سند روایات اصول کافیکتاب اصول کافی، نوشته کلینی، بلاتردید در نزد تمامی علمای شیعه، متقن‌ترین کتاب حدیثی تاریخ شیعه است، اما هیچ یک از علمای شیعه تاکنون ادعا نکرده‌اند که تمام روایات کافی، صحیح السند و قطعاً صادر از معصوم است. ۱ - شخصیت کلینیمرحوم شیخ کلینی، اقدم، اوثق و بلاتردید از ائمه حدیث و اعظم المحدثین تاریخ شیعه است. نجاشی در شان او می‌گوید: شیخ اصحابنا فی وقته بالری ووجههم، وکان اوثق الناس فی الحدیث، واثبتهم. شیخ طوسی هم در یک کتابش تعبیرش از کلینی این است که: جلیل القدر عالم بالاخبار. در کتاب دیگرش تعبیرش این است که: ثقة، عارف بالاخبار. ۲ - جایگاه کتاب کافیکتاب کافی، بلاتردید در نزد تمامی علمای شیعه، متقن‌ترین کتاب حدیثی تاریخ شیعه است. ۲.۱ - دیدگاه ابنطاووسمرحوم سید بن طاووس تصریح می‌کند: شیخ مفید با آن عظمت و مقام و با آن قرب و منزلت، تعبیرش در مورد کتاب کافی این است که این کتاب، از برترین کتاب‌های شیعه است که بیشترین فایده را می‌توان از آن برد. الکافی، وهو من اجل کتب الشیعة واکثرها فائدة. ۲.۲ - دیدگاه شهید اولشهید اول که رکن ارکان فقه است، عبارتش این است که در مذهب شیعه کتابی به مانند کافی نوشته نشده است. ویقول عنه الشهید کما فی اجازته لابن الخازن: کتاب الکافی فی الحدیث الذی لم یعمل مثله. ۲.۳ - دیدگاه محقق ثانیمحقق علی بن عبدالعالی محقق ثانی، باز همین تعبیر را درباره کتاب کافی دارد. وقال المحقق علی بن عبد العالی الکرکی فی اجازته للقاضی صفی الدین عیسی: " الکتاب الکبیر فی الحدیث، المسمی بالکافی، الذی لم یعمل مثله... وقد جمع هذا الکتاب من الاحادیث الشرعیة، والاسرار الدینیة، مالا یوجد فی غیره". [۶]
کلینی، محمد بن يعقوب، الکافی، ج۱، صال مقدمة ۲۷.
۳ - عدم ادعای صحیح السندی تمام روایاتاما با همه این توضیحات، هیچ یک از علمای شیعه تاکنون ادعا نکرده‌اند که تمام روایات کافی، صحیح السند و قطعاً صادر از معصوم است، زیرا هر چند مرحوم کلینی مقام ارجمندی داشته و برترین محدث تاریخ شیعه است، اما معصوم از خطا و اشتباه نبوده است. و نداشتن این ویژگی باعث شده است که تعدادی از روایات کتاب شریف از نظر سندی تمام نباشد. و این امری است طبیعی و مطابق با عقل و برهان. و خود مرحوم شیخ کلینی هم مدعی نیست که تمامی روایاتی که در کافی جمع کرده است، صحیح است. اما این‌که این کتاب را امام زمان (عجّل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) دیده و تایید کرده باشد، چنانچه مشهور شده است که امام زمان (علیه‌السّلام) درباره کتاب کافی فرموده باشند: «الکافی کاف لشیعتنا» هیچ سند و مدرک معتبری ندارد. ۳.۱ - سخن میرزای نوریمرحوم میرزای نوری (رضوان‌الله‌تعالی‌علیه) در این‌باره می‌فرماید: وانه قال عنه: (ان هذا کاف لشیعتنا) فبین انه لا اصل له ولا اثر فی مؤلفات اصحابنا، ولم تات به روایة قط لا صحیحة ولا ضعیفة. این‌که گفته‌اند امام فرموه باشد: «ان هذا کاف لشیعتنا» اصل و اساسی ندارد و اثری از این روایت در کتاب‌های علمای شیعه دیده نمی‌شود. و نیز هیچ روایتی، نه صحیح و نه ضعیف در این‌باره وارد نشده است.... واضح است که اگر چنین روایتی از امام زمان صادر شده بود، بعد از آن دیگر علمای شیعه حق نوشتن کتاب را نداشتند، چون این جمله، تمامی کتاب‌های بعد را باطل اعلام می‌کند، از این‌رو وقتی علمای سلف، مثل شیخ صدوق که تقریباً همزمان با کلینی بوده و نیز شیخ مفید، شیخ طوسی و... به این نقل اعتماد نکرده و کتاب‌های فراوانی نوشته‌اند، ما چگونه می‌توانیم به این جمله اعتماد کنیم. بقیه علمای شیعه نیز از این مطلب به صورت مفصل جواب داده‌اند که فکر می‌کنم همین‌اندازه کافی باشد. ۴ - پانویس
۵ - منبعموسسه ولی‌عصر، برگرفته از مقاله «آیا علمای شیعه همه روایات اصول کافی را صحیح میدانند؟». |