سید احمد ابوهاشم (مزار)مزار سید احمد ابوهاشم، زیارتگاهی در شمال غربی شهر کربلا، در منطقه «شفاثا» (عین‌التمر)،، قرار دارد. قبر این امامزاده در سال ۱۸۴۳ م آشکار شده و ساختمان آن بیش از صد سال، سابقه تاریخی دارد. درباره نسب امامزاده بین نسب‌شناسان اختلاف است، اما در این اختلافی نیست که او از نوادگان امام موسی کاظم (علیه‌السلام) است. ۱ - موقعیت جغرافیاییاین زیارتگاه که به «احمد بن هاشم» معروف است، در ۲۵ کیلومتری شمال غربی کربلا، در منطقه «شفاثا» (عین‌التمر)، واقع است و میان اعراب بیابانی، بسیار معروف است، به‌طوری‌که همواره به او پناه می‌آورند و نذر می‌کنند. ۲ - ساختمان بقعهاین قبر در سال ۱۸۴۳ م آشکار گشته و روی سنگی، به نام مدفون در آن، اشاره شده است. در صد متری شمال آن نیز برادرش، سید محمد، مدفون می‌باشد. [۱]
عامری، ثامر عبدالحسن، معجم المراقد والمزارات فى العراق، ص۶۴.
ساختمان آرامگاه که بیش از صد سال، سابقه تاریخی دارد، شامل ایوان، گنبد بلند، رواق، صحن و حجره‌هاست. گنبد بنا، به‌صورت غنچه‌ای بلند به قطر هفت و ارتفاع نزدیک به ده متر است که با کاشی‌های مختلف و رنگی، پوشش یافته است. ایوان بنا در سمت شمال واقع است و دو طرف آن، دو ایوانچه با طاق هلالی، به چشم می‌خورد. روی قبر، ضریح فلزی قرار دارد که ارزش هنری ندارد. [۲]
حرزالدين، محمد، مراقد المعارف، ج۱، ص۸۶؛
[۳]
الطعمه، سلمان هادی، تراث کربلاء، ص۱۱۶.
[۴]
قائدان، اصغر، عتبات عالیات عراق، ص۱۴۸.
۳ - نسب امامزادهمدفون در این بقعه، سیدشرف‌الدین احمد مکنا به ابوهاشم، از سادات جلیل‌القدر موسوی و از نوادگان امام موسی کاظم (علیه‌السلام) است که به سال ۷۴۵ ه. ق، وفات یافته است. نسب شریفش با پانزده واسطه، به ترتیب زیر، به امام هفتم می‌رسد: سید ابوهاشم احمد بن ابوجعفر محمد تاج‌الدین بن احمد بن محمد ابن محمد بن ابوجعفر احمد بن ابوالفائز محمد بن محمد بن علی الغریق بن ابوجعفر محمد الخیرالعمال بن علی المجدور بن احمد بن محمد حائری بن ابراهیم مجاب بن امام موسی کاظم (علیه‌السلام). [۵]
ابوسعيده موسوی، سيدحسين، المشاهد المشرفة، ج۱، ص۱۱۳.
برخی معتقدند که شخص مدفون در این بقعه، جد سید احمد ابوهاشم، یعنی سید ابوجعفر احمد بن محمد ابی‌الفائز است که نامش در برخی از منابع، محمد ذکر شده است. در این صورت، او ناظر بر منطقه راس‌العین بوده و صاحب هفت فرزند معقب به این اسامی است: ابوجعفر محمد نجم‌الدین، عقیل، علی، کاظم، منصور، سلطان و عباس. او جد سادات آل طعمه، آل نصرالله، آل جلوخان، آل تاجر، آل قفطوان، آل عوج و دیگران می‌باشد. [۶]
رجائی موسوی، سيدمهدی، المعقبون من آل ابی‌طالب، ج۲، ص۳۱۶.
(ابوجعفر احمد الناظر لراس العین المدفون فی شفاثة.) ثامر عبدالحسن عامری همین دیدگاه را بیان داشته و سید ابوجعفر احمد بن محمد ابی‌الفائز را مکنا به ابوطراس و ابوطراز و ملقب به شمس‌الدین، می‌داند و می‌نویسد: «ناظر شفاثا کریماً موصوفاً بالافضال والجود». [۷]
عامری، ثامر عبدالحسن، معجم المراقد والمزارات فی العراق، ص۶۴ - ۶۵.
۳.۱ - دیدگاه محمد حرزالدینعلامه شیخ محمد حرزالدین، درباره‌اش می‌نویسد: ابن‌ابی‌فائز، از سادات حائر حسینی کربلاست. او از شخصیت‌های بارز و مورد عنایت نزد حکومت در عراق بود و کسی است که رشیدالدین طبیب وزیر سلطان اولجایتو خدابنده (متوفای ۷۱۹ ه. ق)، او را به حله فراخواند و از او خواست که نقیب‌الممالک، سیدتاج‌الدین محمد آوی افطسی و دو پسرش حسین و علی را بعد از آنکه به آنان وعده نقابت عراق را داده بود، بکشد. اما ابن‌ابی‌فائز به شدت نپذیرفت. سپس از دست او، در همان شب به حائر حسینی گریخت. او جد عالم مشهور و شاعر توانا سیدنصرالله فائزی حائری است و بین او و ابوهاشم یازده واسطه و بین او و سید طعمه، پنج واسطه وجود دارد نسب دو خانواده مشهور و بزرگوار در حائر حسینی، آل طعمه و آل سیدنصرالله و شاخه‌های آن، به وی می‌رسند. [۸]
حرزالدين، محمد، مراقد المعارف، ج۱، ص۸۶- ۸۷.
۳.۲ - دیدگاه ابوسعیده موسویسید ابوسعیده موسوی، معتقد است که شخص مدفون در این بقعه، سید ابوهاشم احمد بن محمد بن احمد بن محمد بن محمد بن ابوجعفر احمد مذکور، یعنی نواده اوست و می‌افزاید که مرحوم حرزالدین، بین او و نواده‌اش، اشتباه کرده است. [۹]
ابوسعيده موسوی، سيدحسين، المشاهد المشرفة، ج۱، ص۱۱۳ - ۱۱۴.
۴ - پانویس
۵ - منابعزیارتگاههای عراق، محمدمهدی فقیه بحرالعلوم، ج۱، ص۲۷۵، برگرفته از مقاله «مزار سید احمد ابوهاشم». |