سماء المقال فی علم الرجالکلباسی، میرزا کمال الدین ابو الهدی (م ۱۳۵۶ق) از رجال برجسته و معروف شیعه در علوم مختلف بوده است. او قبل از ورود به نجف اشرف اصول و فقه را تدریس می کرد؛ اما در نجف اشرف، علاوه بر فقه، در علم درایه و علم رجال هم تدریس و تحقیق کرده و در این دو علم بدون تردید دارای تخصصی عالی بوده است وی صاحب کتاب رجالی، سماء المقال فی علم الرجال می‌باشد. ۱ - معرفی کتابنگاه اصلی این کتاب به علمای معروف رجال است؛ مثل ابن غضائری، کشی، شیخ الطائفه محمد بن حسن طوسی، نجاشی، علامه حلی و حسن بن علی بن داوود. در معرفی هر کدام از این علماء به ذکر خصوصیات شخصی, و خصوصیات کتاب رجالی آن ها پرداخته و در بخش کتاب, ذکر امتیازات, اغلاط و نیز خصوصیات پرداخته است و تصویر جامع و روشنی از زندگی آن ها و کتاب هایشان را ارائه داده است در جلد اول کتاب در شش مقصد به ذکر ابن غضائری، کشی، طوسی، علامه حلی، نجاشی و ابن داود پرداخته است. در جلد دوم کتاب به مباحثی در خصوصی، سکونی، و تحقیقی، جامع در زندگی، مذهب و کتب او و عمار بن موسی ساباطی، عمر بن حنظله، و در پایان به مباحثی همچون, اختلاف رجالی ها در معنی عدالت، بحث اجماع و اقسام خبر و حدیث پرداخته است. این کتاب برای شناخت رجالی های مشهور شیعه از کتاب های آن ها، کتاب جامع و خوبی می‌باشد. ۲ - ارکان کتاباین کتاب، مشتمل بر چهار «رکن» است که عبارت‌اند از: رکن اول، در «معرفان»، که در بردارنده حالات شش نفر از علمای مشهور علم رجال است که کتاب‌های رجالی آنها از مصادر اصلی علم رجال به شمار می‌آید. این شخصیت‌ها عبارت‌اند از: ابن غضایری، کشی، شیخ طوسی، نجاشی، علامه حلی و حسن بن علی بن داوود. به دنبال بیان احوال هر یک از این شخصیت‌ها، شرح و مباحثی که در مورد کتاب رجالی آنهاست، مورد بررسی واقع شده است. رکن دوم، در «معرفان» علم رجال است که در بردارنده بررسی حالات اشخاصی است که شخصیت و حالات آنها مشتبه است و مشتمل بر بحث «تمییز مشترکات» می‌شوند. همچنین شخصیت و احوال اشخاصی که تنها احوال آنها مشتبه است بر اساس نظر مؤلف، در ذیل عنوان «نقد المشتبهات» مورد بحث واقع شده است. رکن سوم، بررسی الفاظی که به وسیله آنها احوال راویان مشخص می‌گردد. رکن چهارم، در بیان چند فایده مهم علم رجال است. سپس مباحثی در مورد اختلاف طریق مشایخ در کتب اربعه حدیثی، به همراه بیان مفصل طریق شیخ طوسی در دو کتاب حدیثی وی مورد بحث واقع شده است. در نهایت، اقسام «خبر» در کلمات علمای رجال و اقسام خبر از دیدگاه مؤلف، مورد بررسی واقع شده است. مقدمه محقق در بیان علم رجال، درایه و روش تحقیق است. محقق در ذیل متن کتاب، تعلیقات و نشانی مصادر مورد مراجعه را بیان داشته است. ۳ - وضعیت نشراین اثر، در دو جلد به زبان عربی به وسیله مؤسسه ولیّ عصر (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) للدراسات الاسلامیه،در سال ۱۴۱۹ ق به چاپ رسیده است. مقدمه محمد بن ابی الهدی کلباسی، فرزند مؤلف، درباره زندگی نامه مؤلف و ویژگی‌های چاپ جدید است. محقق تهرانی در الذریعه ، این کتاب را با عنوان رجال الشیخ ابی الهدی الکلباسی هم فهرست نموده است. ۴ - پانویس
۵ - منبعسایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «تألیفات رجالی قرن چهاردهم هجری»، تاریخ بازیابی ۹۵/۲/۲۵. سایت اندیشه قم |