گرفت تا به ایران حمله نظامی کند. بهانه این هجوم، آزادی جاسوسانی بود که در سیزدهم آبان ۱۳۵۸ش. به اسارت دانشجویان پیرو خط امام درآمده بودند. سران کاخ سفید که از حرکت دانشجویان غافلگیر شده بودند و توطئه‌هایشان آشکار شده بود، [۱]
سجادی‌پور، هادی، بازخوانی روند و پیامدهای تسخیر لانه جاسوسی آمریکا، شریف نیوز، آبان ۱۳۸۴.
تصمیم گرفتند از قوای نظامی استفاده کنند و با حمایت مزدوران داخلی و پشتوانه تبلیغاتی خبرگزاری‌های استعماری به افکار خود، جامعه عمل بپوشانند و یکبار دیگر دولت دلخواه خود را در ایران به‌قدرت برسانند.۱ - واقعه لانه جاسوسیملت ایران، دسیسه‌های آن دولت مستکبر برای شکست انقلاب‌شان را دیده بودند. آمریکایی‌ها پس از انقلاب، سعی می‌کردند حضور خود را در ایران حفظ کند و بدین‌سبب نقاب دوستی بر چهره داشتند؛ اما رفتارهای آنان، شک برانگیز بود؛ ۱- ملاقات مقامات آمریکایی با مهندس بازرگان به صورت محرمانه؛ ۲- پذیرش شاه ایران به بهانه معالجات پزشکی. سابقه عملکرد این کشور مستکبر، سبب شد تا مردم وقوع کودتایی بر ضد انقلاب خود را قطعی بدانند؛ از این‌رو حدود ۴۰۰ نفر از دانشجویان، سفارت را اشغال کردند و اعضای آن را به گروگان گرفتند. اسناد به دست آمده از لانه جاسوسی، نشان داد که سفارت آمریکا، به مکانی برای طراحی توطئه بر ضد ایران تبدیل شده است و از این‌روی آن را «لانه جاسوسی» نامیدند. ۲ - اهداف تجاوز نظامی آمریکاتداوم حرکت انقلاب، بیداری دانشجویان و اتخاذ موضع فعال و افشای دسیسه‌های آنان، همچون تلاش برای شکست یا انحراف مسیر نهضت [۲]
امیررضا ستوده و حمید کاویانی، بحران ۴۴۴ روزه، ص۲۰، تهران.
باعث ناامیدی استعمارگران از دستیابی دوباره به منافع و منابع ایران شد. طولانی شدن اسارت گروگان‌ها، سبب تضعیف روحیه آمریکایی‌ها و شکستن غرور آنان شد، زیرا آنها عادت داشتند که همیشه، پیروز باشند و تحمل شکست، بر ایشان بسیار دشوار بود، آن هم شکستی تاریخی از ملتی بیدار.از جمله اهداف آمریکا برای این تجاوز، بازیابی روحیه سران کاخ سفید و سیاستمداران آن، ترمیم غرور آسیب دیده خویش، آزادی گروگان‌ها و تضعیف روحیه مردم ایران می‌توان نام برد. بنا بود پس از اجرای عملیات آزادسازی گروگان‌ها، مراکز مهم اقتصادی و مکان شخصیت‌های مهم انقلاب نیز، مورد هجوم قرار بگیرد و کودتایی علیه نظام روی بدهد. کاخ سفید می‌خواست با این عمل، هم کار انقلاب را یکسره کند و هم سایر ملت‌ها و دولت‌ها عبرت بگیرند. جیمی کارتر می‌کوشید تا با نمایش اقتدار نیروهایش، برگ زرینی در کارنامه خود ثبت کند تا در انتخابات، دوباره برای ریاست جمهوری برگزیده شود. ۳ - نقشه آمریکا برای براندازی انقلابسیاستمداران کاخ سفید، در ظاهر می‌کوشیدند مساله گروگان‌ها به صورت مسالمت‌آمیز حل شود، حتی آنها پیش از آغاز برنامه نظامی، برای مذاکرات جدید، زمینه‌چینی می‌کردند تا مسئولان ایران را غافلگیر کنند؛ [۳]
مجله حضور، اشغال لانه جاسوسی آمریکا زمینه‌ها و پیامدها، ص۲۰، ش۸.
اما در واقع، مدت پنج ماه بود که نیروهای ویژه‌ای را برای این کار در محیطی مشابه صحرای طبس در «آریزونا» آموزش می‌دادند. بنا بود که این طرح، با نام «عملیات پنجه عقاب» چهارم تا ششم اردیبهشت ۱۳۵۹ اجرا شود.۴ - واقعه طبسبرنامه نیروهای آمریکا این‌گونه بود که در شب اول، هشت بالگرد و هفت هواپیمای غول پیکر C-۱۳۰ در عمق خاک ایران فرود بیایند. سپس بالگردها و شبانه سوختگیری و به نقطه‌ای در نزدیکی تهران پرواز کنند و تا شب بعد منتظر بمانند. بنا بود که شب دوم گروه‌های ویژه‌ای به سفارت حمله کنند و همراه گروگان‌ها، به ورزشگاهی نزدیکی سفارت بروند. سپس به‌طور همزمان، فرودگاه مجاور اشغال شود و همه با هواپیمایی که آنجا مستقر شده است، به پرواز درآیند. سپس طرح پایانی اجرا می‌شد که شامل حمله به مراکز اقتصادی و اماکن شخصیت‌های مؤثر و کلیدی و در نهایت کودتایی با همکاری عوامل لیبرال، ضد انقلاب و جاسوسان مستقر در ایران بود. سرانجام کارتر در نطقی، سقوط نهضت اسلامی را اعلام می‌کرد. ۴.۱ - ورود نیروهای آمریکا به ایرانطبق برنامه، چهارم اردیبهشت ۱۳۵۹ش، هفت فروند هواپیمای غول پیکر c-۱۳۰ و هشت فروند بالگرد وارد مرز ایران شدند، در حالی که نیروهای ویژه عملیات، تجهیزات پیشرفته نظامی و وسایلی همچون جیپ، موتور سیکلت‌های تندرو و مخصوص عملیات و... همراه داشتند. آنها از جنوب کشور وارد مرزهای ایران شدند و با هماهنگی دولت بنی صدر پس از طی حدود یکصد کیلومتر، بدون اینکه مانعی در مسیرشان باشد، در فرودگاهی متروکه، نزدیک رباط‌خان طبس فرود آمدند. بنی صدر، پیش‌تر دستور داده بود که تجهیزات ضدهوایی از مسیر مورد نظر برداشته شوند. نیمه شب بود که نیروهای ویژه به صحرای طبس رسیدند. ۴.۲ - شکست عملیاتیکی از بالگردها از هواپیمای c-۱۳۰ سوختگیری کرد و از زمین برخاست که ناگهان بر اثر اشتباه خلبان با هواپیما برخورد کرد و هر دو آتش گرفتند. سپس بر اثر طوفان شن، دو بالگرد دیگر، دچار نقص فنی شدند و از انجام عملیات باز ماندند. در نتیجه اجرای طرح با هماهنگی کارتر متوقف شد و آمریکایی‌ها از بیم آنکه، همگی در طوفان شن نابود شوند یا اسیر نیروهای ایران بشوند، از فرصت شب استفاده کردند و فرار کردند. آنان، آن‌قدر برای فرار عجله کردند که هشت مزدور کشته شده، اسناد سری و محرمانه در بالگردهای به جا مانده را باقی گذاشتند. ۴.۳ - خیانت بی صدرصبح هنگام به وقت آمریکا، هنگامی که کارتر در تلویزیون ظاهر شد، از چشمان برافروخته و متورم وی، آشکار بود که شب را نخوابیده است. وی اعلام کرد که عملیات «پنجه عقاب» شکست خورده است. سپس اظهار کرد که اسناد طبقه‌بندی شده سری، در بالگردها به جای مانده است. در واقع این پیام، برای بنی صدر، صادر شده بود. بی‌درنگ، بنی صدر دستور داد چند بمب افکن، بالگردهای به‌جا مانده را بمباران کنند. بر اثر این خیانت، فرمانده سپاه یزد محمد منتظر قائم که برای بازرسی و بررسی محل به آنجا رفته بود به شهادت رسید. [۴]
گروه تحقیق واحد مرکزی خبر صدا و سیمای ایران، شکست بزرگ آمریکا در واقعه طبس، ص۱۹۷، ۱۳۶۱/۰۲/۰۴.
۴.۴ - پیامدهاشکست طبس، یک ضربه محکم بر پیکره استکبار و سبب رسوایی سران کاخ سفید شد. آمریکا می‌خواست مردم ایران را تنبیه کند؛ ولی نتیجه برعکس شد. دیگر آنکه ملت ایران هوشیارتر و دشمنی مستکبران آشکارتر شد، منافقان و همراهان داخلی استکبار جهانی رسوا شدند. کارتر در پی آن بود که پس از آزادی گروگان‌ها، دوباره برای ریاست جمهوری برگزیده شود؛ ولی به سبب این ناکامی و تصمیم امام خمینی (رحمة‌الله‌علیه)، مبنی بر نگه داشتن جاسوسان تا برگزاری انتخابات، مردم ایالات متحده به کارتر رای ندادند و وی در انتخابات، شکست خورد. بعدها وی در مصاحبه‌ای گفت: «دوران ریاست جمهوری من، بدترین دوره‌های ریاست جمهوری در آمریکا بوده است؛ زیرا در آن زمان، دولت آمریکا در دست آیت‌الله خمینی در ایران به گروگان گرفته شد». [۵]
روزنامه کیهان، ۱۳۶۳/۰۲/۱۴.
۵ - پانویس
۶ - منبع• سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «شکست آمریکا در طبس»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۰۱/۰۴. رده‌های این صفحه : اقدامات آمریکا علیه ایران | پیروزی و شکست | تاریخ انقلاب اسلامی | رویدادهای سال 1359 (شمسی) | سیاست های استعماری آمریکا | کودتای نوژه
|